«Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή: το ζήτημα της γλώσσας καθώς και των Θεών της Ελλάδος είναι κεντρικό στο θεατρικό έργο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και μάλιστα στο «ΠΡΟΟΙΜΙΟ-ΕΞΗΓΗΣΗ» ο συγγραφέας εξηγεί την διαφορά από το μυθιστόρημα «Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ» που συνδέεται τόσο με την Ελλάδα και τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ όσο και με την Ισπανία. Βλ. για τα ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ και τα κείμενα «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ», «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ». Το θέμα της αγάπης αναπτύσσεται στο κείμενο με τίτλο «ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ» ενώ εξειδικεύεται στην μετάφραση του άρθρου «Η ΣΑΡΚΑ» που είναι αφιερωμένο στον René Leynaud. Από εκεί ξεδιπλώνονται αναφορές στους René Char, René Capitant, René Hardy. Οι αναφορές περί Κυβέρνησης και σε σχέση με τους Teitgen-Lacoste αναφέρονται α) στην λειτουργία του κοινού Υπουργείου Πληροφοριών των Όργουελ-Καμύ MINISTRY OF INFORMATION (M.O.I.) με βάση το έργο «1984» και την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14/2/1984 για το Σύνταγμα της Ε.Ε. αλλά και σε σχέση με το Σύνταγμα της Ισπανίας, β) σε σχέση με θεολογικά ζητήματα που αναπτύσσονται στην ενότητα Camus-Mauriac και Gabriel Marcel. Για το θέμα του αξιώματος του Θεού, βλ. την μετάφραση της Σιμόν Βέϊλ «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ».
Υπάρχει ένα είδος συμφωνίας σιωπής ανάμεσα στον κ. Mauriac και εμάς: παρέχουμε ο ένας στον άλλον θέματα προς έκδοση (αυτό είναι κάτι που πιθανόν συνδέεται με το γεγονός ότι αυτό που επαγγέλλεται είναι παρόμοιο με ό,τι κάνουμε εμείς), αν και έχουμε –οπωσδήποτε– διαφορετικό ταμπεραμέντο. Σε αυτό, φυσικά, δεν βλέπουμε τίποτε άλλο παρά μόνον πλεονεκτήματα.
Ο ελεύθερος διάλογος μας επιτρέπει να διορθώνουμε και να φωτίζουμε θέσεις που πολύ συχνά εκφράζονται με βιασύνη. Όλοι μπορούμε να αποκομίζουμε κέρδη από αυτήν την ανταλλαγή ιδεών αλλά το ερώτημα είναι αν από αυτήν μπορούν να ωφεληθούν οι αναγνώστες. Ορισμένοι μας έχουν πει, με καλή βούληση και με απόλυτη σιγουριά, ότι η απάντηση είναι: όχι. Μερικές φορές αμφιβάλλουμε κι εμείς.
Σήμερα, το άρθρο του κ. Mauriac στην Κυριακάτικη Figaro έχει ελκύσει σε ένα αξιοσημείωτο πακέτο αλληλογραφίας για γράμματα που αφορά την Αντίσταση.
Πρέπει, άρα, να εξηγήσουμε την θέση μας.
Ο κ. Mauriac μας κατηγορεί που είπαμε ότι βρίσκεται καθ’ οδόν μια επίθεση κατά της Αντίστασης και που υποστηρίξαμε ότι κομμάτι αυτής της επίθεσης αποτελούν τα μέτρα που έλαβαν 2 υπουργοί της κυβέρνησής μας.
Κατά την άποψήν του αυτή, δεν θα έπρεπε να ασκούμε κριτική προς υπουργούς που επελέγησαν από τις τάξεις της Αντίστασης. Εξ αντιθέσεως, εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει. Στην πραγματικότητα, το κρίσιμο σημείο είναι ακριβώς ότι εμείς είμαστε σε θέση να ασκούμε κριτική και όχι να εκτοξεύουμε κατηγορίες όπως πρεσβεύει ο κ. Mauriac.
Πιστέψτε μας: δεν θα υποκύψουμε ποτέ σε υπαινιγμούς. Αν φθάσουμε ποτέ στο συμπέρασμα ότι ο κ. Teitgen και ο κ. Lacoste έχουν τοξινωθεί τόσο πολύ από την δύναμη που έστρεψαν την πλάτη τους στους συντρόφους τους στην Αντίσταση, θα το γράψουμε συλλαβή-συλλαβή για να το δουν όλοι. Δεν το γράφουμε, όμως, διότι δεν το πιστεύουμε.
Οπότε, ο κ. Mauriac θα πρέπει να αποφεύγει να βάζει λέξεις στο στόμα μας.
Παραμένει και σήμερα, όμως, δυνατό για τους υπουργούς που προέρχονται από την Αντίσταση να παίρνουν μέτρα που υπονομεύουν την προσπάθεια ανοικοδόμησης που έχει αναλάβει η Αντίσταση.
Ο κ. Mauriac δεν μπορεί να μην έχει γνώση του γεγονότος ότι τα υπουργεία είναι γεμάτα ανθρώπους των οποίων η μοναδική σχέση με την Δημοκρατία είναι οι φάκελλοι που έχουν αναλάβει. Είναι οι άνθρωποι που ο δρόμος τους μπλοκάρεται από την Αντίσταση και τον Τύπο της.
Ύστερα από ένα προσεκτικό ζύγιασμα των πραγμάτων, αποφασίσαμε να αποκηρύξουμε αυτήν την κατάσταση πραγμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, οι κ.κ. Teitgen και Lacoste δεν θα τρομάξουν από την σκληρή γλώσσα. Την έχουν ακούσει και προηγουμένως.
Η γνώση ότι αυτά τα σκληρά λόγια εκστομίζονται από τους ίδιους τους συντρόφους τους μπορεί, όμως, να τους παρέχει τροφή για σκέψη.
Ένας υπουργός δεν μπορεί να είναι παντού. Δεν μπορεί να φαντάζεται ή όντως να βλέπει όλα όσα συμβαίνουν την ώρα που αυτός λειτουργεί στην υπηρεσία του –και, ορισμένες φορές, μπορεί απλώς να υπογράφει ένα ντοκουμέντο ή έγγραφο που βρίσκεται μπροστά του. Είναι, λοιπόν, καλύτερα να του πει κάποιος ότι δεν έπρεπε να υπογράψει.
Η συντροφικότητα στην Αντίσταση δεν ήταν ένα ζήτημα αμοιβαίου θαυμασμού.
Είχε περισσότερο σχέση με ό,τι ο ίδιος ο κ. Mauriac περιέγραψε ως «διάφανη αγάπη». Και μιλά την γλώσσα της διάφανης αγάπης –που είναι η γλώσσα της αλήθειας.
Εν τούτοις, είναι σημαντικό να ληφθεί η σημείωση ότι το ζητούμενο είναι ακόμα ευρύτερο. Για να τεθεί απλά, η διαφορά ανάμεσα σε μας και τον κ. Mauriac είναι ότι αυτός πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει καλό έργο στην ενημερωτική πλευρά των εσωτερικών της κατ’ οίκον θεμάτων –κι εμείς όχι.
Θα υπενθυμίζαμε απλώς στον αντίπαλό μας ότι από πλευράς ενημερωτικής πολιτικής –υπό ορισμένες συνθήκες– το να μην τα πας αρκετά καλά σε αφήνει ευπρόσβλητο στην πιθανότητα να πάει καλύτερα κάποιος άλλος μιαν ημέρα.
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΜΑΣ.
Για να το πούμε μια κι έξω, αν η Γαλλία μπορεί –χάρη σε μιαν ενεργητική και οξυδερκή πολιτική– να αποφύγει το ενδεχόμενο να οδηγηθεί σε Κομμούνα, ο κ. Mauriac θα συμφωνούσε μαζί μας ότι αυτή η συγκεκριμένη πολιτική θα ήταν για το καλό.
Εάν επρόκειτο, μάλιστα, να εξετάσει τις τρέχουσες κρίσεις στην Ευρώπη κι αν ειδικότερα επρόκειτο να σκεφτεί την Ελλάδα, θα αναγνώριζε την ύπαρξη σ’ αυτήν την απειλή προς την οποία επιτιθέμεθα.
Ας σταθμίσει αυτό το ακλόνητο γεγονός: χθες, αγωνιστές αντιστασιακοί εκτελέστηκαν στην Αθήνα επειδή διαμαρτυρήθηκαν κατά της κυβέρνησης που ανακηρύχθηκε από την Απελευθέρωση.
Δεν τα είχαν θυσιάσει όλα (και μάλιστα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα) για να έχουν ένα τόσο σκανδαλώδες τέλος. Πόσο πιο αξιοζήλευτη θα τους φαινόταν η μοίρα των συντρόφων τους που σκοτώθηκαν επί της Κατοχής –διότι εκείνοι τουλάχιστον δεν πέθαναν από τα χέρια των φίλων τους.
Ελπίζουμε ότι τώρα ο κ. Mauriac μας καταλαβαίνει καλύτερα.
Όταν αναλαμβάνουμε την υπεράσπιση των ανδρών της Αντίστασης, θα ήταν λάθος να πιστεύει –όπως νομίζουν μερικοί από τους ανταποκριτές μας– ότι το κάνουμε από μιαν υπερβάλλουσαν ιδέα για τις αρετές και τα δικαιώματά τους.
Υπάρχει αντίσταση και Αντίσταση.
Γνωρίζουμε ότι οποιοσδήποτε μπορεί να εκμεταλλευθεί σήμερα το γεγονός ότι η Αντίσταση διεξαγόταν υπό συνθήκες μυστικότητας για να εγείρει αξιώσεις σε έναν εντυπωσιακόν τίτλο και να επιδιώξει μιαν δουλειά.
Ξέρουμε, άλλωστε, ότι αυτοί που έχουν τις καλύτερες θέσεις δεν είναι πάντοτε οι πιο άξιοι.
Αυτός όμως είναι ο κόσμος.
Και η μετριότητα έχει τα δικαιώματά της – και στην μετριότητα πρέπει να αναγνωρίζονται δικαιώματα.
Άλλωστε, είναι αλήθεια ότι δεν ήταν όλοι οι αντιστασιακοί ήρωες ή άγιοι.
Είναι λόγος αυτός να καταδικάζονται όλα όσα έκαναν ή να υπερβάλονται τα ελλείμματα και τα λάθη τους;
Ξέρουμε ότι ο κ. Μauriac δεν θα έχει αυτήν την γνώμη.
Να γιατί υπερασπιζόμαστε την Αντίσταση –όχι για ό,τι έκανε (κάτι το οποίο ήταν φυσικό) αλλά ΓΙΑ Ο,ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ (κάτι το οποίο μας εκπλήττει ως δίκαιο και καλό).
Αυτό είναι που θέλουμε να διαφυλάξουμε, επειδή αυτό είναι που θα προστατεύσει την Γαλλία από τις χειρότερες κι απροσδόκητες περιπέτειες.
Αυτό μας κάνει τόσο τολμηρούς ώστε να ασκούμε κριτική.
Τί αξίζουν λίγες σκληρές λέξεις αν κάποιαν ημέρα αποτρέψουν να χυθεί πολύτιμο κι αθώο αίμα;
Το νεανικό πρόσωπο της Γαλλίας –περί του οποίου μίλησε με τόσον κατάλληλο συναισθηματισμό ο κ. Mauriac– είναι αυτό που κι εμείς γνωρίζουμε καλά: ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία περί αυτού.
Η αλήθεια είναι ότι, προκειμένου να συγκρατήσουμε την Γαλλία από την βύθιση στο χάος και να την προστατεύσουμε από πλήγματα που δεν θα μπορούν να θεραπευτούν, πρέπει τώρα να κάνουμε έκκληση προς αυτήν την ευφυΐα και αυστηρή σοβαρότητα που θα καταστήσει για πολλά χρόνια στο μέλλον αξιοσέβαστο το πρόσωπο αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου