«ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1944
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή: Το κείμενο αυτό είναι συνδεόμενο με τα άρθρα «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣ». «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και, βέβαια, σε σύνδεση με το θεατρικό έργο «ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ». Το ζήτημα της συγγραφικής καινοτομίας (novelty) που επαναλαμβάνεται διαρκώς έχει κοινά σημεία με την θεωρία Capitant περί ανανέωσης (innovation) και αυτές οι δύο ιδέες αμφότερες εμφανίζονται να έχουν κοινά σημεία με τις αναφορές στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» με τον συγγραφικό νεωτερισμό του Χριστού και τις θεωρίες του Πλωτίνου και του Αυγουστίνου. Συγκρίνετε με το περιεχόμενο των άρθρων «ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ», «Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» σε σχέση με τις θυσίες, τον πρέσβη Ormesson, το αλάθητο του Πάπα και σε σχέση με τις αλληλένδετες μεταφράσεις Καμύ-Όργουελ περί Ελευθερίας και Χριστιανισμού και την μετάφραση Βέϊλ «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ». Εκτός του ότι το θέμα συνδέεται με τις Χριστιανικές σαρκοφάγους στις Κατακόμβες της Ρώμης, στο άρθρο «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΥΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ» αναφέρεται ότι «η Γαλλία δεν διαθέτει κανέναν ολόκληρο έρεβος τόσο αβυσσαλέο όσο εκείνο κοντά στην Τεργέστη, μέσα στο οποίο θα μπορούσε κανείς να βάλει ολόκληρη και ακέραια την Ρωμαϊκή Καθεδρική Εκκλησία του Αγίου Πέτρου» ενώ ο Πάπας Πίος XII ήταν αυτός που σχεδίασε την είσοδο στο Μουσείο Βατικανού για το 2000.
Όσο περισσότερο σκέπτεται κανείς, τόσο περισσότερο πείθεται ότι ένα ορισμένο είδος σοσιαλιστικού δόγματος αρχίζει να διαμορφώνεται και να εδραιώνεται σε ένα ευρύ κομμάτι της κοινής γνώμης. Θίξαμε εν τάχει το θέμα αυτό χθες.
Το υποκείμενο που τίθεται προς αντίληψιν, ωστόσο, είναι αρκετά σημαντικό για να νομιμοποιούμαστε να το εξερευνήσουμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια –διότι, εν τέλει, σε όλην αυτήν την ανάλυση δεν υφίσταται «ουδέν νεώτερον».
Πιθανόν οι αντίπαλοι κριτικοί να εκφράζουν απογοήτευση για το γεγονός ότι οι άνθρωποι της Αντίστασης –και πολλοί άλλοι Γάλλοι μαζί τους– προχώρησαν σε τόσα μήκη για να φτάσουν σε αυτό το σημείο.
Ας μας επιτραπεί, πρωτίστως, να πούμε ότι δεν είναι απολύτως αναγκαίο για τις πολιτικές θεωρίες να είναι νέες.
Η πολιτική τίποτε το κοινό δεν έχει με την ιδιοφυΐα (η δράση είναι κάτι άλλο, διαφορετικό).
Οι ανθρώπινες ασχολίες είναι περίπλοκες στην λεπτομέρειά τους αλλά απλές στην ουσία τους.
Η κοινωνική δικαιοσύνη εύκολα μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μιαν φιλοσοφία εφευρετικότητας και εξυπνάδας. Απαιτεί απλώς και μόνο λίγες κοινότοπες αλήθειες και ορισμένες απλές ιδιότητες όπως η προβλεπτικότητα, η ενέργεια και η έλλειψη εγωϊσμού. Σε αυτά τα ζητήματα, η αναζήτηση της καινοτομίας, της ανανέωσης, του νεωτερισμού (innovate) έναντι κάθε κόστους σημαίνει να εργάζεται κανείς με το βλέμμα προς το έτος 2000 –ενώ εμείς στην Γαλλία χρειαζόμαστε να πλεύσουν οι δουλειές μας στο πέλαγος και να μπουν σε τάξη άμεσα, αύριο εάν είναι δυνατόν.
Κατά δεύτερον λόγο, δεν είναι η καινοτομία που κάνει αποτελεσματικά τα δόγματα ή τις πολιτικές δογματικές θεωρίες αλλά η ενέργεια που ενσαρκώνουν και οι θυσίες που εμπνέουν.
Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς εάν ο θεωρητικός σοσιαλισμός της Γ’ Δημοκρατίας συγκίνησε βαθύτατα τους οπαδούς της αλλά σήμερα πολλοί ποθούν μιαν σοσιαλιστική πολιτική επειδή προσδίδει στους φλεγόμενους πόθους τους για δικαιοσύνη μιαν συνεκτική μορφή.
Μπορεί, στο τέλος, να μπαίνουν ορισμένοι στον πειρασμό να πιστέψουν ότι ο σοσιαλισμός δεν θα καταφέρει πολλά επειδή η ιδέα τους περί σοσιαλισμού μάλλον είναι περιορισμένη.
Υπάρχει μια συγκεκριμένη μορφή σοσιαλιστικής θεωρίας που αποστρεφόμαστε ίσως ακόμα περισσότερο απ’ ό,τι αποστρεφόμαστε την πολιτική τυραννία: πρόκειται για την θεωρία που εφησυχάζεται πάνω στην βάση της αισιοδοξίας και επικαλείται την αγάπη προς την ανθρωπότητα με σκοπό να αυτοεξαιρεθεί από την παροχή υπηρεσιών προς τα άτομα. Χρησιμοποιεί, επίσης, το αναπόφευκτον της προόδου ως επιχείρημα για να αποφύγει να απαντήσει στο πρόβλημα των μισθών προς τους ανθρώπους και εκμεταλλεύεται την διεθνή ειρήνη για να αποφύγει να προχωρήσει σε απαραίτητες θυσίες.
Αυτή η μορφή σοσιαλισμού βασίζεται κυρίως στις θυσίες των άλλων.
Όσοι την κηρύττουν, ποτέ δεν δεσμεύονται.
Με μιαν λέξη, αντιμετωπίζει τα πάντα με δειλία –και ειδικά την επανάσταση.
Την μορφή αυτή την είδαμε προηγουμένως στην ανάλυσή μας και είναι αλήθεια ότι δεν θα είχε μεγάλη αξία αν το μόνο που σήμαινε ο σοσιαλισμός σήμαινε μιαν επιστροφή στην μορφή του σοσιαλισμού ε κ ε ί ν ο υ.
Υπάρχει, όμως, και μια άλλη μορφή σοσιαλισμού, ένας σοσιαλισμός που είναι αποφασισμένος να πληρώσει το αναγκαίο τίμημα.
Είναι ένας σοσιαλισμός που απορρίπτει εξίσου τα λάθη και την αδυναμία. Δεν σπαταλά την πνοή του σε λόγια περί προόδου –αν και έχει την πίστη ότι το πεπρωμένο και η μοίρα βρίσκονται πάντοτε στα χέρια του ανθρώπου– ούτε δέχεται το απόλυτο και το αλάνθαστο των δογματικών θεωριών από την στιγμή που θέτουν τέρμα στην βελτίωση της ανθρώπινης κατάστασης.
Πρεσβεύει ότι η δικαιοσύνη αξίζει κάλλιστα μιαν επανάσταση.
Εάν για την δικαιοσύνη είναι δύσκολη μια επαναστατική πρόοδος επειδή η επανάσταση -σε σύγκριση με ορισμένα άλλα δόγματα– δεν περιφρονεί το ανθρώπινο πρόσωπο, τότε θα καταλήξει να ζητά θυσίες υπό τον μανδύα ότι έχουν χρησιμότητα.
Μπορεί, όμως, πράγματι αυτή η συμπεριφορά του νου και της καρδιάς να μεταφραστεί σε απτή πραγματικότητα;
Αυτό είναι ένα ερώτημα στο οποίο θα επιστρέψουμε.
Σήμερα θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ορισμένες αμφιβολίες.
Είναι προφανές ότι ο σοσιαλισμός της Γ’ Δημοκρατίας δεν εκπληροί τα κριτήρια που έχουμε ορίσει άνωθεν.
Σήμερα έχει μιαν ευκαιρία να μεταρρυθμιστεί.
Ελπίζουμε να ασκήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης αυτής της ευκαιρίας.
Ελπίζουμε, ακόμα, ότι οι άνθρωποι της Αντίστασης και όσοι συμφωνούν μαζί τους συνεχίζουν να εμμένουν με πείσμα σε αυτά τα κριτήρια.
Διότι, εάν ο παραδοσιακός σοσιαλισμός επιθυμεί να αναθεωρηθεί και να μεταρρυθμιστεί, μπορεί να τα κάνει μόνο εάν προσεγγίσει τους νέους που αρχίζουν να εκτιμούν την νέα σοσιαλιστική θεωρία.
Απαιτείται να αγκαλιάσουν –και να αγκαλιάσουν με όλη τους την καρδιά– αυτήν την νέα θεωρία.
Ξέρουμε τώρα ότι δεν μπορεί να υπάρξει σοσιαλισμός δίχως μιαν ολοκληρωτική και πιστή δέσμευση ολόκληρης της ύπαρξης ενός ανθρώπου.
Αυτό, όντως, είναι επακριβώς το νέο, το νεώτερον και το καινόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου