«ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ» - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

«ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή

1. Το κείμενο αυτό συνδέεται με την σύγκρουση Albert Camus-Francois Mauriac με επίκεντρο το πρόσωπο του Χριστού και τον Χριστιανισμό . Πρέπει να συνοδευθεί από το σύνολο περί Αντίστασης (ειδικά όσον αφορά την καταφυγή των διωκομένων στον τόπο συνεδρίασης του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης), Εξέγερσης και Επανάστασης και ειδικά από τα άρθρα «COMBAT, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ», «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣ», «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ», «Η ΠΟΙΝΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «Η ΣΑΡΚΑ», «ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ». Βλ. και τις αναφορές στην γέννηση του Χριστιανισμού με την Επιστολή Βαρνάβα στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» καθώς και το δοκίμιο «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ: Η ΤΕΧΝΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ» όπως και το σύνολο περί Ισπανίας σε σχέση με την «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» σε αντίθεση με την «ΠΑΝΟΥΚΛΑ».

2. Ο Καρδινάλιος Emmanuel Suhard (1874-1949) υπήρξε Αρχιεπίσκοπος στο Παρίσι κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ κατά των διώξεων. Με άρθρο του στην Combat στις 31/10/1944 υποστήριξε ότι ποτέ δεν παρενέβη στην πολιτική.

3. Ο συγγραφέας George Bernanos έγραψε τον Ιανουάριο του 1941 το άρθρο με τίτλο: «Ο κ. Suhard και η Jeanne d’ Arc» όπου αναφέρει: «Η σύγχρονη αντίληψη περί παθητικής υπακοής… πρέπει λογικά να έχει τα πλεονεκτήματά της, εφόσον οι δικτάτορες την κατέστησαν θεμελιώδη κανόνα της ολοκληρωτικής Ηθικής… Η προσωρινή σωτηρία της Γαλλίας κάποιαν σημασία πρέπει να έχει στα μάτια του Παντοκράτορα, εφόσον είχε την ευχαρίστηση να δεχθεί να την επικυρώσει μέσω της παρέμβασης ενός Αγίου… Η προσωρινή ανεξαρτησία της πατρίδας μου αποτελεί, επίσης, την εγγύηση για την πνευματική της ελευθερία». Ίσως οι αναφορές αυτές να συνδέονται με τις αναφορές Καμύ στον Άγιο Αυγουστίνο και σε «κατάθεση», ίσως με τον Γιώργο Σεφέρη αλλά ίσως και με το βιβλίο του συγγραφέα Georges Bernanos “Grands Cimetières sous la lune” το οποίο καταδικάζει την στάση της Εκκλησίας στον Ισπανικόν Εμφύλιο (και σε συνδυασμό με την «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ»). Φυσικά, η Jeanne d’ Arc είναι «ο Ιωάννης της Κιβωτού» της Διαθήκης.

Μια ανακοίνωση που λάβαμε δια μέσου των δικτύων καλωδιωμένων υπηρεσιών και την οποία δημοσιεύσαμε ως ρεπορτάζ στην έκδοσή μας στις 14 Σεπτεμβρίου ανήγγειλε αλλαγές στην Επισκοπή Γαλλίας.

Τα θέματα που ηγέρθησαν από την έκδοση της ανακοίνωσης αυτής είναι αρκετά στρατηγικής υφής, εν γένει, ως προς τον αντίκτυπό τους ώστε να απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία.

Εξάλλου, η κατάσταση είναι φανερή: ενώ αρκετοί επίσκοποι, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Saliège της Τουλούζ, τίμησαν την πίστη τους και την χώρα τους, μια μειοψηφία τιτλούχων και ιεραρχών της Εκκλησίας υϊοθέτησαν στάσεις κατά την διάρκεια της Κατοχής που ήταν ασύμβατες με τα συμφέροντα του έθνους.

Στην τελευταία αυτήν ομάδα ανήκε ο Καρδινάλιος Suhard στο Παρίσι.

Πριν το 1940, πολλοί από εμάς που σεβόμασταν τον Χριστιανισμό ως ένα πελώριο πνευματικό φαινόμενο αναρωτιόμασταν, ωστόσο, ποιά τυφλότητα είχε οδηγήσει την Εκκλησία να παραμείνει με πείσμα απόμερα από τα ανατριχιαστικά προβλήματα που είχαν βυθίσει τον αιώνα στην δίνη. Επί χρόνια, πολλοί Ευρωπαίοι περίμεναν ηγετικές πνευματικές φωνές να καταδικάσουν τις πράξεις εκείνες που έπρεπε να κριθούν εγκληματικές –κι όμως, επί χρόνια αυτές οι φωνές παρέμεναν σιωπηλές.

Αυτή η αποφασιστικότητα να απομονωθεί από τα μαρτύρια των εθνών με σκοπό να επιβιώσει δίχως να αναγκαστεί να επιλέξει στρατόπεδο υπήρξε το πιο αλάνθαστο σημάδι για την διείσδυση της παρακμής στην Εκκλησία.

Το 1936 η κρίση εξελίχθηκε σε αρκετά σοβαρή ώστε μια μείζων Καθολική φωνή, του Bernanos, αναγκάστηκε να εκδηλωθεί και να αποκηρύξει τον λήθαργο της Εκκλησίας.

Από το 1940 η ανακοίνωση αυτή είχε μείνει να αναπαύεται –και το λέμε αυτό ακόμη πιο εμφατικά επειδή βρισκόμαστε εκτός θρησκείας.

Οι Χριστιανοί έχουν και πάλι εναγκαλιστεί την ζωή του έθνους αναλαμβάνοντας τους κινδύνους του. Οι κατηχήσεις και τα δόγματα, ακριβώς όπως τα έθνη ή τα άτομα, πεθαίνουν μόνο όταν οι Θεοί τους αρνούνται να δεσμευθούν.

Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι επί μία 4ετία οι Χριστιανοί σύντροφοί μας απέδειξαν ότι η πίστη τους ήταν ζωντανή.

Το γεγονός αυτό δικαιολογεί την αυστηρότητά μας να κρίνουμε εκείνους των οποίων η στάση διακινδύνευε τον χωρισμό Εκκλησίας-Έθνους.

Στο κάτω-κάτω της γραφής, αν δεν δείχνουμε έλεος απέναντι στην προδοσία πλασμάτων που η δουλειά τους ήταν να συναλλάσσονται με νόμισμα τις ηθικές αξίες υπό την κάλυψη της πολιτικής, ποιάν ανήθικη κατηγόρια θα έπρεπε να απευθύνουμε για να αντισταθμίσουμε εκείνους που η δουλειά τους ήταν να υπερασπίζονται το πνεύμα, να εξευγενίζουν την καρδιά των ανθρώπων και όλοι μαζί να αποκηρύττουμε το κακό;

Απαιτούμε συνέπεια και συνοχή από πολιτικούς που παραδοσιακά δεν την επεδείκνυαν.

Πώς μπορούμε, άραγε, να μένουμε σιωπηλοί για την έλλειψη συνεκτικότητας και αλληλεγγύης ανθρώπων που ενδύονται με ένα από τα αγνότερα μηνύματα που έχει γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα;

Πώς μπορούμε να μην τους υπενθυμίζουμε ότι για έναν Χριστιανό ο φόβος αποτελεί προδοσία προς την πίστη του;

Η αιώνια κλίση και η τέχνη αυτών των ανθρώπων υπήρξε στην πραγματικότητα να επικυρώσουν ότι η ισχύς είναι ανώφελη ενάντια στο πνεύμα όταν αυτό αρνείται να την αναγνωρίσει. Ο προορισμός τους ήταν να μην συναινέσουν και να χρονοτριβήσουν, να αρνηθούν και –αν παρίστατο ανάγκη– να πεθάνουν. Ε λοιπόν, αυτό το καθήκον τους το πρόδωσαν.

Ήταν πιο δύσκολο για την Αντίσταση να έχει μάρτυρες σε σχέση με την Εκκλησία.

Πολλοί από τους συντρόφους μας που δεν είναι πια μαζί μας βάδισαν προς τον θάνατο χωρίς ελπίδα ή παρηγόρια. Η γνώμη τους ήταν ότι πέθαιναν, απολύτως, και ότι η θυσία τους θα σήμαινε το τέλος όλων. Ωστόσο, ήταν πρόθυμοι να κάνουν αυτήν την θυσία.

Πώς, τότε, μεις δεν αισθανόμαστε πικρία που κρίνουμε ότι κρύωσαν τα σώματα ανθρώπων για τους οποίους ο θάνατος είναι απλώς και μόνον ένας περιθωριακός σταθμός και το μαρτύριο μια άνωθεν απελευθέρωση;

Για όλους αυτούς τους λόγους, το πρόβλημα αποκτά σοβαρότητα. Πολιτική σοβαρότητα (όπως κανονικά θα έπρεπε να αποδεικνύει το παράδειγμα της Ισπανίας όπου η Εκκλησία αποκόπηκε με την βούλησή της από τον λαό) και ηθική σοβαρότητα (διότι είναι θέμα συνοχής και τιμής, κάτι που συνδέεται με ολόκληρη την στάση ζωής ενός προσώπου).

Ούτε οι φίλοι μας στoν Temps present και οι Témoignages chrétiens ούτε οι Χριστιανοί σύντροφοί μας στην Combat δεν θα αντιδικήσουν μαζί μας όταν δηλώνουμε ότι το πρόβλημα αυτό πρέπει να επιλυθεί, δίχως καθυστέρηση, από τους Καθολικούς.

Είναι στο χέρι του ίδιου του Χριστιανισμού να απορρίψει αδυσώπητα εκείνους που έδειξαν ότι ήταν Χριστιανοί μόνο κατ’ επάγγελμα.