*όπου ''Ενός'' στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ''άνθρωπος''. Έν=Ένα=One=Ο.Ν.Ε.=Ο.Η.Ε=UN=Γυνή=Οίνος=Venus/Αφροδίτη.

Η ''Πλειοψηφία του Ενός'' δεν αναφέρεται μόνο στο γεγονός ότι στην ζυγαριά της οικονομίας οι πολλοί βουλιάζουν και ο ένας διασώζεται αλλά, επιπροσθέτως, σημαίνει ότι αυτός ο ένας (1) άνθρωπος διασώζει κυρία και έλκει το πλοίο της κυβέρνησης, τον κύβο που ερρίφθη και βυθίζεται (όπως ακριβώς σε μιαν ζυγαριά όπου η μάζα των πολλών χάνεται λόγω του βάρους). Η βάση της ερευνητικής μεθόδου στηρίζεται στην διαδικασία λήψης αποφάσεων κατά πλειοψηφία και την έκδοση αποτελεσμάτων μετρήσεων, ερευνών, ψηφοφορίας, εκλογής στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια και στις Συνόδους Κορυφής της Ε.Κ. που διασώζουν μιαν χώρα -άνευ δικαιώματος αρνησικυρίας (βέτο)- από την ανισορροπία του Δημοσίου και από το “φούντο” του ταμείου της, δηλ. το Δ.Ν.Τ., με βάση τον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος και το εσωτερικό δίκτυο INNERNET πληρωμής της εργασίας των Ελλήνων κατ' οίκον: είναι το μοναδικό οικονομικό και τραπεζικό σύστημα στον κόσμο που λειτουργεί ως ραδιο-τηλεοπτικό κανάλι θετικών ειδήσεων και νέων μέσω προγραμμάτων και ταινιών με σκοπό την επικοινωνία με το κοινό. Αφενός χρησιμεύει ως Τράπεζα (Data Bank) πληροφοριών, δεδομένων και αίματος με προσωπική περιουσία 300 τρις Φοινίκων και αφετέρου βασίζεται στους θεσμούς της Ελεύθερης Οικονομίας ("Free Market"), στην απόλυτη τραπεζική πίστη, στο επιτόκιο Labor και στο ελληνικό νόμισμα οίκου (I.Q., συμβολική ονομασία για τον Φοίνικα, ο οποίος είναι το νόμισμα των Ελλήνων που αγαπούν την πατρίδα τους, που γνωρίζουν επαρκώς αρχαία και νέα Ελληνικά, Λατινικά, Αγγλικά, Γαλλικά κ.τ.λ., αγαπούν την έντεχνη μουσική, ελληνική και ξένη, και την ίδια την Τέχνη ενώ, με βάση την κατά κεφαλήν καλλιέργεια του Α.Ε.Π. αποτελεί την πλέον ανθούσα οικονομία στην Ευρώπη). Πρόκειται για μιαν νομισματική μονάδα που χαμηλότερη από αυτήν στον κόσμο σε αξία πλούτου δεν υπάρχει διότι πρωτίστως η νοημοσύνη και το νόμισμα των πολιτών που την χρησιμοποιούν δεν υποτιμάται ΠΟΤΕ: ειδικότερα, στηρίζεται στο νόμισμα της Αναγέννησης -ο Φοίνιξ- με βάση την ρήτρα E.C.U., δηλαδή 1 Φοίνιξ=3 Δολλάρια ενώ το Ευρώ υπολογίζεται με βάση τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των υπολοίπων νομισμάτων με βάση το E.C.U., το E.C.U. όμως υπολογίζεται ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ!

Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2010

Ο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ και ΟΙ ΜΥΓΔΑΛΙΕΣ- 2 ΔΟΚΙΜΙΑ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ

H ANAΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ
"Όλα όσα σήμερα υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν τη ζωή και τη σάρκα μού φαίνονται νεκρά και ισχνά. Είμαι παράκαιρος, εναντίον κάποιας χρήσης του χρόνου μου, ισχυρογνωμόνως. Μπορεί, φυσικά, να λανθάνομαι. Όμως είναι γεγονός ότι εργάζομαι και ζω μόνο και μόνο για κάποια ανάσταση - που δεν θα δούμε μα που είναι η μοναδική που μ' ενδιαφέρει"

Aλμπέρ Καμύ 11/9/1951
Ο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ

I felt the Gods were lacking as long as there was nothing to oppose them.
Lucian, Prometheus in the Caucasus

What does Prometheus mean to man today? One could doubtless claim this God-defying rebel as the model of contemporary man and his protest thousands of years ago in the deserts of Scythia as culminating in the unparalleled historical convulsion of our day. But, at the same time, something suggests that this victim of persecution is still among us and that we are still deaf to the great cry of human revolt of which he gives the solitary signal.
Modern man indeed endures a multitude of suffering on the narrow surface of this earth; for the man deprived of food and warmth, liberty is merely a luxury that can wait; all he can do is suffer a little more, as if it were only a question of letting liberty and its last witnesses vanish a bit more. Prometheus was the hero who loved men enough to give them fire and liberty, technology and art. Today, mankind needs and cares only for technology. We rebel through our machines, holding art and what art implies as an obstacle and a symbol of slavery. But what characterizes Prometheus is that he cannot separate machines from art. He believes that both souls and bodies can be freed at the same time. Man today believes that we must first of all free the body, even if the mind must suffer temporary death. But can the mind die temporarily? Indeed, if Prometheus were to reappear, modern man would treat him as the gods did long ago: they would nail him to a rock, in the name of the very humanism he was first to symbolize. The hostile voices to insult the defeated victim would be the very ones that echo on the threshold of Aeschylean tragedy: those of Force and Violence.
Am I yielding to the meanness of our times, to naked trees and the winter of the world? But this very nostalgia for light is my justification: it speaks to me of another world, of my true homeland. Does this nostalgia still mean something to some men? The year the war began, I was board a ship and follow the voyage of Ulysses. At that time, even a young man without money could entertain the extravagant notion of crossing the sea in quest of sunlight. But I did what everyone else did at the time. I did not get on that ship. I took my place in the queue shuffling toward the open mouth of hell. Little by little, we entered. At the first cry of murdered innocence, the door slammed shut behind us. We were in hell, and we have not left it since. For six long years we have been trying to come to terms with it. Now we glimpse the warm ghosts of fortunate islands only at the end of long, cold, sunless years that lie ahead.
How then, in this damp, dark Europe, can we avoid hearing with a quiver of regret and difficult complicity the cry the aged Chateaubriand uttered to Ampere departing from Greece: "You won't find a leaf from the olive trees or a single grape left of the ones I saw in Attica. I even miss the grass that grew there in my day. I haven't had the strength to make a patch of heather grow." And we too, for all our youthful blood, sunk as we are in the terrible old age of this last century, sometimes we miss the grass that has always grown, the olive leaf that we'll no longer go to look at just to see it, and the grapes of liberty. Man is everywhere, and everywhere we find his cries, his suffering, and his threats. With so many men gathered together, there is no room for grasshoppers. History is a sterile earth where heather does not grow. Yet men today have chosen history, and they neither could nor should turn away from it. But instead of mastering it, they agree a little more each day to be its slave. Thus they betray Prometheus, this son "both bold in thought and light of heart." This is how they revert to the wretchedness of the men Prometheus tried to save. "They saw without seeing, heard without listening, like figures in a dream."
Yes, one evening in Provence, one perfect hill, one whiff of salt are enough to show us that everything still lies before us. We need to invent fire once more, to settle down once again to the job of appeasing the body's hunger. Attica, liberty, and its grape-gathering, the bread of the soul, must come later. What can we do about this but cry to ourselves: "They will never exist any more, or they will exist for others," and do what must be done so that others at least do not go begging? We who feel this so painfully, and yet who try to accept it without bitterness, are we lagging behind, or are we forging ahead, and will have the strength to make the heather grow again?
We can imagine how Prometheus would have replied to this question that rises from our century. Indeed, he has already given his answer: "I promise you, O mortals, both improvement and repair, if you are skillful, virtuous and strong enough to achieve them with your own hands." If, then, it is true that salvation lies in our own hands, I will answer Yes to the question of the century, because of the thoughtful strength and the intelligent courage I still feel in some of the people I know. "O Justice, O my mother," cries Prometheus, "you see what I am made to suffer." And Hermes mocks the hero: "I am amazed that, being a God, you did not foresee the torment you are suffering." "I did see it," replies the rebel. The men I've mentioned are also the sons of justice. They, too, suffer from the misery of all men, knowing what they do. They know all too well that blind justice does not exist, that history has no eyes, and that we must therefore reject its justice in order to replace it as much as possible with the justice conceived by the mind. This is how Prometheus returns in our century.
Myths have no life of their own. They wait for us to give them flesh. If one man in the world answers their call, they give us their strength in all its fullness. We must preserve this myth, and ensure that its slumber is not mortal so that resurrection is possible. I sometimes doubt whether man can be saved today. But it is still possible to save their children, both body and mind. It is possible to offer them at the same time the chance for happiness and beauty. If we must resign ourselves to living without beauty, and the freedom that is a part of beauty, the myth of Prometheus is one of those that will remind us that any mutilation of man can only be temporary, and that one serves nothing in man if one does not serve the whole man. If he is hungry for bread and heather, and if it is true that bread is the more necessary, let us learn how to keep the memory of heather alive. At the darkest part of history, Promethean men, without flinching from their difficult calling, will keep watch over the earth and the tireless grass. In the thunder and lightening of the gods, the chained hero keeps his quiet faith in man. This is how he is harder than his rock and more patient than his vulture. His long stubbornness has more meaning for us than his revolt against the gods. Along with his admirable determination to separate and exclude nothing, which has and always will reconcile mankind's suffering with the springtimes of the world.


ΟΙ ΜΥΓΔΑΛΙΕΣ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΤΟΥ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ

"Do you know," Napoleon once said to Fontanes, "what astounds me most about the world? The impotence of force to establish anything. There are only two powers in the world: the sword and the mind. In the end, the sword is always conquered by the mind."
Conquerors, you see, are sometimes melancholy. They have to pay some price for so much vainglory. But what a hundred years ago was true of the sword is no longer true today of the tank. Conquerors have made progress, and the dismal silence of places without intelligence has been established for years at a time in lacerated Europe. At the time of hideous wars of Flanders, Dutch painters could still perhaps paint the cockerels in their farmyards. The Hundred Years War has likewise been forgotten, and yet the prayers of Silesian mystics still linger in some hearts. But today, things have changed; the painter and the monk have been drafted--we are one with the world. The mind has lost that regal certainty which a conqueror could acknowledge, it exhausts itself now in cursing force, for want of knowing how to master it.
Some noble souls keep on deploring this, saying it is evil. We do not know if it is evil, but we know it is a fact. The conclusion is that we must come to terms with it. All we need know, then, is what we want. And what we want precisely is never again to bow beneath the sword, never again to count force as being right unless it is serving the mind.
The task is endless, it's true. But we are here to pursue it. I do not have enough faith in reason to subscribe to a belief in progress or to any philosophy of history. I do believe at least that man's awareness of his destiny has ceased to advance. We have not overcome our condition, and yet we know better. We know that we live in contradiction, but we also know that we must refuse this contradiction and do what is needed to reduce it. Our task as men is to find the few principles that will calm the infinite anguish of free souls. We must mend what has been torn apart, make justice imaginable again in a world so obviously unjust, giver happiness a meaning once more to peoples poisoned by the misery of the century. Naturally, it is a superhuman task. But superhuman is a term for tasks men take a long time to accomplish, that's all.
Let us know our aims then, holding fast to the mind, even if force puts on a thoughtful or a comfortable face in order to seduce us. The first thing is not to despair. Let us not listen too much to those who proclaim that the world is at an end. Civilizations do not die so easily, and even if our world were to collapse, it would not have been the first, it is indeed true that we live in a tragic times. But too many people confuse tragedy with despair. "Tragedy," Lawrence said, "ought to be a great kick at misery." This is a healthy and immediate applicable thought. There are many things today deserving such a kick.
When I lived in Algiers, I would wait patiently all winter because I knew that in the course of one night, one cold, pure February night, the almod trees of the Vallee des Consuls would be covered with white flowers. I would marvel then at the sight of this fragile snow resisting the rains and the wind from the sea. Yet every year it lasted just long enough to prepare fruit.
There is no symbol here. We will not win our happiness with symbols. We'll need something more solid. I mean only that sometimes, when life weighs too heavily today in a Europe still full of misery, I turn toward those shining lands where so much strength is still intact. I know them too well not to realise that they are the chosen land where courage and contemplation can live in harmony. Thinking of them teaches me that if we are to save the mind we must ignore its gloomy virtues and celebrate its strength and wonder. Out world is poisoned by its misery, and seems to wallow in it. It has utterly surrendered to that evil which Nietzsche called the spirit of heaviness. Let us not add to this. It is futile to weep over the mind, it is enough to labor for it.
But where are the conquering virtues of the mind? The same Nietzsche listed them as mortal enemies to the heaviness of the spirit. For him, they are strength of character, taste, the "world" classical happiness, severe pride, the cold frugality of the wise. More than ever, these virtues are necessary today, and each of us can choose the one that suits him best. Before the vastness of the undertaking, let no one forget strength of character. I don't mean the theatrical kind on political platforms, complete with frowns and threatening gestures. But the kind that through virtue of its purity and its sap, stands up to all the winds that blow in from the sea. Such is the strength of character that in the winter of the world will prepare the fruit.

ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΙΔΕΩΝ: μικρή συλλογή κειμένων του δημοσιογράφου Χρύσανθου Λαζαρίδη (7)


Τέλος εποχής

ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
6/3/2010

Το 1981, όταν πρωτο-ήλθε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία δεν περιορίστηκε στην
απλή διαχείριση. Προσπάθησε να θέσει τις βάσεις μιας μακροχρόνιας
καθεστωτικής επιβολής. Ώστε όταν κυβερνά να είναι ανεμπόδιστο, κι όταν
βρίσκεται στην αντιπολίτευση να μην αφήνει το αντίπαλο κόμμα να
κυβερνήσει…
Έτσι ώστε η Νέα Δημοκρατία – το αντίπαλο κόμμα – να περιορίζεται απλώς στο ρόλο μιας «βραχυχρόνιας κυβερνητικής παρένθεσης».
Ίσα – ίσα για να μπορεί το ΠΑΣΟΚ να αυτό-εκκαθαριστεί και να επιστρέψει σύντομα δριμύτερο στην εξουσία…
Η στρατηγική αυτή στηρίχθηκε σε πέντε πυλώνες:
* Πρώτον στους αγρότες, οι οποίοι τότε πλησίαζαν το 30% του ενεργού
πληθυσμού. Το ΠΑΣΟΚ μετέτρεψε τους υποτυπώδεις παραγωγικούς
συνεταιρισμούς που προϋπήρχαν σε πρότυπα καταναλωτικών συνεταιρισμών
που διένειμαν επιδοτήσεις.
Βαθμιαία οι αγρότες «εθίστηκαν» στις επιδοτήσεις που έπαιρναν από τη
Ευρωπαϊκά ταμεία. Σε συνδυασμό και με τα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ενοποιημένα
Προγράμματα) που τότε «απέσπασε» ο Ανδρέας Παπανδρέου, στην ελληνική
περιφέρεια έρευσε χρήμα ως τότε πρωτόγνωρο…
Οι τοπικές κοινωνίες έμαθαν κι αυτές στο εύκολο χρήμα, αναβαθμίστηκε ο
τρόπος ζωής τους, αλλά όχι η παραγωγική βάση τους. Το καταναλωτικό τους
επίπεδο εκτινάχθηκε, ενώ η ανταγωνιστικότητά τους κινήθηκε ακριβώς
αντίθετα: σταθερά αποδυναμώθηκε.
Αρχιτέκτονας αυτού του «εκσυγχρονισμού», ο τότε υπουργός Γεωργίας και μετέπειτα Πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης.
* Δεύτερον, το ΠΑΣΟΚ στηρίχθηκε στους λεγόμενους «μικρομεσαίους»,
δηλαδή τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ο αριθμός των οποίων
πολλαπλασιάστηκε. Αλλά δεν βελτιώθηκαν οι συνθήκες ανταγωνισμού. Έτσι
δημιουργήθηκε το φαινόμενο του «πολύ-εμπορισμού»: άνοιγαν πολλά
«μαγαζάκια», αλλά ακόμα και τα πιο επιτυχή εξ αυτών ήταν κατά κανόνα
βραχύβια…
Επίσης, δε δημιουργήθηκαν συνθήκες ανάδειξης νέας επιχειρηματικής τάξης
μέσα από την αγορά. Αναδείχθηκαν πολλές νέες επιχειρήσεις δια της
συμμετοχής σε κρατικές προμήθειες.
Οι μικρομεσαίοι έγιναν έμμεσα κρατικοδίαιτοι και οι πιο επιτυχείς εξ
αυτών έπαψαν να είναι «μικρομεσαίοι», γιγαντώθηκαν κι έγιναν άμεσα
κρατικοδίαιτοι.
Τελικώς η ίδια η «επιχειρηματικότητα» στην Ελλάδα έγινε κρατικοδίαιτη.
* Τρίτον, το ΠΑΣΟΚ στηρίχθηκε στην δημοσιοϋπαλληλία, την οποία
διόγκωσε: Με αθρόες προσλήψεις, με γιγαντισμό των ΔΕΚΟ, με μετατροπή
πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων σε «προβληματικές» που κρατικοποιήθηκαν,
και αργότερα με τη διάχυση των «δημοτικών επιχειρήσεων». Αυτές
μετέφεραν τη δημοσιοϋπαλληλία στην περιφέρεια, κι άρχισαν να
«απορροφούν» πρώην αγροτικούς πληθυσμούς που εγκατέλειπαν την γη ή
έβρισκαν «παράλληλη απασχόληση» έξω από το χωράφι.
Έτσι οι δημόσιοι υπάλληλοι σχεδόν τριπλασιάστηκαν από το 1981. Από το
4-5% περίπου του συνολικού ενεργού πληθυσμού το 1981, έφτασαν το 13%
του συνολικού ενεργού πληθυσμού σήμερα! Όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν
ξεπερνούν κατά μέσον όρο το 2-2,5%. Ήταν ήδη πριν το ΠΑΣΟΚ διογκωμένος
ο δημόσιος τομέας – 30% μεγαλύτερος – κι έγινε πενταπλάσιος!
* Τέταρτον, το ΠΑΣΟΚ εξ αρχής έλεγξε την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Πολλαπλασίασε τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, πολλαπλασίασε τους
φοιτητές και τις οργανικές θέσεις των καθηγητών, χωρίς να αναβαθμίσει
την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Η
Ελληνική έρευνα έμεινε πίσω, το «αντίκρισμα» των ελληνικών πτυχίων
υποχώρησε, αλλά δημιουργήθηκε μια ολόκληρη στρατιά «καθηγητών», που
επιλέχθηκαν και προάγονται κατά κανόνα με πολιτικά και ιδεολογικά
κριτήρια.
Η ψευτο-«προοδευτικότητα» ηγεμονεύει παντού. Ασφαλώς υπάρχουν και
πολλοί μη αριστεροί πανεπιστημιακοί, οι οποίοι, όμως, είναι ίσως οι πιο
«φοβισμένοι» Έλληνες πολίτες. Συνήθως κρύβουν τις απόψεις τους.
Συνηθέστερα παριστάνουν τους «προοδευτικούς» για να επιβιώσουν. Ενίοτε
προπηλακίζονται από «ομάδες κρούσης» έξω-πανεπιστημιακών αριστεριστών
και αναρχικών. Πολύ συχνά υποχρεώνονται σε συναλλαγή μαζί τους.
Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια ζουν μέσα σε συνθήκες ιδεολογικής τρομοκρατίας
και συναλλαγής κυκλωμάτων. Που εκτός της συντεχνιακής τους στήριξης
φροντίζουν και για την υπεράσπιση της δικής τους «πολιτικής ορθότητας».
Με την απόλυτη κυριαρχία των άκαπνων νέο-αριστερών στα Πανεπιστήμια
δημιουργήθηκε μια στρατιά διανοούμενων «γνωμηγετών» (opinion leaders),
πρόθυμων να αποδομήσουν κάθε πολιτική πρόταση που αμφισβητεί τα
στερεότυπα της Αριστεράς και να στηρίξουν κάθε αντίστοιχη πρόταση που
τα υπερασπίζεται και τα αναπαράγει.
Ο δημόσιος λόγος της Ελλάδας είναι ο πιο «κολλημένος» σε ψευτο-προοδευτικές εμμονές απ’ όλη την Ευρώπη!
Η Αριστερά στα Πανεπιστήμια έχει εξελιχθεί πλέον από εξω-θεσμική
«ατμομηχανή Προόδου», όπως φιλοδοξούσε να είναι στη δεκαετία του ’70,
σε τροχοπέδη συντήρησης, σε παράγοντα διανοητικής κι ερευνητικής
αποτελμάτωσης, σε συμμαχία «διάσωσης» προσωπικών φέουδων και προνομίων.
* Τέλος, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να ελέγξει τα ΜΜΕ. Όταν ήλθε στην εξουσία το
ΠΑΣΟΚ, ο Κεντροαριστερός τύπος είχε υπεροχή κυκλοφορίας της τάξης του
60-40%. Σήμερα η υπεροχή αυτή είναι της τάξης του 85-15%! Παράλληλα,
όμως, δημιουργήθηκαν κανάλια και ραδιοφωνικοί σταθμοί, όπου η
κεντροαριστερά ηγεμονεύει σχεδόν απόλυτα. Ακόμα και στα κρατικά
κανάλια. Ακόμα και επί Νέας Δημοκρατίας!
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν τολμούσε να πει κανείς στην Ελλάδα αυτά που
δήλωσαν κατά καιρούς η Σοσιαλίστρια Σεγκολέν Ρουαγιάλ ή ο Κεντροδεξιός
Νικολά Σαρκοζύ στη Γαλλία, ο Σοσιαλιστής Θαπατέρο στην Ισπανία ή ο
Εργατικός Γκόρντον Μπράουν στη Βρετανία, ή ο Σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρτ
Σρέντερ στη Γερμανία, θα τον κατήγγελλαν εδώ ως «ακροδεξιό», ή
«νεοφιλελεύθερο» (ενίοτε ως και τα δύο).
Οι απόψεις μεγάλου φάσματος της Ελληνικής κοινωνίας και της Ευρωπαϊκής
Πολιτικής, υπό-εκπροσωπούνται στο δημόσιο λόγο και στα ΜΜΕ. Αντίθετα,
οι απόψεις της Αριστεράς (και της άκρας Αριστεράς) υπέρ-εκπροσωπούνται.

Αυτό είναι αποτέλεσμα επιβολής της Αριστεράς στα ΜΜΕ, που όμως δεν
λειτουργεί υπέρ των κομμάτων της Αριστεράς. Λειτουργεί υπέρ του ΠΑΣΟΚ.
Ως δύναμη στήριξής του όταν είναι στην Κυβέρνηση, κι ως «δύναμη
κρούσης» κατά της κυβέρνησης (της ΝΔ) όταν το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στην
Αντιπολίτευση.
Καταρρέουν και οι πέντε πυλώνες!
Αυτοί οι πέντε «πυλώνες» καθεστωτικής ισχύος του ΠΑΣΟΚ φαίνονται σήμερα να υποχωρούν:
* Η αγροτική τάξη έχει ήδη συρρικνωθεί περίπου στο μισό του 1981. Το
2013 λήγουν οι αγροτικές επιδοτήσεις των Βρυξελλών. Κι είναι δύσκολο να
σταθεί μη επιδοτούμενη αγροτική παραγωγή, σε μια αγορά, όπου υπάρχουν
τόσες στρεβλώσεις, ώστε η τεράστια ψαλίδα τιμών ανάμεσα στο ράφι και
στο χωράφι αποθαρρύνει πια τους πάντες.
Κυριολεκτικά οι αγρότες μας είναι στον αέρα μετά το 2013.
Πέρσι η ψυχορραγούσα κυβέρνηση της ΝΔ τους έδωσε κάποια «ψίχουλα».
Φέτος δεν πήραν τίποτε. Αλλά και το ΠΑΣΟΚ έχασε τα τελευταία
υπολείμματα της στήριξής του ανάμεσα στους αγρότες. Από τους οποίους
πολλοί το ψήφισαν τον Οκτώβριο. Αλλά τώρα νιώθουν «κοψοχέρηδες»…
* Οι μικρομεσαίοι υπέστησαν ένα πλήγμα από το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ το
1999-2000 με την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου. Αλλά τότε έχασαν
σημαντικό μέρος των αποταμιευμάτων τους, δεν έχασαν τα μέσα να βγάζουν
χρήματα. Διατήρησαν τα μαγαζιά τους.
Τώρα, με τα μέτρα που εξήγγειλε το ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά πολλοί απ’ αυτούς θα βάλουν λουκέτο.
Κι είναι ο τρόμος και ο «τρόπος» που τους απομακρύνει από το ΠΑΣΟΚ, περισσότερο ίσως απ’ αυτά καθαυτά τα μέτρα:
Ο τρόμος αυτού που βλέπουν να έρχεται, και ο τρόπος με τον οποίο τους
ξεγέλασαν. Τους έταξαν παροχές που θα τόνωναν την αγορά και τώρα τους
πνίγουν κάθε ανάσα. Κυριολεκτικά τους καταδικάζουν σε ασφυξία.
Πριν από πέντε μήνες καταψήφισαν τον Κώστα Καραμανλή, ο οποίος τους
είχε υποσχεθεί δύο δύσκολα χρόνια. Και ψήφισαν το Γιώργο Παπανδρέου, ο
οποίος τους υποσχέθηκε ένα νέο «πάρτι παροχών» και («πράσινης»)
ανάπτυξης. Για να τους φέρει τελικά ένα εφιάλτη πρωτοφανούς συρρίκνωσης
της αγοραστικής δύναμης χωρίς τέλος. Μπροστά στην οποία τα μέτρα που
είχε εξαγγείλει ο Κώστας Καραμανλής τον περασμένο Σεπτέμβριο μοιάζουν
σήμερα με απλό «χάδι»…
* Η δημοσιουπαλληλία, ο πιο σκληρός πυρήνας του ΠΑΣΟΚικού καθεστώτος,
δέχεται σήμερα το πιο καίριο πλήγμα από τα μέτρα της Κυβέρνησης. Εδώ η
συνολική μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος είναι της τάξης
του 10% άμεσα. Και μάλιστα από ένα κόμμα που τους έταζε «λαγούς με
πετραχήλια» και τους βεβαίωνε ότι «λεφτά υπάρχουν» μόλις πριν έξη
μήνες!
Οι δημόσιοι υπάλληλοι πλήττονται άμεσα και σκληρά από τα πρωτογενή αποτελέσματα της προσαρμογής που επιβάλλουν οι Βρυξέλλες.
Οι μικρομεσαίοι πλήττονται από τα δευτερογενή αποτελέσματα, δηλαδή από
την ύφεση που θα προκληθεί. Που θα είναι βαθιά και αυτοτροφοδοτούμενη.
Η δημοσιονομική προσαρμογή των ετών 1985-87 ήταν ίσως σκληρότερη σε
πραγματικούς όρους (μηδενικές ονομαστικές αυξήσεις επί δύο χρόνια σε
συνθήκες μέσου πληθωρισμού 17%), όμως τότε τα βασικά «κεκτημένα» είχαν
διατηρηθεί, η υποτίμηση του νομίσματος αύξησε την εγχώρια ζήτηση και
υπήρχε ρευστότητα σε ένα περιβάλλον όπου ο ιδιωτικός τομέας είχε πολύ
χαμηλή δανειακή επιβάρυνση.
Τώρα ο συνδυασμός πρωτογενών και δευτερογενών αποτελεσμάτων σε συνθήκες
χαμηλής ανταγωνιστικότητας, έλλειψης ρευστότητας και σε περιβάλλον
υψηλής δανειακής εξάρτησης του ιδιωτικού τομέα, δημιουργεί αληθινό
εφιάλτη.
Η διετία 1985-87 εξανάγκασε τους πάντες σε περιστολή της δαπάνης.
Η τωρινή «προσαρμογή» οδηγεί σε χρεοκοπία.
* Τα Πανεπιστήμια έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους από τη δράση των
εξω-πανεπιστημιακών. Η κοινωνική ένταση που θα προκύψει δεν προμηνύει
τίποτε καλό για τα ίδια τα Πανεπιστήμια, που θα βρεθούν στο επίκεντρο
των συγκρούσεων. Πολύ περισσότερο που τα κονδύλιά τους κόβονται και οι
συμμαχίες που διατηρούσαν τον έλεγχο της «προοδευτικότητας»
θρυμματίζονται.
* Τέλος, η ύφεση θίγει και τη διαφημιστική αγορά, περιορίζοντας τα
έσοδα και των ΜΜΕ. Πολλά των οποίων αντιμετωπίζουν, επί πλέον, πρόβλημα
αξιοπιστίας. Και δεν είναι τυχαία η σταθερή και ιλιγγιώδης μείωση των
πωλήσεών και της κυκλοφορίας τους. Που έχει πέσει κατά 80% σε σχέση με
το 1990 και κατά 60% σε σχέση με το 2000!
Τέτοια πτώση κυκλοφορίας είναι ουσιαστικά συρρίκνωση επιρροής. Τα ΜΜΕ
ελέγχονται πάντα από την Κεντροαριστερά, αλλά η επιρροή τους στην
κοινωνία είναι όλο και μικρότερη.
Έκρηξη ή ενδόρρηξη
Σήμερα συντελείται αληθινό «τέλος εποχής». Συνθλίβονται όλοι οι πυλώνες
του καθεστώτος που εγκαταστάθηκε μετά το 1981 και αναπαραγόταν έκτοτε.
Με όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες. Με όλο και σοβαρότερες αντιφάσεις.
Αλλά αναπαραγόταν, πάντως…
Το ερώτημα είναι αν θα διαλυθεί με κοινωνική «έκρηξη», δηλαδή εκτόνωση
προς τα έξω, ή πολιτική «ενδόρρηξη», δηλαδή απορρόφηση εντάσεων και
εκτόνωση προς τα μέσα.
Το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί απεγνωσμένα να συμβεί το δεύτερο. Να στραφεί η μήνις
της κοινωνίας κατά της Νέας Δημοκρατίας, που κυβερνούσε ως πρόσφατα,
έχει κι αυτή τις ευθύνες της αναμφίβολα, αλλά οι ευθύνες της αφορούν
ότι δεν άλλαξε το σύστημα που το ΠΑΣΟΚ θεμελίωσε και που το ίδιο το
ΠΑΣΟΚ υπερασπίστηκε φανατικά. Μέχρι που διαλύθηκε στα χέρια του…
Η Νέα Δημοκρατία από την πλευρά της, προσπαθεί κι εκείνη να συμβεί το
δεύτερο: Να αλλάξει το πολιτικό σύστημα με μια νέα Μεταπολίτευση. Που
προϋποθέτει, βέβαια, μια διαφορετική – πολύ διαφορετική – Νέα
Δημοκρατία.
Το τι ακριβώς θα προκύψει, εξαρτάται από το αν θα προλάβει η Νέα
Δημοκρατία να αλλάξει δραστικά – και να πείσει για την αλλαγή της αυτή
– πριν τα πάντα διαλυθούν στα χέρια ενός ΠΑΣΟΚ, που δεν μπορεί ούτε να
διασώσει το σύστημα που το ίδιο θεμελίωσε, ούτε να διαχειριστεί την
ομαλή μετάβαση σε κάποιο άλλο.
Τραγική ειρωνεία: Το ΠΑΣΟΚ σήμερα ενταφιάζει αυτό που το ίδιο εξέθρεψε,
επέβαλε, υπερασπίστηκε και διαχρονικά στηρίχθηκε πάνω του…
Αληθινό «τέλος εποχής»!
Χρύσανθος Λαζαρίδης 07/03/2010
Καίριες οι περισσότερες παρατηρήσεις.
Και σωστές...
Σε μια ανάρτηση δεν μπορείς να τα πείς όλα. Πράγματι.
Λές όμως, όσα είναι απαραίτητα για να υπάρξει μια συζήτηση. Και να βγούν κάποια συμπεράσματα που μας πάνε - έστω κι ένα βήμα - πιο πέρα.
Εδώ πολλοί πήγαν πολλά βήματα πιο πέρα.

Ας πούμε ο Προφήτης διαπίστωσε ότι χρειάζεται ένα "πραξικόπημα νομιμότητας". Όπως και ο Φαέλλος, λίγες μέρες πριν.
Η "νέα Μεταπολίτευση" δεν είναι κάτι διαφορετικό. Είναι αυτό ακριβώς.
Με την έννοια ότι αλλάζει το καθεστώς, δεν το διαχειρίζεται απλώς.

Η Νέα Δημοκρατίας της περασμένης 6ετίας απλώς το διαχειρίστηκε. Και γι' αυτό έφτασε σε αδιέξοδο.
Γιατί το ίδιο το καθεστώς είχε φτάσει στα όρια του. Κι ήλθε η διεθνής κρίση και το αποτελείωσε. Μόνο που αυτό που κατέρρευσε στην Ελλάδα είναι εντελώς διαφορετικό απ' αυτό που κατέρρευσε διεθνώς...

Αυτό που κατέρρευσε στην Ελλάδα ήταν οι 5 πυλώνες του "συστήματος ΠΑΣΟΚ". Δηλαδή του καθεστώτος που είχε προσεκτικά οικοδομήσει το ΠΑΣΟΚ για να αναπαράγεται μόνιμα στην εξουσία. Ακόμα κι όταν βρίσκεται ΕΚΤΟΣ διακυβέρνησης (προσωρινά).

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το ΠΑΣΟΚ μπορεί ακόμα να μεταλλαχθεί με τη μαζική απορρόφηση μεταναστών. Θεωρητικά δεν αποκλείεται. Πολιτικά είναι βέβαιο ότι αυτό επιδιώκει...
Αλλά η πείρα έχει δείξει ότι αυτό δεν είναι εύκολο. Στη Γερμανία το επιχείρησε το πολύ πιο έμπειρο και ικανό SPD, to 1999.
Όταν το ξεκίνησε το SPD είχε 44% και οι Χριστιανοδημοκράτες 33%. Σήμερα οι Χριστιανοδημόκράτες έχουν 44% και το SPD μόλις 22$ (κι έχει υποστεί και διάσπαση στο μεταξύ).
Η αποδύνάμωση του SPD οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο μεταναστευτικό, στην επιλογή του για ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και στη "χάρτα 2010" του Σρέντερ...
Δεν θέλω να πώ ότι τα ίδια θα συμβούν αναγκαστικά κι εδώ:
Ότι δηλαδή στην προσπάθειά του το ΠΑΣΟΚ να ενσωματώσει μαζικά μετανάστες θα χάσει τους Έλληνες. Και στην προσπάθειά του να εκσυγχρονήσει τις δομές που το ίδιο δημιούργησε (όπως συνέβη με την "πλατφόρμα 2010" στη Γερμανία) θα αποδυναμώσει την ίδια την εκλογική του βάση.
Πιστεύω όμως ότι αυτό είναι πιθανό να συμβεί και εδώ, αν η ΝΔ εκμεταλλευτεί τις αντιφάσεις του ΠΑΣΟΚ κι αν η ΝΔ ξεπεράσει τις δικές της αντιφάσεις.
Κι αυτό, μεταξύ άλλων, ημαίνει να αλλάξει δραστικά και η ίδια η ΝΔ. Πολύ δραστικά. Και να πείσει γι' αυτό.

Όπως βλέπετε λοιπόν, δεν λείπουν τα "δια ταύτα" από τη θέση που υποστήριξα. Τα υπονόησα στην αρχική ανάρτηση. Και τα κατάλαβαν πολλοί από τους σχολιαστές.

Μου κάνει εντύπωση, όμως, το γεγονός ότι έχουν πολλοι μια "συντηρητική" τάση να πιστεύουν πως ότι "υπάρχει από παληά, θα υπάρχει για πάντα"!
Και στην περίπτωσή μας το "καθεστώς ΠΑΣΟΚ" δεν θα αλλάξει ποτέ...

* Το 1974 πολλοι πίστευαν ότι το "μετεμφυλιακό καθεστώς της Δεξιάς" δεν θα άλλαζε, απλώς θα φόραγε δημοκρατικό μανδύα. Έπεσαν έξω. Όπως έπεσαν έξω κι όσοι πίστευαν ότι το "δημοκρατικό καθεστώς" που θα έπαιρνε τη θέση του θα ήταν πολύ καλύτερο...
* Το 1981 πολλοί πίστευαν ότι ο Ανδρέας θα προσαρμοζόταν στις σταθερές του Καραμανλισμού και απλώς θα πήγαινε μερικά βήματα πιο πέρα τον "αστικό εκσυγχρονισμό". Έπεσαν έξω κι αυτοί.
Ο Ανδρέας εγκαθιδρυσε ένα δικό του καθεστώς, το οποίο δεν έκανε τίποτε το "εκσυγχρονιστικό". Καταχρέωσε και αποβιομηχάνισε τη χώρα. Με αποτέλεσμα να έλει ο Σημίτης δεκαπέντε χρόνια αργότερα, να κάνει τα ακριβώς αντίθετα από τον Ανδρέα, να τα ονομάσει "εκσυγχρονισμό" και να μην καταφέρει κανένα αληθινό εκσυχρονισμό. Απλώς έβαλε την Ελλάδα στην ΟΝΕ με όρους τέτοιους(κλείδωμα πολύ ακριβής ισοτιμίας), που οδήγησαν σε κατάρρευση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας και σε όργιο δημιουργικής λογιστικής.
Αυτά δηλαδή τα δύο που πληρώνουμε σήμερα.

Κάθε προσέγγιση της πραγματικότητας με τέτοιο "συντηρητικό τρόπο", ώστε να μη βλέπουμε ότι μπορεί να αλλάξει τίποτε, είναι λανθασμένη προσέγγιση.

Κάθε κρίση είναι ευκαιρία και δυνατότητα για ανατροπές. Αρκεί να πιστέψουμε σε αυτές τις δυνατότητες, αρκεί να γνωρίζουμε τι μπορεί να αλλάξει και τι όχι, αρκεί να είμαστε έτοιμοι και αποφασμένοι να αλλάξουμε αυτά που πρέπει.

Το κειμενό μου έχει τίτλο "Τέλος εποχής".
Το τίτλο "το σύστημα ΠΑΣΟΚ καταρρέει" τον έβαλε στην ανάρτηση το Φάκτορας.
Και καλά έκανε.
Διότι όλη η συζήτηση που αξίζει να γίνει είναι αυτή ακριβώς η "διαφορά":
Πώς θα περάσουμε από το "Τέλος εποχή" (του συστήματος ΠΑΣΟΚ), στην οριστική κατάρρευσή που δεν θα είναι αυτόματη ούτε και εύκολη.
Αλλά η ευκαιρία υπάρχει.
Και όλο το μυστικό είναι πάντα να μετατρέπουμε την κρίση σε ευκαιρία.
Και τις δυνάμεις που απελευθερώνει η κρίση σε δυναμική ανατροπής πολύ πιο πέρα απ' όσο θέλουν να φτάσουν αυτοί που - πανικόβλητοι - διαχειρίζονται την κρίση σήμερα.

Δεν έχω όλες τις απαντήσεις.
Αλλά έθεσα κάποια ερωτήματα.
Και νομίζω ότι ξεκίνησε μια ενδιαφέρουσα κουβέντα.
Έχουμε αρκετή πείρα πια για να ξέρουμε τι δεν θα δουλέψει.
Κι είμαστε αρκετά πεισματάρηδες για να δοκιμάζουμε ότι μπορεί να δουλέψει.
Από κει και ύστερα η κρίση από τη μία μας χτυπάει αδίστακτα κι από την άλλη μας οδηγεί και μας φωτίζει.
Αν αντέξουμε τα χτυπήματα, ειναι πιθανό να τα καταφέρουμε.
Συγγνώμη που μιλάω με τέτοιους όρους, αλλά την κρίση ακόμα δεν την έχουμε δεί. Μάλλον τώρα μόλις αρχίζουμε να την υποπτευόμαστε.
Πρέπει να κατανικήσουμε το φόβο που μας προκαλεί.
Πρέπει να ξεπεράσουμε το μούδιασμα που μας φέρνει.
Πρέπει να τη δούμε ως "ευκαιρία".
Όχι μόνο για μια παράταξη ή ένα κόμμα.
Αλλά για την Ελληνική κοινωνία.

Απ' όλα τα παραπάνω σε όλα μπορεί να έχω λάθος, όλα τα συζητάω, όλα μπορώ να τα αναθεωρήσω.
Το μόνο που ΔΕΝ συζητάω, είναι τη βαθύτερη πεποίθηση ότι η Ελλάδα - ακόμα κι έτσι, ακόμα και τώρα, ακόμα και μετά τις ταλαιπωρίες που υπέστη - έχει τεράστιο δυναμικό μέσα της.
Το έχει ο λαός της.
Το έχει η θέση της.
Το έχει η φύση και το περιβάλλον της.
Το έχει η παράδοση που κουβαλάει ο Έλληνας στο υποσυνείδητό του.
Γενικά, λαοί που βγάζουν στις πιο δύσκολες στιγμές τον καλύτερο εαυτό τους, κερδίζουν από τις κρίσεις τους.
Αυτό ισχύει για όλους τους λαούς και για όλους τους ανθρώπους.
Και έχει επαληθευθεί πολλές φορές για μας.
Επί 35 χρόνια επικρατεί σιγά-σιγά ο χειρότερος εαυτός μας.
Καιρός πια, με αφορμή την κρίση, να επανεμφανιστεί και ο καλύτερος εαυτός μας.
Αυτό ήθελα να υπονοήσω με το άρθρο μου.
Κι αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο, όσο νομίζουν κάποιοι.
Σίγουρα, όμως, δεν είναι τόσο απλό, όσο φαντάζονται οι ίδιοι...

Χρύσανθος Λαζαρίδης 08/03/2010
Υπάρχει, νομίζω, μια παρανόηση:
Εγώ μίλησα για "τέλος εποχής". Δηλαδή για το τέλος του μεταπολιτευτικού καθεστώτος, όπως διαμορφώθηκε από το ΠΑΣΟΚ μετά το 1981.
Τα υπόλοιπα περί "αναπόφευκτης κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ" κλπ. είναι συμπεράσματα άλλων, όπως και ο τίλτος στην ανάρτηση δεν συνέπιπτε ακριβώς με το τίτλο του άρθρου.

Για να εξηγούμαστε κάνω μια κρίσιμη διάκριση:
--Ανάμεσα στο "καθεστώς" (το "σύστημα ΠΑΣΟΚ", αν θέλετε)
-- και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ.
Όλα τα προηγούμενα χρόνια υπήρξαν τρείς περιστάσεις που το ίδιο το ΠΑΣΟΚ έμποιαζε να καταρρέει: Το 1989, το 1996 (όταν ο Ανδρέας ήταν στα τελευταία του) και το 2004.
Αλλά ενώ η "κόπωση" και η "φθορά εξουσίας" ενός κόμματος το οδηγούσε σε ήττα, το σύστημα εξουσίας που το ίδιο είχε εγκαθιδρύσει παρέμενε ισχυρό.
Έτσι σε κάθε περίπτωση, η Νέα Δημοκρατία τη μία φορά ήλθε ως "σύντομη παρένθεση" (1989-93), τη δεύτερη φορά δεν πρόλαβε καθόλου να έλθει, διότι το ΠΑΣΟΚ μεταλλάχθηκε στην διακυβέρνηση (με τον Σημιτικό "εκσυγχρονισμό"), ενώ την τρίτη φορά η Νέα Δημοκρατία ήλθε στην εξουσία, αλλά δεν μπόρεσε, δεν θέλησε και δεν τόλμησε να αλλάξει το καθεστώς που κληρονόμησε πιστεύοντας ότι το ΠΑΣΟΚ θα... διαλυθεί μόνο του!

Σε καμία από τις περιπτώσεις αυτές δεν συμμεριζόμουν αυτές τις ψευδαισθήσεις.
Όμως γνωρίζει ο Κώστας Ρ. με τον οποίο ήμασταν φίλοι όλα αυτά τα χρόνια. Και παραμένουμε φίλοι, παρά τις μικρο-διαφωνίες μας.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα, όμως, είναι αρκετά διαφορετικό:
Το ΠΑΣΟΚ έχει έλθει μόλις στην εξουσία με μεγάλη διαφορά, είναι ισχυρό ακόμα, αλλά το σύστημά του καταρρέει.
Τέσσερις από τους πέντε πυλώνες έχουν σχεδόν διαλυθεί ή πληττονται καίρια (αγρότες, μικρομεσαίοι, δημσόσιοι υπάλληλοι σήμερα, διαλυμένα και απαξιωμένα Πανεπιστήμια), ενώ ο πέμπτος (καθεστωτικά ΜΜΕ) παραμένει ισχυρός, αλλά με φθείνουσα επιρροή, ενώ δοκιμάζεται απο την οικονομική κρίση (μεγάλη πτώση των διαφημιστικών δαπανών, απολύσεις κλπ.)

Έτσι, ενώ όλες τις προηγούμενες φορές έχανε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, αλλά το σύστημα ΠΑΣΟΚ παρέμενε ισχυρό και εξασφάλιζε την επάνοδό του στην εξουσία, σήμερα συμβαίνει το αντίθετο: Η κυβέρνηση παραμένει ισχυρή (για την ώρα τουλάχιστον), αλλά το σύστημα ΠΑΣΟΚ καταρρέει!

Φοβάμαι, λοιπόν, ότι όσοι "κάηκαν από το κουρκούτι" στο παρελθόν, σήμερα "φυσάνε και το γιαούρτι".
Και πώς όσοι είχαν ψευδαισθήσεις για "επικείμενη κατάρρευση" του ΠΑΣΟΚ στο παρελθόν, σήμερα δυσκολεύονται να δούν ότι καταρρέει - αυτή τη φορά - όχι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ (ακόμα), αλλά το καθεστώς που το ΠΑΣΟΚ έφτιαξε και πάνω του στηρίχθηκε όλες τις φορές στο παρελθόν (μέχρι και πολύ πρόσφατα).

Αυτό δεν σημαίνει ότι όπου νάναι θα καταρρεύσει και το ίδιο το ΠΑΣΟΚ.
Το εξήγησα και σε απαντητικό σχόλιο στην ανάρτησή μου.

Σημαίνει όμως, ότι τώρα είνα η μεγάλη ευκαιρία (όχι τις προηγούμενες φορές): Να εκμεταλλευτεί η ΝΔ τις αντιφάσεις του ΠΑΣΟΚ, αφού ξεπεράσει τις δικές της αντιφάσεις.
Αφού δηλαδή πάψει η ΝΔ να είναι ένα κόμμα που δεν ξέρει η ίδια τι είναι (μεταξύ πολλών άλλων)...

Τα εγραψε όλα αυτά για να δείξω ότι σήμερα παρουσιάζεται η πραγματική ευκαιρία. και για να εξηγήσω ότι δεν θα προκύψει ο οριστικός παραμερισμός του ΠΑΣΟΚ μέσα από την θεωρία του "ώριμου φρούτου". αλλά μόνο αν η ΝΔ μπορέσει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία μεταλλασσόμενη και η ίδια σε κάτι διαφορετικό απ' ότι ήταν ως σήμερα.

Στην Πολιτική πρέπει να γνωρίζουμε κάθε φορά τι δυνατότητες υπάρχουν (οι "ευκαιρίες") και τι "προϋποθέσεις" χρειάζονται για να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατόητες.
Παλαια οι Αρισεροί το πρώτο το ονόμαζαν "αντικειμενικές συνθήκες" και το δεύτερο "υποκειμενικός παράγοντας".
Αλλά οι παλαιαί Αριστεροί έβλεπαν συνήθως "δυνατότητες" και "ευκαιρίες" εκεί που δεν υπήρχαν, διότι είχαν την μόνιμη εμμονή με την "αναπόδραστη κρίση του καπιταλισμού".
Ενώ από την άλλη πλευρά έβλεπαν δυνατότητες "επαναστατικής ρήξης" ή "μεταρρυθμιστικών τομών" παντού.
Με αποτέλεσμα, κι όταν υπήρχαν τέτοιες δυνατότητες να μην είναι έτοιμοι να τις εκμεταλλευτούν.

Προσπάθησα, λοιπόν, να δείξω το μηχανισμό που έστησε το ΠΑΣΟΚ ήδη από το 1981, και τους λόγους για τους οποίους ο μηχανισμός αυτός πλέον δεν λειτουργεί.
Δεν αποκλείεται, βέβαια, το ΠΑΣΟΚ να προσπαθήσει να δημιουργήσει άλλο μηχανισμό για να ξεπεράσει την κρίση του προηγούμενου.
Αλλά δεν είναι εύκολο.
Πιστεύω ότι το ΠΑΣΟΚ είναι καταδικασμένο σε μια "μάχη οπισθοφυλακών" για να διασώσει το σύστημα που το έφερε και το ξανάφερε στην εξουσία,
ενώ η ΝΔ σήμερα έχει τουλάχιστον συνειδητοποιήσει ότι μόνο αν ανατρέψει το σύστημα ΠΑΣΟΚ και βάλει κάτι άλλο στη θέση του θα μπορέσει να αλλάξει τον τόπο.
Δεν είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει.
Αλλά τουλάχιστον έχει καταλάβει στο βάθος πιο είναι το πρόβλημα, εξ ου και μιλάει πλέον για "νέα Μεταπολίτευση".
Εξ ού και κάνει αυτοκριτική για τις τομές που ΔΕΝ τόλμησαν και ΔΕΝ έκαναν οι κυβερνήσεις της προηογύμενης πενταετίας κλπ.

Τώρα ότι το έχει συνειδητοποιήσει το πρόβλημα δεν σημαίνει ότι θα το λύσει και επιτυχώς.
Απλώς θυμίζω ότι ως πρόσφατα δεν το είχε συνειδητοποιήσει κάν...

Γενικώς βρισκόμαστε σε πολύ μεταβατικές εποχές. Για όλους!
Και σε μεταβατικές εποχές το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υποστηρίζουμε πως "ότι δεν άλλαξε ως τώρα δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ"!
Κι ότι αφού ως τώρα διαψεύστηκαν οι ψευδαισθήσεις μας, έτσι και τώρα κάθε Ελπίδα είναι ψευδαίσθηση.
Αν κάποιο βγάζουν αυτό το τελευταίο συμπέρασμα, επιτρέψτε μου να διαφωνήσω.
Αν και πιστεύω ότι κάποιοι οδηγούνται σε τέτοια συμπεράσματα χωρίς να το πολυκαταλβαίνουν.
Κι αν ξαναδιαβάσετε πολλά από τα - σημαντικά - σχόλια πιο πάνω, θα καταλάβετε τι εννοώ...
Χρύσανθος Λαζαρίδης 08/03/2010
Κώστα,
καμία κρίση δεν είναι το "τέλος του κόσμου".
"Αν αυτό" και "αν εκείνο", όλα μπορούν "εύκολα" να ξεπεραστούν...
Σου θυμίζω απλώς ότι το 2013 τελειώνουν οι κοινοτικές επιδοτήσεις για τον αγροτικό τομέα.
Σου θυμίζω, επίσης, ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν για τους δημοσίους υπαλλήλους δεν θα έχουν ημερομηνία λήξεως. Είναι μόνιμα.
Σου θυμίζω ακόμα, ότι τα μέτρα που έρχονται είναι ακόμα χειρότερα, προβλέπουν ακόμα και απολύσεις απο το Δημόσιο!, όπως έγραψε το antinews. Σου θυμίζω ότι ήδη μεγάλο Συγκρότημα Τύπου (ναι, πολύ μεγάλο) έχει σήμερα δυσκολιες για πληρωμές τρεχουσών υποχρεώσεων και ψάχνει απεγνωσμένα νέο επενδυτή, γιατί ο προηγούμενος έφυγε και το άφησε...ρέστο.
Σου θυμίζω ότι στη Γερμανική Βουλή δεν πρόκειται να περάσει η "έκτακτη Γερμανική βοήθεια προς την Ελλάδα", που αν παρ' όλα αυτά υπάρξει θα είναι η τελευταία και μετά τον Ιούνιο έχουμε άλλα 14 δισεκατομμύρια να δανειστούμε (τουλάχιστον)...
Σου θυμίζω ότι πιθανή "διέξοδος" προς το ΔΝΤ θα οδηγήσει πολύ γρήγορα και σε έξοδο από το ευρώ.
Όλα αυτά δεν είναι "υποθέσεις εργασίας".
Είναι πράγματα που είναι πολύ πιθανό να συμβούν, τα συζητάμε εδώ στο antinews εδώ και μέρες.
Το μόνο που ζητώ είναι να βάλουμε όλοι αυτές τις ψηφίδες που έχουμε στα χέρια μας στη θέση τους και να δημιουργήσουμε την εικόνα.
Ε λοιπόν, αυτή η εικόνα - ακόμα κι αν γίνει μέρος όλων αυτών - είναι πολύ διαφορετική απ' όσα ξέρουμε ως τώρα και απ' όσα έχουμε δεί ως τώρα.

Αν συμφωνούμε ότι η κρίση αυτή είναι τελείως διαφορετική, τότε δεν χρειαζόταν όλη αυτή τη "ιστορική αναφορά" σε ψευδαισθήσεις του παρελθόντος. που όπως ξέρεις εγώ ΔΕΝ συμμεριζόμουν.

Αν η κρίση αυτή είναι διαφορετική πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για τις ευκαιρίες που αυτή η κρίση δημιουργεί, όχι για τις - σαφώς διαφορετικές -ευκαιρίες που έχασε η Νέα Δημοκρατία στο παρελθόν.

Ότι χρειαζόμαστε ένα καινούργιο όραμα, όχι μόνο για τη ΝΔ, αλλά για όλη την Ελλάδα και ένα κόμμα που να καταστήσει το όραμα αυτό ηγεμονικό στην Ελληνική κοινωνία, ΔΕΝ διαφωνούμε και το ξέρεις.
Αλλά το κείμενό σου αποπνέει ένα "συντηρητισμό" του τύπου:
"τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει, γιατί τίποτε δεν άλλαξε ως τώρα"
Κι ένα πεσσιμισμό του τύπου:
"Τίποτε δεν μπορούμε να ελπίσουμε, γιατί ό,τι ελπίσαμε ως τώρα αποδείχθηκε ψευδαίσθηση"...
Ξέρω ότι ΔΕΝ ήθελες να πείς αυτό.
Ξέρω ότι ΔΕΝ σκέφτεσαι έτσι.
Αλλά σε περιόδους κρίσης, το δύσκολο δεν είναι να καλλιεργήσει την απελπισία των διαψευσμένων προσδοκιών.
Το δύσκολο είναι να καλλιεργήσεις την Ελπίδα.
Να χαράξεις νέους δρόμους.

Ο Σαμαράς απ' ότι ξέρω για Ελπίδα μίλησε και κέρδισε την 29η Νοεμβρίου.
Κι αυτή την "στιγμιαία Ελπίδα" που δημιούργησε τότε,
τώρα προσπαθεί να τη μετατρέψει σε πιο στέρεα Πίστη
μιας ολόκληρης παράταξης στον εαυτό της
και στις δυνατότητες της Ελλάδας.

Δεν είναι εύκολο.
Δεν θα αποφύγει τα λάθε και τις καθυστερήσεις.
Αλλά αν ζητάς ένα πιο σαφές όραμα
και την ίδια στιγμή ανακυκλώνεις τις ψευδαισθήσεις που δημιούργησαν
οι χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος,
τότε μάλλον δεν βοηθάς.

Αν συμφωνούμε ότι η κρίση αυτή είναι διαφορετική,
ας μείνουμε σε αυτό
κι ας ξεκινήσουμε απ' αυτό.
Να δούμε πού μας οδηγεί.
Νομίζω ότι τότε δεν θα διαφωνήσουμε στο τέλος.


Χρύσανθος Λαζαρίδης 08/07/2010
Επιτρέψτε μου να απαντήσω σε κάποιες τεχνικά ή ουσιαστικά ερωτήματα.
Έχω σκοπό να απαντήσω στα εξής τρία, που διατυπώθηκαν εδώ από πολλούς (εκτός κι αν προκύψουν κι άλλα):

1. Τι θα πεί "δυνητικό ΑΕΠ", διατυπώθηκε μόλις πιο πάνω.
2. Πως θα βρεθούν τα 50 δισ. ευρώ από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσιας του δημοσίου (το διατύπωσαν ήδη πολλοί). Αν αυτό είναι εφικτό κι αν αυτό ενδείκνυται σε περιόδους ύφεσης;
3. Τι σημαινει "απεμπλοκή απο τους όρους του Μνημονίου" κι αν το εννοεί ο Σαμαράς...

Νομίζω οτι αυτά τα τρία μέχρι στιγμής ήταν τα σημαντικότερα.
Κι αρχίζω από το πρώτο (που είναι και το ευκολότερο):

"Δυνητικό ΑΕΠ" δεν είναι...ευρεσιτεχνία του Σαμαρά.
Είναι βασικός δείτης με τον οποίο μετριέται το "παραγωγικό κενό" μιας οικονομίας για να μπορέσει να γινει η διάκριση ανάμεσα στο "διαρθρωτικό έλλειμμα" και το "κυκλικό έλλειμμα".

--Υπολογίζουν με κάποιο τρόπο το συνολική δυνατότητα παραγωγής μιας οικονομίας σε ΑΕΠ.
-- πολογίζουν ακόμα τη "μακροχρόνια τάση" της, δηλαδή το πόσο μεγεθύνεται η συνολική παραγωγική δυνατότητα μιας οικονομίας μακροχρόνια.
Έτσι κάθε χρόνο υπολογίζουν πόσο θα ήταν το δυνητικό ΑΕΠ που μπορούσε να παράγει μια οικονομία "με διατηρήσιμο τρόπο". Δηλαδή για να διατηρηθεί πάνω στον τροχιά της μακροχρόνιας τάσης της.
Ο,τιδήποτε λιγότερ αφήνει ανεκμετάλλευτη παραγωγική δυνατότητα.
Ο,τιδήποτε περισσότερο δεν είναι διατηρήσιμο, δηλαδή θα οδηγήσει σε παραγωγική υποχώρηση λίγο αργότερα.

Έτσι έχουμε μια βάση υπολογισμού του πόσο είναι το παραγωγικό δυναμικό μιας οικονομίας μια δεδομενη στιγμή
Απ' αυτό αφαιρούμε το πραγματικό ΑΕΠ και μας προκύπτει (ως διαφορά) το "παραγωγικο κενό".

Από το παραγωγικό κενό υπολογίζουμε (με σταθερό ή μεταβλητό συντελεστή) το "κυκλικό έλλειμμα".
Ας πούμε, αν το παραγωγικο κενό είναι 5 μονάδες, πολλαπλασιάζουμε αυτό με ένα συντελεστή, ας πούμε 0,70 και βρίσκομται 3,5 το κυκλικό έλλειμμα.

Ύστερα αφαιρούμε απο το συνολικό έλλειμμα το "κυκλικό" και μας προκύπτει το "διαρθρωτικό έλλειμμα".

Ολα αυτά δεν είναι ευρεσιτεχνίες του Σαμαρά. Είναι standard διαδικασίες της μακρο-οικονομετρίας.
Ο υπολογισμός της "τάσης" (μακροχρόνιος ρυθμός ανάπτυξης) επίσης δεν είναι υπολογισμός του Σαμαρά, είναι σύμβαση που δέχονται διάφορες υπηρεσίες οικονομικών μελετων (ΟΟΣΑ, EUROSTAT, IMF κλπ.)

Το 4,35% είναι πόσο θα αυξηθεί το Ελληνικό ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΑΕΠ σε ΔΥΟ χρόνια (2010-11) σύμφωνα με την "μακροχρόνια τάση", όπως το δέχεται η Εurostat. Εδώ απλά παρακολουθεί τους συντελεστές που έχουν οι διεθνείς Οργανισμοί, τίποτε παραπάνω...

Προσοχή όμως: υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι υποογισμού του παραγωγικού κενού (βάσει του Δυνητικού ΑΕΠ).
Αυτό δεν είναι ένα μέγεθος που το παρατηρούμε στην πραγματικότητα. Είναι ένας δείκτης που τον δημιουργούμε τεχνητά. Άρα αν αλλάξει η μεθοδολογία δημιουργίας του Δείκτη, αλλάζει και η τιμή του.

Εδώ νομίζω ανέφερε ο Σαμαράς, ότι συγκριναμε διαφορετικά αποτελέσματα από σχετικές έρευνες διαφορετικών ερευνητικών κέντρων και δεχθήκαμε μόνο το αποτέλεσμα που συγκλίνει με εκείνο των υπολοίπων.
Έτσι το ΚΕΠΕ, το ΙΟΒΕ νομίζω βρίσκουν, με πολύ διαφορετική μεθοδολογία, κυκλικό έλλειμμα γύρω στο 3,9%,
όταν η παρουσιαση Σαμαρά δέχθηκε κυκλικό έλλειμμα 3,7%.
Πολύ κοντά δηλαδή...

Όλα αυτά είναι συμβάσεις. Δηλαδή συμφωνημένοι τρόποι μεθοδολογικής προσέγγισης ενός οικονομετρικού προβλήματος, για να είναι μετρήσιμο και για να ειναι συγκρίσιμα τα αποτελέσματα της μέτρησης.

Μπορεί να έχετε αντιρρήσεις. Εγώ να δείτε...

Αλλά όταν κάνουμε υπολογισμούς είμαστε υποχρεωμένοι να τα χρησιμοποιούμε είτε μας αρέσουν είτε οχι.
Αλλιώς τα νούμερα που βρίσκουμε δεν έχουν σημασία για κανένα άλλιο πέρα από μας...

Αυτά για την ώρα και θα επανέλθω


Η αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, στην πρόταση Σαμαρά


Του Χρύσανθου Λαζαρίδη, 10/7/2010


Είχα υποσχεθεί τρία κείμενα επεξηγηματικά για το Σχέδιο της Νέας Δημοκρατίας.

- Το πρώτο αφορούσε μια τεχνική πτυχή για το «δυνητικό ΑΕΠ» και το δημοσίευσα σε προηγούμενη ανάρτηση του antinews («Ναι, μπορούμε»).

- Τώρα θα αναφερθώ στο δεύτερο και πιο σημαντικό ζήτημα: 
την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και το αν είναι δυνατό να βρεθούν 50 δισεκατομμύρια ρευστότητας μέσα σε 2 χρόνια. Γιατί αυτό το ερώτημα τέθηκε από κάποιους φίλους, κι εδώ που τα λέμε είναι εύλογο κι αξίζει να απαντηθεί.

Πολύ περισσότερο γιατί αφορά μια πολύ σημαντική πλευρά της στρατηγικής Σαμαρά (πώς 
θα απαλλαγούμε από τους όρους του Μνημονίου μέσα σε 2 χρόνια περίπου. Αντί των 4 και πλέον, που προβλέπει το Μνημόνιο).

Το ερώτημα αυτό είναι 
κεντρικό στο πρόγραμμα Σαμαρά. Διότι αφορά το αν και πως θα απαλλαγούμε από την ανάγκη στήριξης του «Μηχανισμού» (Κομισιόν, ΔΝΤ) και από τους όρους του Μνημονίου. Αλλά αφορά και τον περιορισμό του δημοσίου χρέους που προβλέπει το Σχέδιο Σαμαρά, έναντι της προοπτικής που προσφέρει το Μνημόνιο που αυξάνει το χρέος σε δυσθεώρητα ύψη (ως 150% του ΑΕΠ, από 115 που ήταν στα τέλη του 2009).

Συνεπώς το ερώτημα για 50 δισεκατομμύρια είναι πράγματι πολύ σημαντικό...

Πρώτο σημείο: Η γνωστή ακίνητη περιουσία του Δημοσίου πρέπει να φτάνει σήμερα τα 350-400 δισεκατομμύρια σε αντικειμενική αξία. Δηλαδή ξεπερνά κατά πολύ το σύνολο του δημοσίου χρέους.

Αναλυτικά αθροίζουμε:

- τα 272 δισεκατομμύρια στα οποία υπολογίζεται (με ασφαλείς υπολογισμούς) η αντικειμενική αξία των ακινήτων που «διαχειρίζεται» η ΚΕΔ (Κτηματική Εταιρία Δημοσίου),

- τα 50-60 δισεκατομμύρια στα οποία ανέρχεται η ακίνητη περιουσία των ακινήτων που βρίσκονται στην κυριότητα ΝΠΔΔ της Υγείας (Νοσοκομεία και Πρόνοια) τα οποία τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν αναλυτικά και έχουμε στη διάθεσή μας την πλήρη κατάστασή τους,

- τα Ολυμπιακά Ακίνητα (που τώρα καταρρέουν και απαξιώνονται ή υπολειτουργούν) και κοστίζει η συντήρησή τους.

- η ακίνητη περιουσία άλλων ΝΠΔΔ και υπουργείων που βρίσκεται εκτός ελέγχου, αλλά άρχισε τα τελευταία χρόνια να καταγράφεται (π.χ. υπουργείο Πολιτισμού, πέρα από τα Ολυμπιακά Ακίνητα).

- τα κληροδοτήματα του Δημοσίου που είναι ανεξέλεγκτα και που τώρα επιβαρύνουν με μεγάλο κόστος συντήρησης το ευρύτερο Δημόσιο, χωρίς να αποφέρουν τίποτε...

Όλα αυτά υπολογίζονται σε 350 δισεκατομμύρια αντικειμενική αξία κατ’ ελάχιστον, και σε 400 κατά πιο συμβατικούς υπολογισμούς.

Τα 350 όμως είναι από ελάχιστους υπολογισμούς 
βεβαιωμένων ακινήτων. Παίρνουμε, λοιπόν, αυτό τον ελάχιστο αριθμό ως αφετηρία.

Δεύτερο σημείο: Όλα αυτά δεν είναι αναγκαστικά εκμεταλλεύσιμα. Μερικά χρησιμοποιούνται για παροχή δημοσίων υπηρεσιών (κτηριακά συγκροτήματα Νοσοκομείων, ιδιοκατοίκηση υπουργείων, εγκαταστάσεις ΟΣΕ κλπ.). Αλλά αυτό το μερίδιο των επιχειρησιακά ενεργών ακινήτων δεν ξεπερνά το 15% σε αριθμό και το 25% σε αντικειμενική αξία. Μένει λοιπόν, κατ’ ελάχιστον μια εκμεταλλεύσιμη (μη επιχειρησιακή) συνολική αξία ύψους 270 δισεκατομμυρίων.

Τρίτον σημείο: Απ’ αυτά άμεσα εκμεταλλεύσιμα θεωρούνται περίπου το 60% (τα υπόλοιπα είτε έχουν μεγάλο συμβολικό χαρακτήρα, είτε έχουν δυνητικές εναλλακτικές χρήσεις, είτε έχουν άλλου είδους σοβαρές εμπλοκές – με αρχαιολογία κλπ.) Έτσι τα άμεσα εκμεταλλεύσιμα φτάνουν τα 150 με 165 δισεκατομμύρια.

Τέταρτο σημείο: Απ’ αυτά τα γνωστά, μη επιχειρησιακά και άμεσα εκμεταλλεύσιμα, τα δύο τρίτα περίπου είναι και «εμπορεύσιμα». Δηλαδή μπορούν να πουληθούν σε μεγάλη τμήματα (με real estate development) όχι ως «μεμονωμένα οικοπεδάκια».

Η μορφή του 
real estate development σημαίνει ότι το κράτος θα οικειοποιηθεί εξ αρχής μεγάλο μέρος της υπεραξίαςτους, δεν θα τη «χαρίσει» σε ιδιώτες.

Έτσι προκύπτει ένα σύνολο ακινήτων αντικειμενικής αξίας 90-100 δισεκατομμυρίων που είναι γνωστά, μετρημένα, μη επιχειρησιακά, εκμεταλλεύσιμα και εμπορεύσιμα.

(Δεν περιλαμβάνει, ασφαλώς, μη εμπορεύσιμα, όπως κληροδοτήματα κλπ),

Δεν είναι «ασημικά», γιατί σήμερα «κάθονται» δεν αποδίδουν τίποτε, αντίθετα στοιχίζει στο δημόσιο ακριβά η συντήρησή τους, ή απαξιώνονται ταχύτατα ή καταπατώνται συστηματικά από 
«επιτήδειους». Για την ακρίβεια από μαφίες και κυκλώματα επιτηδείων που ήδη τα καταπατούν ή τα διαχειρίζονται παράνομα δηλαδή τα σφετερίζονται. Εξ ου και η μεγάλη αντίδραση κάθε φορά που κάποιος τολμά να θέσει ζήτημα αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας.

Πολλά τέτοια κυκλώματα θίγονται και αντιδρούν σήμερα...

Τέταρτο σημείο: Τα ακίνητα αυτά μπορούν να «καθαρίσουν» από πάσης φύσεως «εκκρεμότητες» - νομικά και θεσμικά εμπόδια για την πώλησή τους - με διαδικασίες αντίστοιχες με εκείνες που ακολουθήθηκαν για τις απαλλοτριώσεις εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων.



Ό,τι μπόρεσε να γίνει με την πρεμούρα των Ολυμπιακών, σίγουρα μπορεί να γίνει επίσης, για να απαλλαγούμε από το Μνημόνιο μιαν ώρα αρχύτερα. Πολύ περισσότερο όταν σε λίγο το Μνημόνιο θα απαιτεί 
περισσότερα μέτρα και περισσότερες θυσίες που δεν θα πιάνουν τόπο και που δεν θα τις αντέξει η Οικονομία...

Έτσι λοιπόν, «καθαρά» από τέτοιες εκκρεμότητες μπορούν να μπουν για πώληση δημόσια ακίνητα 90-100 δισεκατομμυρίων (αντικειμενικής αξίας).

Πέμπτο σημείο: Όμως η πώλησή τους δεν πρέπει και δεν μπορεί να γίνει υπό πίεση! Διότι τότε το τίμημά τους θα είναι υποβαθμισμένο. Όταν ο πωλητής βιάζεται ο αγοραστής επιβάλλει τη (χαμηλότερη δυνατή) τιμή. Αυτό δεν θα συμβεί στην περίπτωσή μας.

Δεν θα πρόκειται για «ξεπούλημα». Αλλά για κανονική διαπραγμάτευση με διεθνείς διαγωνισμούς και με άνεση χρόνου...

Έκτο σημείο: Εν όψει, όμως, μιας προγραμματισμένης πώλησης (εντός τριών ή τεσσάρων ετών), μπορούμε να επιτύχουμε προ-χρηματοδότηση. Είναι το λεγόμενο bridge financing. Γιατί αποτελεί μια «γέφυρα» ρευστότητας, ανάμεσα στη στιγμή που αποφασίζεις να πουλήσεις κάτι και τη στιγμή που εισπράττεις το αντίτιμο της πώλησης...

Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για ενυπόθηκα δάνεια στα δύο τρία της αξίας των ακινήτων που έχουμε βγάλει για πώληση. Από τράπεζες του Εξωτερικού ή και ελληνικές.

Ο δανεισμός αυτός έχει 
ελάχιστο ρίσκο: γιατί γίνεται στα δύο τρίτα της αντικειμενικής αξίας. Κι επειδή η εμπορική αξία που θα επιτευχθεί τελικά είναι αρκετά μεγαλύτερη από την αντικειμενική, ουσιαστικά δανειζόμαστε άμεσα το μισό απ’ αυτό που θα πάρουμε τελικά όταν πουλήσουμε.

Επί πλέον – και κυρίως – ο δανεισμός είναι 
ενυπόθηκος. Συνεπώς δεν έχει καμία σχέση με (ούτε συμπεριλαμβάνεται στο) δημόσιο χρέος, που δεν είναι ενυπόθηκο.

Σε κάθε περίοδο κρίσης υπάρχει μεγάλη ρευστότητα που λιμνάζει στις τράπεζες. Αυτό ονομάζεται 
«παγίδα ρευστότητας». Μόνο που οι τράπεζες δεν είναι πρόθυμες να τη ρισκάρουν, διότι λόγω της κρίσης δεν υπάρχουν ελκυστικές χρηματοδοτήσεις, όλες έχουν μεγάλο ρίσκο.

Σε τέτοιες περιόδους κρίσης 
δεν υπάρχει ρευστότητα στην αγορά, αλλά υπάρχει λιμνάζουσα ρευστότητα στις τράπεζες! Οπότε τέτοιες χαμηλού ρίσκου χρηματοδοτήσεις (ενυπόθηκες) είναι ελκυστικές και για τις τράπεζες.

Έτσι έναντι πώλησης ακινήτων συνολικής αντικειμενικής αξίας 90-100 δισεκατομμυρίων σε τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια (με προσδοκώμενο αντίτιμο εμπορικής αξίας 120-130 δισεκατομμύρια), μπορεί να εξασφαλιστεί μέσα σε ένα χρόνο προχρηματοδότηση (bridge financing) της τάξης των 60-66 δισεκατομμυρίων τουλάχιστον.

Κατεβάζουμε αυτό το ποσό στα δύο τρίτα του περίπου (για να είμαστε 
ακόμα πιο σίγουροι και να βαδίσουμε ακόμα πιο ρεαλιστικά) και προκύπτει ένα ποσό περί τα 45 δισεκατομμύρια άμεσης ρευστότητας σε ένα χρόνο (όσο χρειάζεται να ολοκληρωθεί, δηλαδή η προετοιμασία, νομική εκκαθάριση των ακινήτων, διεθνής διαγωνισμός προχρηματοδότησης κλπ.)

Άλλα 5 δισεκατομμύρια μπορούν να βρεθούν μέσα σε ενάμιση χρόνο από πιο 
αποφασιστικές αποκρατικοποιήσεις (που επίσης περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα), αλλά και από άλλα συναφή μέτρα, αναθέσεις παραχώρησης περιφερειακών αεροδρομίων και λιμανιών για εκμετάλλευση (που επίσης περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα κλπ.)

Έτσι προκύπτει ο υπολογισμός για προσδοκώμενη ρευστότητα (45+5=) 
50 δισεκατομμυρίων σε ενάμιση χρόνο από αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου.

Να σημειωθεί ότι στο σκέλος αυτό του Σχεδίου υπάρχει και ένα ολόκληρο δεύτερο κεφάλαιο για αξιοποίηση περιουσίας με μακροχρόνια μίσθωση, leasing, ΣΔΙΤ κλπ. που μπορεί να αποφέρει μέχρι και 5 δισεκατομμύρια το χρόνο. Και 
χωρίς να χάσει το Δημόσιο την κυριότητα της ακίνητης Περιουσίας του.

Εδώ 
δεν «πουλάει» το κράτος. Εκμεταλλεύεται επιχειρηματικά τα ακίνητά του. Υπολογίζεται ένα ποσοστό απόδοσης 5% για ακίνητα της τάξης των 60 δισεκατομμυρίων (που είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμα, αλλά όχι εμπορεύσιμα) και τα οποία σήμερα «κάθονται»), συν τα λοιπά δημόσια έσοδα (ΦΠΑ κλπ.) από τις τέτοιες επιχειρηματικές δραστηριότητες που σήμερα είναι μηδενικές.

Βέβαια, αυτές οι εκμεταλλεύσεις χρειάζονται 
μεγαλύτερο χρόνο για να αποδώσουν πλήρως. Αλλά ένα μέρος τους είναι πιο βραχυχρόνιο.

Και εν πάση περιπτώσει στο τέλος της 
τετραετίας το πολύ, 4-5 δισεκατομμύρια μπορούν να μπαίνουν στα Δημόσια ταμεία, από περιουσιακά στοιχεία που σήμερα είναι ανενεργά. Και να πηγαίνουν στην εξυπηρέτηση του χρέους (που σήμερα φτάνει τα 13 δισεκατομμύρια ετησίως).

Όλα τα παραπάνω αφορούν, όπως είδαμε, μορφές εκμετάλλευσης της 
γνωστής, της καταγεγραμμένης και άμεσα εκμεταλλεύσιμης ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, που σήμερα δεν αποτελεί τμήμα του Εθνικού Ενεργητικού – είναι μάλλον τμήμα του Παθητικού, αφού έχει κόστος συντήρησης ή απαξιώνεται συνέχεια.

Δεν περιλαμβάνει αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας που δεν είναι γνωστή, δεν είναι καταγεγραμμένη ή δεν είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμη.

Σε πολλούς αυτοί οι αριθμοί φαίνονται 
«υπερβολικοί»...

Άλλοι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα τους βρίσκουν, αντίθετα, 
«πολύ συντηρητικούς».

[Σε κάθε περίπτωση, αν βάλουμε στόχο να επιτύχουμε αυτά τα νούμερα, και λιγότερα να πιάσουμε, και πάλι θα έχουμε μεγάλο κέρδος. Αν δεν καταφέρναμε να μειώσουμε το χρέος, τουλάχιστον θα το φρενάρουμε, δεν θα το αφήσουμε να εκτοξευθεί στο 150%, και να μας «πετάξει» για πάντα από τις αγορές. Δηλαδή να μας εξαρτήσει για πάντα από το ΔΝΤ...]

Η γνώμη μου είναι ότι πρόκειται για 
μετριοπαθείς εκτιμήσεις μορφών εκμετάλλευσης μέχρι στιγμής άγνωστων στην Ελλάδα.

Κι είναι το 
«άγνωστο» που δημιουργεί επιφυλακτικότητα.

Όχι αυτός καθαυτός ο υπολογισμός.

Αλλά όταν αντιμετωπίζουμε 
πρωτοφανή κρίση, έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να πορευτούμε με την «πεπατημένη» και με συνηθισμένους τρόπους...

Αν δεν βγούμε από την «πεπατημένη», θα βουλιάξουμε πιο βαθιά στην κρίση!

Πως θα απαλλαγούμε από το Μνημόνιο


«Οι ενάρετοι κύκλοι της Ανάκαμψης-Ανάπτυξης, θα νικήσουν το «φαύλο κύκλο της ύφεσης (και θα μας απαλλάξουν από το Μνημόνιο)»


του Χρύσανθου Λαζαρίδη. 12/7/2010
 

Σήμερα θα αναφερθώ στο τρίτο βασικό ερώτημα που είχε τεθεί από τους φίλους του antinews για το Σχέδιο Σαμαρά: το πώς θα γίνει η «απεμπλοκή» από το Μνημόνιο και τους όρους του.

Πρώτο σημείο: «Απεμπλοκή» από το Μνημόνιο σημαίνει ότι δεν θα έχουμε ανάγκη τον «έκτακτο Μηχανισμό δανεισμού». Δηλαδή, θα μπορούμε να βγούμε στις αγορές και να δανειστούμε σε ανεκτούς όρους (κάτω από 5% ή 170 spread). Να σημειωθεί ότι με τέτοιο επιτόκιο περίπου μας δάνειζαν ως τον περασμένο Ιανουάριο, αλλά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πήρε τότε την προσφορά δανεισμού!

Για να βγούμε πλέον από το Μνημόνιο πρέπει να μπορούμε ξανά να δανειστούμε με 5% και κάτω.

Το πρακτικό ερώτημα είναι θα φτάσουμε σε ένα σημείο που να μην έχουμε πια ανάγκη την «επόμενη δόση» του Μηχανισμού. Ώστε να αμφισβητήσουμε τους όρους του Μνημονίου...

Δεύτερο σημείο: Αυτό είναι απίθανο να συμβεί, ακόμα κι αν τηρήσουμε τους όρους του Μνημονίου με θρησκευτική ευλάβεια. Όρους που δεν τελείωσαν, έχουμε ακόμα πολλές θυσίες και πολλές περικοπές, κάποιες από τις οποίες, μετά το 2012, δεν μας τις έχουν προσδιορίσει ακόμα.

Έχουμε λοιπόν προσυπογράψει και δεσμευτεί για περικοπές, που από ένα σημείο και ύστερα δεν τις ξέρουμε καν...

Αλλά ακόμα κι αν τα κάνουμε όλα αυτά, και πάλι το Μνημόνιο λέει ότι μπορεί να μη φτάσουν (γιατί η ύφεση θα «τρώει» την αποτελεσματικότητα των περικοπών και δεν θα μειώνεται το έλλειμμα ούτε στο μισό των περικοπών), οπότε μπορεί να χρειαστούν και έκτακτα μέτρα. Που δεν τα περιλαμβάνει καν το Μνημόνιο, αλλά έχουμε δεσμευτεί, αν μας τα ζητήσουν να τα εφαρμόσουμε κι αυτά...

Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί αυτό, ακόμα δηλαδή κι αν τα πράγματα πάνε με τον καλύτερο τρόπο - δηλαδή με το πιο αισιόδοξο σενάριο - και πάλι θα φτάσουμε στο 2014 και θα έχουμε έλλειμμα μεταξύ 2% και 2,5% αλλά το χρέος θα έχει εκτοξευθεί στο 149%!

Ακόμα κι αν λάβουμε υπ’ όψιν μιαν αναπροσαρμογή του ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες (που πολλοί πιθανολογούν πλέον) και πάλι το χρέος θα φτάνει το 139%.

Ακόμα κι  αν κόψουμε άλλες 10 ποσοστιαίες μονάδες («λευκή τρύπα» κι άλλες λογιστικές αναπροσαρμογές) και πάλι το χρέος θα αγγίζει το 130%.

Με χρέος στο 130% του ΑΕΠ (και μάλλον ψηλότερο, γιατί όλα τα παραπάνω δεν συμπεριλαμβάνουν την αυξημένη ύφεση που θα μεσολαβήσει), είναι δύσκολο να μας δανείσουν οι αγορές με υποφερτούς όρους.

Συνεπώς ακόμα κι αν όλα πάνε με τον πιο αισιόδοξο τρόπο, ακόμα κι αν τα μετρήσουμε με τους πιο ευνοϊκούς υπολογισμούς, η διόγκωση του χρέους που θα έχει μεσολαβήσει θα καθιστά σχεδόν απαγορευτικό τον δανεισμό μας απευθείας από τις αγορές.

Άρα δεν θα βγούμε από την ανάγκη έκτακτου δανεισμού το 2014. Θα χρειαστεί να επεκτείνουμε το Μνημόνιο και μετά. Για κάμποσα χρόνια ακόμα. Πιθανότατα (σύμφωνα με κάποιους υπαινιγμούς που αναφέρονται σε κατοπινή έκθεση του ΔΝΤ) ως το 2020! Μιλάμε για δεκαετία και βάλε...

Σημείο τρίτο: Για να σπάσουμε αυτό το «φαύλο κύκλο» που θα μας βυθίζει σε ύφεση και συνεχή υπερχρέωση, θα απαιτεί συνεχώς σκληρότερα μέτρα και θα οδηγεί σε βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη υπερχρέωση, πρέπει να χτυπήσουμε ταυτόχρονα δύο στόχους:

* την ίδια την 
ύφεση, που δημιουργεί το «κυκλικό» έλλειμμα.

* και το ίδιο το 
χρέος, τη διόγκωση του οποίου πρέπει να φρενάρουμε και να αντιστρέψουμε.

Σε προηγούμενο σημείωμά μου (Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας στο Σχέδιο Σαμαρά για την κρίση), έδειξα πώς θα χτυπήσουμε το χρέος μέσα στην επόμενη διετία.

Υπολογίζοντας το τμήμα εκείνο της ακίνητης περιουσίας που είναι ήδη από τώρα γνωστό, μετρημένο, άμεσα εκμεταλλεύσιμο και εμπορεύσιμο, έδειξα ότι μπορούμε να το βάλουμε για πώληση και να προεισπράξουμε από τώρα με τη μέθοδο του bridge financing (προχρηματοδότηση) ένα ποσό που μαζί με μέτριες αλλά αποφασιστικές αποκρατικοποιήσεις στο ίδιο διάστημα (διετίας) μπορεί να αποδώσει κατ’ ελάχιστον 50 δισεκατομμύρια.

Αυτά αρκούν για να καλύψουμε το έλλειμμα ενός ολόκληρου χρόνου (κάτω από 20 δισ. εφ’ όσον το έλλειμμα προβλέπεται να πέσει κάτω από 7% στη διετία) και να αγοράσουμε πίσω (ξεχρεώσουμε) γύρω στα 30 δισεκατομμύρια, δηλαδή περί το 10% του συνολικού μας χρέους σήμερα.

Όταν θα πουληθούν τα ακίνητα που έχουμε βάλει για πώληση (μέσα σε διάστημα 3-5 ετών, δηλαδή 1-3 πρόσθετα χρόνια μετά τη διετία), τότε θα ξεχρεώσουμε την προχρηματοδότηση και θα έχουμε στα χέρια μας άλλα 30 δισεκατομμύρια ρευστότητα, που θα μπορούμε να τη μοιράσουμε ανάμεσα στην κάλυψη τρεχόντων ελλειμμάτων και πρόσθετη εξαγορά (μείωση) χρέους.

Αυτά για το άμεσο χτύπημα το χρέους, που μπορεί να φτάσει τουλάχιστον 15 ποσοστιαίες μονάδες, χωρίς στο μεταξύ να αυξηθεί άλλο, αφού στο μεταξύ θα καλύπτονται πλήρως τα ελλείμματα χωρίς πρόσθετο δανεισμό.

Πράγμα που σημαίνει ότι στο 2014 δεν θα έχουμε 150% χρέος, θα έχουμε γύρω στο 105%, δηλαδή χαμηλότερο από το τωρινό (115-120%).

Τέταρτο σημείο: Στο μεταξύ όμως, θα έχουμε καταπολεμήσει και την ύφεση. Και μέσα στη διετία από την έναρξη εφαρμογής του Σχεδίου Σαμαρά θα έχει εκμηδενιστεί και το «κυκλικό» έλλειμμα (με τα Αντισταθμιστικά μέτρα) και το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (με τα μέτρα που ήδη πάρθηκαν, ελαφρώς βελτιωμένα).

Πράγματι, οι υπολογισμοί που έγιναν στο Σχέδιο Σαμαρά έδειξαν ότι τα μέχρι τώρα μέτρα αρκούν για να εκμηδενιστεί το «διαρθρωτικό» έλλειμμα, 
δεν χρειάζονται άλλα!

Απαιτούνται όμως, 
άλλου τύπου μέτρα τόνωσης της αγοράς μικρού ή μηδενικού δημοσιονομικού κόστους, για να περιοριστεί η ύφεση και να εκμηδενιστεί το «κυκλικό» έλλειμμα, επίσης σε ορίζοντα διετίας.

Με τα 
«Αντισταθμιστικά μέτρα» που προβλέπει το Σχέδιο Σαμαρά και χωρίς πρόσθετα περιοριστικά μέτρα (σαν κι αυτά που προβλέπει το Μνημόνιο), έχουμε ήδη ένα διαφορετικό μείγμα Οικονομικής Πολιτικής, το οποίο μέσα σε μια διετία εκμηδενίζει και το «κυκλικό» έλλειμμα (από τα «Αντισταθμιστικά» μέτρα) και το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (από τα ως τώρα περιοριστικά μέτρα).

Κι έτσι μηδενίζει το 
συνολικό έλλειμμα.

Όταν θα μηδενιστεί το συνολικό έλλειμμα αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε ήδη 
πρωτογενή πλεονάσματα. Δηλαδή οι τόκοι θα καλύπτονται χωρίς πρόσθετο δανεισμό.

Άρα από κει και πέρα μπορεί να υπάρχει απόλυτη «απορρόφηση» του χρέους από δύο πηγές:

-- Πρώτον, από 
«πρωτογενή πλεονάσματα» του προϋπολογισμού, που θα αγοράζουν χρέος (θα το μειώνουν απόλυτα).

-- Και δεύτερον, από 
θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (αφού θα έχει εκμηδενιστεί το «κυκλικό» έλλειμμα) που θα μεγαλώνουν τον παρανομαστή του λόγου: χρέος/ΑΕΠ και θα το μειώνουν και σχετικά.

Μ’ άλλα λόγια θα μειώνεται ο αριθμητής (μείωση του χρέους από τα πρωτογενή πλεονάσματα) και ο παρανομαστής (αύξηση του ΑΕΠ) κι έτσι θα μειώνεται και η σχέση χρέους ΑΕΠ ταχύτερα.

Αυτό θα οδηγήσει μετά τη διετία και ως την τετραετία-πενταετία σε χρέος χαμηλότερο από το 105% του ΑΕΠ που υπολογίσαμε ανωτέρω, κατά κάποιους υπολογισμούς ίσως και 
κάτω από 90% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο από το 1990!

Πέμπτο σημείο: Ήδη μετά την πρώτη διετία, με μηδενικό έλλειμμα και με χρέος κάτω από 110% θα μπορούμε να δανειστούμε με πολύ ευνοϊκούς όρους (κάτω από 4%) από τις αγορές, χωρίς να έχουμε ανάγκη τον «έκτακτο Μηχανισμό Στήριξης» και τους όρους του Μνημονίου. Τότε θα είναι εφικτή η απεμπλοκή από το Μνημόνιο...

Από την ώρα που πάνω στη διετία μπορούμε να απαλλαγούμε από το Μνημόνιο, τότε 
μειώνουμε δραστικά τους φορολογικούς συντελεστές, άρα ενισχύουμε την Ανταγωνιστικότητα κι επιταχύνουμε την Ανάπτυξη.

Οπότε ο παρανομαστής της σχέσης χρέος/ΑΕΠ αυξάνει ταχύτερα, τα πλεονάσματα αυξάνονται κι αυτά ταχύτερα, «αγοράζουν» ακόμα πιο γρήγορα το υφιστάμενο χρέος και ο αριθμητής της σχέσης χρέος/ΑΕΠ πέφτει ταχύτερα.

Οπότε ολόκληρο το κλάσμα πέφτει ακόμα ταχύτερα.

Με βάση αυτό το σχεδιασμό το χρέος/ΑΕΠ μπορεί να πέσει και κάτω από 90 κάλλιστα ως το τέλος του 2014.

Τώρα συγκρίνετε το σχεδιασμό του Μνημονίου που προβλέπει για το 2014 έλλειμμα γύρω στο 2% και χρέος 130% στην καλύτερο περίπτωση, με το Σχέδιο Σαμαρά που προβλέπει επίσης για το 2014, χωρίς πρόσθετα περιοριστικά μέτρα, έλλειμμα μηδενικό από τη διετία και χρέος κάτω από 90% του ΑΕΠ!

Φυσικά όλα αυτά απαιτούν και πρόσθετα διαρθρωτικά μέτρα που θα βοηθήσουν την ανάταξη της ανταγωνιστικότητας (χτύπημα της γραφειοκρατίας γενικά, αλλά και στοχευμένες πολιτικές για τη σπατάλη στα Νοσοκομεία κλπ.) που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο έτσι κι αλλιώς, αλλά δεν τις αναφέρω εδώ.

Για όσους πιστεύουν ότι αυτά είναι «υπερ-αισιδόξα» οφείλω να παρατηρήσω ότι υπάρχουν πλευρές του Σχεδιασμού που 
ενισχύουν την αποτελεσματικότητά του.

- Για παράδειγμα, περιέχει «πρόσθετα Αντισταθμιστικά μέτρα» τόνωσης της αγοράς, για να αντιμετωπιστεί η πρόσθετη ύφεση που θα προκύψει, αν στο μεταξύ εφαρμοστούν και τα επόμενα περιοριστικά μέτρα του Μνημονίου.

-- Ακόμα δεν αναφέρθηκα στο 
«ενάρετο κύκλο» που μπορεί να υποκινηθεί από τη μείωση του χρέους μετά τη διετία, που θα οδηγήσει σε μείωση των επιτοκίων, άρα μείωση των δαπανών για τόκους των επομένων ετών, άρα υψηλότερα πλεονάσματα, άρα ακόμα ταχύτερη αποκλιμάκωση του χρέους.

-- Ούτε λάβαμε υπ’ όψιν ένα 
δεύτερο «ενάρετο κύκλο» που θα δημιουργηθεί (και που περιέχεται στο Σχέδιο Σαμαρά) από την αξιοποίηση των περιουσίας του Δημοσίου με επιχειρηματικά σχέδια leasing, ΣΔΙΤ κλπ. που θα φέρουν ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, πρόσθετα δημόσια έσοδα, ενώ θα περιορίζουν ταυτόχρονα και το έλλειμμα στα πρώτα χρόνια και το χρέος (από τα πρωτογενή πλεονάσματα) στη συνέχεια.

Έτσι στο Σχέδιο Σαμαρά υπάρχει ένας βασικός υπολογισμός και μια σειρά από ενισχυτικά μέτρα που τον καθιστούν πιο ρεαλιστικό, για την περίπτωση που τα πράγματα αρχικά εξελιχθούν πιο αργά, ή ξεκινήσουν από χαμηλότερη «αφετηρία», ή υπάρξει χαμηλότερη αποτελεσματικότητα των μέτρων στα πρώτα στάδια.

Έκτο σημείο: Χτυπώντας ταυτόχρονα το «διαρθρωτικό» ΚΑΙ το «κυκλικό» έλλειμμα (αλλά με πολύ διαφορετικά μέσα),

χτυπώντας 
ταυτόχρονα το έλλειμμα ΚΑΙ το χρέος (το δεύτερο με αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου),

παίρνοντας 
«επανορθωτικά μέτρα» (όπως η αποκατάσταση των χαμηλών συντάξεων άμεσα με περικοπές από αλλού – και εντοπίζονται οι σχετικοί κωδικοί)

και θέτοντας από τώρα ως στόχο μετά τη διετία και την απεμπλοκή από το Μνημόνιο, την 
μείωση φορολογικών συντελεστών για την επιτάχυνση της Ανάπτυξης, όλα αυτά αποτελούν διαφορετική – πολύ διαφορετική στρατηγική.

Πολύ πιο ρεαλιστική από αυτήν του Μνημονίου. Και υποκαθιστώντας το 
φαύλο κύκλο της ύφεσης που τώρα μας απειλεί, με δύο τουλάχιστον ενάρετους κύκλους Ανάπτυξης. 

Και τρείς ακόμα παρατηρήσεις:

* Στο ερώτημα αν υπάρχουν πράγματι 
μέτρα τόνωσης της αγοράς μηδενικού κόστους, η απάντηση είναι απλή. Σε μια οικονομία με «τέλειες αγορές» και πολύ αποδοτική διάρθρωση είναι δύσκολο να εντοπιστούν μηδενικού κόστους μέτρα τόνωσης. Αλλά σε μια οικονομία, όπως η Ελληνική με τεράστια πλέγματα στρεβλώσεων, είναι πολλά τα μέτρα τόνωσης που «δεν κοστίζουν». Για παράδειγμα, ο συμψηφισμός οφειλών των ιδιωτών και των επιχειρήσεων από και προς το Δημόσιο. Ή η άρση γραφειοκρατικών εμποδίων. Που υπό την παρούσα κυβέρνηση πολλαπλασιάζονται...

* Δεύτερον: Τα «Αντισταθμιστικά μέτρα» τόνωσης που προτείνει το Σχέδιο 
δεν είναι τα «παραδοσιακά» Κέϋνσιανά. Είναι, κυρίως, μέτρα αλλαγής στη διάρθρωση των αγορών. Αν θέλετε να τα κατατάξετε είναι περισσότερο supply side παρά demand side. Είναι περισσότερο «φιλελεύθερα», δεν είναι «κρατικιστικά» (αλλά ούτε και νεοφιλελεύθερα).

* Τρίτον: η ανάγκη να απαλλαγούμε από τους όρους του Μνημονίου, δεν είναι για να αρχίσει πάλι η δημοσιονομική «χαλάρωση» και το «πάρτι» πάσης φύσεως κρατικοδίαιτων συντεχνιών ή διαπλεκομένων. Αλλά για να φρενάρει η ύφεση άμεσα και να ενισχυθεί η υγιής ανάπτυξη (με δραστική μείωση της φορολογίας και κλαδικές πολιτικές, όπου υπάρχουν σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας).

Αλλά γι’ αυτά τα τελευταία θα υπάρξει πιο μακροχρόνιος σχεδιασμός το Σεπτέμβριο, στην ομιλία Σαμαρά στη ΔΕΘ.

Πέντε ερωτήσεις – απαντήσεις για την Σοφοκλέους

Συνέντευξη του Χρύσανθου Λαζαρίδη στο «Άρδην» 18/9/2010

Ερώτημα πρώτο: Πόσο «φυσιολογική» ήταν η διόρθωση που έγινε τον τελευταίο μήνα στο ελληνικό Χρηματιστήριο;
 Απάντηση: Κατ’ αρχήν ΔΕΝ ήταν «διόρθωση»! Οι φυσιολογικές διορθώσεις γίνονται αργά, σταδιακά, χωρίς πανικό, με δυνατότητες αγοράς και πώλησης, και με αρκετές μετοχές να βελτιώνουν τη θέση τους παρά την μείωση του Γενικού Δείκτη. Η φυσιολογική διόρθωση γίνεται από την ίδια την αγορά -από τις δικές της δυνάμεις και με τους δικούς της ρυθμούς.
Αυτό που έγινε δύο φορές τον τελευταίο μήνα -στα τέλη Σεπτεμβρίου και στις αρχές Οκτωβρίου- δεν ήταν «φυσιολογική» διόρθωση. Το ελληνικό Χρηματιστήριο έπεσε απότομα, μέσα σε κλίμα πανικού, έπεσε βίαια -κατά 18% την πρώτη φορά και κατά 16% τη δεύτερη- ενώ ανέκαμψε το ίδιο «βίαια», όταν παρήλθαν οι λόγοι που προκάλεσαν τον πανικό.
Επρόκειτο, όχι βέβαια για «διόρθωση» αλλά για κύμα πανικού -που συστηματικά καλλιεργήθηκε και σκόπιμα προκλήθηκε για λόγους χειραγώγησης της αγοράς. Που, όμως, έχει πλέον πολύ μεγάλο μέγεθος για να χειραγωγείται (ο ημερήσιος τζίρος της Σοφοκλέους έχει ε­ξισωθεί με αυτόν του χρηματιστηρίου του Παρισιού και είναι μεγαλύτερος του χρη­ματιστηρίου της Φραγκφούρτης!).
Ερώτημα Δεύτερο: Ποιοι και γιατί έρριξαν το ελληνικό Χρηματιστήριο σκόπιμα;
Απάντηση: Κατά βάσιν εκείνοι που είχαν συμφέρον να πέσει, για να μπουν «στα χαμηλά» ή για να μπάσουν τους πελάτες τους «στα χαμηλά»:
Κατά κύριο λόγο ισχυροί χρηματιστηριακοί παράγοντες της ημεδαπής, που θέλουν να μπάσουν μεγάλους ξένους θεσμικούς – οι οποίο, ωστόσο, κατά πάγια τακτική, δίνουν εντολή αγορών σε επίπ­δα που απέχουν από τα ιστορικά υψηλά. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο – κυρίως όλο τον Αύγουστο και το πρώτο μισό του Σεπτέμβρη, η Σοφοκλέους έκανε κάθε μέρα ιστορικά υψηλά!
Συνεπώς, ήταν αδύνατο να εκτελεστούν οι εντολές ξένων θεσμικών, οι οποίες ήταν σημαντικές και επρόκειτο να γίνουν σημαντικότερες, καθώς η Ελλάδα τις μέρες εκείνες αναβαθμιζόταν από τους διεθνείς οίκους σε «ώριμη» αγορά.
Αυτή η κατάσταση οδήγησε κάποιους να σκεφθούν και να οργανώσουν σκόπιμη «κατάρριψη» του Χρηματιστηρίου: Να δημιουργήσουν πανικό, ώστε να πουλήσουν οι έλληνες επενδυτές τα χαρτιά τους όσο-όσο και να τα αγοράσουν με­τά οι «εντολοδόχοι» των ξένων, καθώς και όσοι έλληνες θεσμικοί ήταν στο «κόλπο», είχαν ξεπουλήσει προ καιρού, είχαν ρευστότητα, αλλά έβλεπαν το Χρηματιστήριο να «καλπάζει» κι οι ίδιοι ήταν απ’έξω.
Η «συμμαχία της καταστροφής»
Ερώτημα τρίτο: Πώς κάποιοι χρηματιστηριακοί παράγοντες κατάφεραν να ρίξουν τη Σοφοκλέους, που – όπως ήδη επισημάναμε – έχει πλέον τεράστια μεγέθη;
Απάντηση: Δημιουργώντας συμμαχίες με τις ίδιες τις αρχές (νομισματικές και, εν μέρει, κυβερνητικές) καθώς και με μερίδα του Τύπου – διαπλεκόμενου και μή.
Γιατί οι αρχές συμμάχησαν, έστω και προσωρινά, με όσους ήθελαν να γκρεμίσουν το χρηματιστήριο; Εδώ υπάρχουν πολλοί λόγοι: Πρώτον, κάποιοι όντως -και ειλικρινώς- εφοβούντο ότι η Σοφοκλέους είναι «φουσκωμένη», κι έπρεπε να προσγειωθεί, έστω και ανώμαλα, το γρηγορότερο, πριν ανέβει κι άλλο – οπότε η προσγείωσή της θα ήταν πολύ πιο οδυνηρή για την κοινωνία, αλλά και πολύ πιο επιζήμια για την κυβέρνηση. Ιδιαίτερα αν η Σοφοκλέους «ξεφούσκωνε» κοντά στις επικείμενες εκλογές.
Τέλος, μερίδα του Τύπου συμμάχησε στην προσπάθεια βίαιης κατάρριψης του Χρηματιστηρίου, είτε διότι, λόγω «διαπλοκής», «ενορχηστρώθηκαν» στο εγχείρημα, είτε διότι εκπροσωπούν εκείνο το μέρος της κοινωνίας, και της «νομενκλατούρας», που βλέπει το χρηματιστήριο με «καχυποψία» (και την αθρόα εισροή μικροεπενδυτών με απέχθεια). Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι συμμαχίες που έγιναν για να πέσει με ΜΗ φυσιολογικό τρόπο η Σοφοκλέους ήταν ευρύτατες και τα αίτιά τους ανομοιογενή και πολύπλοκα – εξηγήσιμα πάντως.
«Ορθόδοξες» και «ανορθόδοξες» μέθοδοι
Ερώτημα τέταρτο: Πώς κατάφερε αυτή η συμμαχία να επιτύχει το στόχο της, έστω και προσωρινά;
Απάντηση: Χρησιμοποιώντας επικοινωνιακές μεθόδους -«ορθόδοξες» και «ανορθόδοξες»- για να «σπάσει το ηθικό» και να καταστρέψει την ψυχολογία της αγο­ράς.
Στις «ορθόδοξες» μεθόδους συγκαταλέγουμε τις συνεντεύξεις Παπαδήμου. Ο οποίος μπορεί να είπε την άποψη του, ο άνθρωπος, αλλά το αξίωμα που φέρει του επιβάλει να προστατεύει την αγορά, όχι να την δυναμιτίζει.
Κι αν υπάρχουν «φούσκες», όπως κατήγγειλε, όφειλε αντί να βγει στα μπαλκόνια και να το φωνάζει, να συνεργαστεί με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη δραστική αντιμετώπιση του φαινομένου. Και μάλιστα έγκαιρα, όχι με πολλούς μήνες καθυστέρηση.
Πέρα από τις επίσημες δηλώσεις Παπαδήμου, υπήρξαν και οι ανορθόδοξες μέθοδοι: τα …αγρίως κινδυνολογικά δημοσιεύματα σε πραγματική ομοβροντία, την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου. Ασφαλώς και ο Τύπος έχει δικαίωμα να καταγράφει την άποψή του για το Χρηματιστήριο και τους κινδύνους που ενδεχομένως αντιμετωπίζει λόγω «υπερβολικής ευφορίας». Αλλά αυτό που είδαμε την μέρα εκείνη από τις σελίδες του Τύπου ήταν κάτι πολύ διαφορετικό…
Παρατηρήθηκαν, λοιπόν, πολύ ενδιαφέροντα φαινόμενα: Το ΒΗΜΑ, γιο παράδειγμα, προανήγγειλε την ημέρα εκείνη το… «επερχόμενο κραχ» – και μάλιστα με άρθρο ανώνυμου Ειδικού Συνεργάτη – ενώ η ίδια εφημερίδα, μια εβδομάδα νωρίτερα, απαριθμούσε μια σειρά λόγους για τους οποίους η Σοφοκλέους είχε πολύ δρόμο μπροστά της να ανέβει. Το φαινόμενο της «φούσκας» δεν το είχαν αντιληφθεί μιαν εβδομάδα νωρίτερα;
Το άλλο πολύ ενδιαφέρον, είναι ότι την επομένη της κινδυνολογικής ομοβροντίας από το ΒΗΜΑ, η άλλη εφημερίδα του ίδιου εκδοτικού Συγκροτήματος, έβγαινε με κύριο άρθρο της, ότι ο Γενικός Δείκτης θα πάει στις 7.000 (ενώ την ίδια μέρα έπεφτε 5%)! Η μία εφημερίδα του Συγκροτήματος προανήγγειλε «κραχ» και η άλλη, την επομένη προανήγγειλε καλπασμό 1000 μονάδων και πλέον…
Αλλά, ακόμα και εφημερίδες που δεν πρόσκεινται στην Κυβέρνηση (και δεν θεωρούνται «διαπλεκόμενες») προεξοφλούσαν – προφανώς για λόγους αντιπολιτευτικούς – ότι ο… Σόρρος επέβαλε στην Ελληνική κυβέρνηση να ρίξει το Ελληνικό Χρηματιστήριο ως τις 4500 μο­νάδες! Κι έτσι συνέβαλαν και ενίσχυαν το κλίμα της καταστροφολογίας.
Βέβαια, όσοι γνωρίζουν το μέγεθος της ρευστότητας που μπορεί ο κ. Σόρρος να ρίξει στην Ελληνική αγορά, αντιλαμβάνονται ότι δεν φτάνει ούτε το…20% του ημερήσιου τζίρου της Σοφοκλέους. Συνεπώς, οι «γνωρίζοντες» αγνόησαν αυτά τα δημοσιεύματα. Αλλά οι «γνωρίζοντες» είναι λίγοι, και οι ψύχραιμοι, σε στιγμές πανικού, πολύ λιγότεροι…
Συμπέρασμα: Δεν ήταν το σύνολο αυτού που ονομάζεται «διαπλεκόμενος τύπος» συνένοχος στην κατάρριψη της Σοφοκλέους. Και δεν ήταν «διαπλεκόμενοι» όλοι όσοι συνέβαλαν στη δημιουργία του σχετικού κλίματος εκείνες τις ημέρες.
Πέρα από τα δημοσιεύματα, οι αρχές επιστράτευσαν και δύο ακόμα μέσα για να ρίξουν το Γενικό Δείκτη ακόμα πιο χαμηλά – ιδιαίτερα όταν, κάτω από τα επίπεδα των 5700 μονάδων, άρχισαν να υπάρχουν κάποιες τάσεις ανάκαμψης:
Διέρρευσαν στα ΜΜΕ ότι υπάρχει λίστα 15, τουλάχιστον, εισηγμένων εταιριών οι οποίες «επρόκειτο να τεθούν εκτός διαπραγμάτευσης». Τελικώς, μόνο 5 ετέθησαν – όχι εκτός διαπράγματευσης, αλλά απλώς υπό επιτήρηση. Κι αυτές δεν άργησαν να ανακάμψουν δυναμικά.
Το να μιλάν, όμως, οι αρχές για κίνδυνο από «φούσκες» και τελικώς να αποκαλύπτουν ότι οι υποτιθέμενες «φούσκες» αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,20% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του ΧΑ Α, και για να μας «προφυλάξουν» από αυτό το αμαρτωλό 0,20% γκρεμίζουν ολόκληρο το χρηματιστήριο, δεν είναι ούτε «ορθόδοξη» ούτε «ανορθόδοξη» πρακτική. Είναι, απλώς, ανοησία.
Το τελευταίο και πιο αποτελεσματικό όπλο που χρησιμοποίησαν οι αρχές ήταν να διατάξουν ξαφνικά να κλείσει όλος ο χρηματιστηριακός «αέρας». Κι έτσι πολλοί που είχαν αγοράσει χωρίς να βάλουν λεφτά – «εγκλωβίστηκαν» στην πτώση και περίμεναν να σηκωθεί κάπως το Χρηματιστήριο για να πουλήσουν ελαχιστοποιώντας τις ζημίες τους – αναγκάστηκαν άρον-άρον να πουλήσουν μαζικά. Οπότε ο πανικός γενικεύτηκε.
Τη στιγμή εκείνη οι αρχές κατάλαβαν ότι η Σοφοκλέους θα έπεφτε πολύ περισσότερο και πολύ πιο άσχημα απ’ όσο περίμεναν – ενώ θα ήταν στο εξής πολύ δύσκολο να ξανασηκωθεί. Οπότε αναγκάστηκαν, το βράδυ της Δευτέρας 27 Σεπτεμβρίου, σε στροφή πολιτικής 180 μοιρών. Ανακοίνωσαν ότι όχι μόνο επιτρεπόταν ο «αέρας», αλλά οι τράπεζες θα τον… πιστοδοτούσαν κι όλα, σε επίπεδα τριπλάσια απ’ ότι προηγουμέ­νως! Κι έτσι, αντί να περιοριστεί ένα φαινόμενο, που όντως είχε πάρει νοσηρέςδιαστάσεις πριν από την κρίση, το φαινόμενο αυτό νομιμοποιήθη­κε, μονιμοποιήθηκε και επεκτάθηκε…
Στο σημείο αυτό, όμως, κάπου έσπασε και η «συμμαχία της καταστροφής». Οι αρχές αντελήφθησαν το σφάλμα τους και άρχισαν, έκτοτε, διακριτικά, να στηρίζουν το Χρηματιστήριο. Στην επόμενη κρίση, που προκλήθηκε πλέον, από «μικρότερη» συμμαχία χρηματιστηριακών παραγόντων και Ελλήνων θεσμικών, χωρίς τη συμμετοχή της πολιτικής εξουσίας, ήταν οι αρχές που σταμάτησαν την πτώση: Αναγγέλλοντας την πρόωρη μείωση των παρεμβατικών επιτοκίων της Τραπέζης Ελλάδος, που άλλαξε το κλίμα.
Μπορεί η κίνηση αυτή από τεχνική άποψη να μην είναι ορθή, μπορεί να μην ωφέλησε τις τραπεζικές μετοχές, αλλά έστειλε το σωστό μήνυμα στην αγορά: Ότι οι αρχές είναι έξω και αντίθετες προς αυτά τα παιγνίδια. Και η ψυχολογία των επενδυτών, που είχε σοβαρά κλωνιστεί από όλες αυτές τις «περιπέτειες», άρχισε να βελτιώνεται.
ΥΠΕΡτιμημένο τώρα ή ΥΠΟτιμημένο παλαιότερα;
Ερώτημα πέμπτο: Παρά τα κερδοσκοπικά παίγνια, ωστόσο, μήπως είναι όντως «παραφουσκωμένο» το Ελληνικό Χρηματιστήριο; Το οποίο πρόπερσι ανέβηκε κατά 50%, πέρσι ανέβηκε κατά 85%, ενώ φέτος, μετά από δύο αλλεπάλληλες κρίσεις, εξακολουθεί να ανεβαίνει πάνω από 100%; Ως που θα φτάσει; Και πόσο δικαιολογούν τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας τέτοιαν άνο­δο-ή, πο­λύ περισσότερο- τη συνέχισή της;
Απάντηση: Το ερώτημα αυτό είναι πολύ δύσκολο και πολύ σύνθετο. Επιφυλασσόμαστε για μιαν επόμενη φορά. Για την ώρα να επισημάνουμε μόνο ότι «φούσκες» υπάρχουν ασφαλώς κατά σύμπτωση πρόκειται για χαρτιά που συνδέονται στενά με το σύστημα των «διαπλεκομένων» και των κρατικά ελεγχομένων χαρτοφυλακίων που τα «φουσκώνουν συστηματικά». Υπάρχουν, όμως, και χαρτιά υποτιμημένα.
Το ενδιαφέρον ερώτημα εδώ, είναι αν η Σοφοκλέους συνολικά είναι «παραφουσκωμένη». Κι ευθεία απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν υπάρχει. Κάθε σοβαρή απάντηση στηρίζεται σε κάποιες υποθέσεις εργασίας, σε κάποια «Αν»…
Αν, λοιπόν, υποθέσουμε ότι η Ελληνική οικονομία τώρα μόλις ανακαλύπτει τα «συγκριτικά της πλεονεκτήματα», οι εταιρίες τώρα μόλις ανακαλύπτουν τις ευκαιρίες να επενδύσουν ανταγωνιστικά και η αγορά τώρα μόλις ανακαλύπτει, μέσω Χρηματιστηρίου, τις εταιρίες που μπορούν να γίνουν ανταγωνιστικές, τότε δεν είμαστε τώρα ΥΠΕΡτιμημένοι. Απλώς παλαιότερα ήμασταν πολύ ΥΠΟτιμημένοι.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις (πέραν των κρατι­κών που συντηρούντο εμμέσως ή αμέσως από επιδοτήσεις του Δημοσίου) ασφυκτιούσαν υπό το βάρος της τοκογλυφίας -νόμιμης και παράνομης, τραπεζικής και «γκρίζας»- και μέσα σε ένα περιβάλλον στρεβλώσεων, καταναγκασμών, συντε­χνιακών πιέσεων και γραφειοκρατικών λαβυρίνθων.
Τους «βρόγχους» αυτούς τώρα μόλις αρχίζουν να τους χαλαρώνουν γύρω από το λαιμό τους, κυρίως βρίσκοντας πολύ φθηνό χρήμα στη Σοφοκλέους. Ε­νώ, από την άλλη πλευρά εκατομμύρια επενδυτές τώρα μόλις μπορούν να α­ξιοποιήσουν αδρανή περιουσιακά τους στοιχεία, ρευστά και μή, εγχώρια ή εκπατρισμένα.
Η «συνάντηση» όλης αυτής της άφθονης αλλά αδρανούς ρευστότητας που υπήρχε, με τις επιχειρήσεις που την είχαν ανάγκη αλλά δεν την εύρισκαν σε ανταγωνιστικές τιμές, προκά­λεσε όλη αυτή την «έκρηξη» της Σοφοκλέους.
Σε «ονομαστικές τιμές» μέχρι τώρα. Δηλαδή σε τιμές «χαρτιών». Αλλά όλη αυτή η ρευστότητα, αν απορροφηθεί έστω και μερικά σε παραγωγικές επενδύσεις θα προκαλέσει αληθινή έκρηξη πραγματικής ανάπτυξης. Κοιτάτε η ονομαστική αύξηση τιμών θα ανταποκρίνεται σε πραγματική αύξηση αξιών.
Άλλωστε, το Χρηματιστήριο αντανακλά μόνο αποτελέσματα παρελθουσών χρήσεων. Προεξοφλεί και αποτελέσματα μελλοντικά. Αν η πραγματικότητα δικαιώσει αυτές τις προσ­δοκίες, τότε το Χρηματιστήριο θα αποδειχθεί «τόπος θαυμάτων». Αν όχι, θα αποδειχθεί «φούσκα». Σε κάθε περί­πτωση, η επαλήθευση είτε η διάψευση σημερινών προσδοκιών θα κριθεί στο μέλλον. Δεν έχει κριθεί σήμερα. Κι αν η αγορά, παρά τα «χτυπήματα κάτω από τη μέση» επιμένει στις προσδοκίες της ανόδου, κάτι θα ξέρει. Γιατί ουδείς είναι σοφότερος της αγοράς! Κι όποιος πιστεύει ότι είναι σοφότερος, είναι είτε ανόητος είτε αλαζών είτε και τα δύο.
Να μην ξεχνάμε, ότι ο Πρόεδρος της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας Άλαν Γκρίνσπαν, είχε καταγγείλει το φαινόμενο της «φούσκας» για το αμερικανικό Χρηματιστήριο το Δεκέμβριο του 1996. Όταν ο Δείκτης Dow Jones βρισκόταν στις 5.500 μονάδες. Έκτοτε πέ­ρασαν 3 χρόνια, ο Δείκτης αυτός ξεπέρασε της 10.000 μονάδες, ήδη βρίσκεται κοντά στις 10.500 κι έφτασε ως τις 11.350 και ο κ. Γκρίνσπαν κατάλαβε ότι κάτι λάθος έκανε τότε. Μερικοί δικοί μας δεν το έχουν καταλάβει ακόμα…

Χρύσανθος Λαζαρίδης και Δίκτυο21

6 ΦΕΒΡΟΥΑΡιΟΥ 2011

(Αποσπάσματα συνέντευξης στο «Βήμα»)


- Ενας πρώην «Ρηγάς», στέλεχος του ΚΚΕ εσωτ., με αντιδικτατορική δράση, βρέθηκε πρώτα στην Πολιτική Ανοιξη και μετά στη ΝΔ, ενώ ανήκει και στο «εθνικοπατριωτικό τόξο». Είναι φυσιολογικό;

«Θα ήταν πιο... “φυσιολογικό” να είχα προσχωρήσει στο ΠαΣοΚ; Θα ήμουν πιο “πολιτικώς ορθός”, έτσι; Το 1973 αγωνιζόμουν για “εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία”. Κανένας δεν με είπε τότε μέλος του... “εθνικοπατριωτικού τόξου”! Για τα ίδια αγωνίζομαι όλα τα χρόνια που μεσολάβησαν... Για τα ίδια και σήμερα. Στην Ελλάδα του μνημονίου και της τρόικας- σε άλλες εποχές, με άλλους όρους- αγωνίζομαι ακριβώς για τα ίδια: για “εθνική ανεξαρτησία” και “λαϊκή κυριαρχία”. Δεν ξέρω αν είναι “φυσιολογικό” αυτό... Πάντως “πολιτικώς ορθό” δεν είναι! Και πολύ το χαίρομαι».

- Θεωρείστε από πολλούς ένα είδος πολιτικού Ρασπούτιν. Είστε ο σκληροπυρηνικός και ακραίος συνεργάτης του κ.Σαμαρά;

«Καθόλου σκληροπυρηνικός και καθόλου ακραίος. Αλλά δεν είμαι και... “ανεμοδούρας”! Δεν αλλάζω φίλους, προτιμήσεις και απόψεις ανάλογα με τις συγκυρίες. Και δεν προσκολλώμαι στους εκάστοτε “ισχυρούς”. Με τον Σαμαρά είμαι μαζί από τον καιρό που δεν ήταν ισχυρός γιατί πίστευα ότι είχε δίκιο και ότι κάποια στιγμή θα δικαιωνόταν. Παρά πάσα προσδοκία, αυτό ακριβώς συνέβη! Και αυτό είναι η μέγιστη ικανοποίηση: να επιμένεις σε αυτό που πιστεύεις- ακόμα και κόντρα σε όλους- και τελικά να δικαιώνεσαι.
Αυτή την εμπειρία δεν την αντέχουν πολλοί. Αλλά αξίζει τον κόπο. Γιατί σε μαθαίνει να μην είσαι ούτε σκληροπυρηνικός ούτε ακραίος, αλλά να είσαι ανθεκτικός στις πιέσεις και σταθερός στις ιδέες σου· και να μην παίρνεις στα σοβαρά όσους προσπαθούν να σε απαξιώσουν. Εχουμε περάσει από δύσκολα, παιδιά... Δεν μασάμε!».


- Υπάρχει η αίσθηση ότι ο κ. Σαμαράς επηρεάζεται από μια κλειστή ομάδα συμβούλων, στην οποία ανήκετε και εσείς.Τι απαντάτε;

«Ο κ. Σαμαράς συζητεί με τους πάντες, ρωτάει τους πάντες και διευρύνει συνεχώς τον κύκλο των συνεργατών του. Την “καταβρίσκει” να μαθαίνει συνεχώς. Και δεν έχει αλλάξει σε αυτό από φοιτητής. Τι να απαντήσω;..».

- Αισθάνεστε τόσο σίγουρος ότι τα ξέρει όλα ο κ.Σαμαράς;

«Ο κ. Σαμαράς δεν τα ξέρει όλα. Τα ψάχνει όλα! Και τα βασανίζει όλα. Αυτό απαιτεί και από τους γύρω του...».

- Τελικά, η εκλογή Σαμαρά έφερε τη ΝΔ πιο δεξιά;

«Δεξιά όπως... μπαίνουμε ή δεξιά όπως βγαίνουμε; Τι θα πει “δεξιά”; Ηταν “δεξιά άποψη” η άρνηση στο μνημόνιο; Είναι “δεξιά άποψη” ή απόρριψη των οριζόντιων περικοπών στους μισθούς; Είναι “δεξιά άποψη” το ότι απέρριψε εξαρχής των πετσόκομμα των χαμηλών συντάξεων; Εχουμε τρελαθεί τελείως;..».

- Γιατί φοβάστε να πείτε ότι η ΝΔ είναι δεξιό κόμμα; Είναι μομφή να είναι κανείς δεξιός;
«Δεν είναι μομφή να είσαι δεξιός και δεν είναι αρετή να είσαι αριστερός! Ωστόσο η ΝΔ είναι κεντροδεξιό κόμμα, γιατί απευθύνεται σε όλη την κοινωνία. Και την κοινωνία δεν την ενδιαφέρει πια τι είναι “δεξιό” και τι είναι “αριστερό”. Την ενδιαφέρει τι είναι σωστό, τι είναι ωφέλιμο για το δημόσιο συμφέρον, τι είναι ρεαλιστικό για το σήμερα και τι είναι λυτρωτικό για το αύριο.
Αυτά δεν είναι εύκολο να τα βάλει κανείς στα παραδοσιακά κουτάκια “Δεξιάς”- “Αριστεράς”. Ξέρω αρκετούς παλαιούς αριστερούς που ομολόγησαν κάποτε για την έκβαση του Εμφυλίου: “Σύντροφοι, ευτυχώς χάσαμε!”. Αυτοί πώς ακριβώς χαρακτηρίζονται σήμερα; Αριστεροί; Οχι. Δεξιοί; Ούτε. Μάλλον αληθινοί! Ή, εν πάση περιπτώσει, όχι δήθεν. Η ΝΔ, λοιπόν, είναι κεντροδεξιό κόμμα. Επιπλέον, δεν είναι δήθεν».


- Η αντιπολίτευσή σας είναι «τάζουμε τα πάντα στους πάντες»;

«Είδατε η ΝΔ να τάζει στους πάντες τα πάντα; Είδατε να διαλαλεί ότι “λεφτά υπάρχουν”; Μήπως μας μπερδεύετε με άλλους;».

- Πώς θα πείσετε για μια σύγχρονη διακυβέρνηση όταν στον κομματικό ανασχηματισμό αξιοποιήθηκαν περισσότεροι από 70 βουλευτές;..

«Μόλις πριν από λίγο ρωτούσατε αν ο Σαμαράς λειτουργεί με “στενό πυρήνα” συμβούλων. Τώρα αναρωτιέστε γιατί έδωσε ρόλο στα... τέσσερα πέμπτα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Πρέπει να αποφασίσουμε για ποιο πράγμα θα ασκήσουμε κριτική στον Σαμαρά. Επειδή είναι πολύ “στενός” ή επειδή είναι πολύ “πλατύς”; Και τα δύο δεν γίνεται».

- Ενας πρώην αριστερός υποστηρίζει την άρση του ασύλου; 

«Το 1973 ζητούσαμε προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας σε μια κοινωνία όπου διώκονταν οι ιδέες. Σήμερα δεν υπάρχει δίωξη ιδεών εκτός πανεπιστημίων. Υπάρχει δίωξη των ιδεών μέσα στα πανεπιστήμια από συμμορίες παρανόμων και κυκλώματα ακραίων. Και αν δεν πιστεύετε, ρωτήστε τον κ. Πανούση, καθηγητή και αριστερό, που ξυλοκοπήθηκε πριν από δύο χρόνια! Και πολλούς άλλους που υπέστησαν τα ίδια και χειρότερα... Να σας πουν εκείνοι για το “άσυλο” κακουργηματικών πράξεων και για τις ακαδημαϊκές ελευθερίες που στραγγαλίζονται μέσα στο “άσυλο”.
Ξέρετε κάτι; Το πανεπιστημιακό άσυλο έχει νόημα σε “κολοβές δημοκρατίες”, όπου το φρόνημα διώκεται παντού και αναζητεί οξυγόνο ελευθερίας μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους. Σε δημοκρατίες αυτό δεν έχει νόημα πια. Γι΄ αυτό και δεν υπάρχει σε καμία δημοκρατική χώρα. Σε καμία...».


- Ησασταν υπερβολικοί ως κόμμα σε μερικές θέσεις, όπως π.χ.με τον μηδενισμό του ελλείμματος... Το υποστηρίζετε ακόμη;

«Δεν τα μάθατε τα νέα; Τώρα η Ευρώπη θέλει να επιβάλει τον μηδενισμό του ελλείμματος ως... συνταγματική δέσμευση πια! Και όλοι εκείνοι που δεν τον δέχονταν ούτε προσωρινά θα τον αποδεχθούν πλέον μόνιμα. Θα γελάσουμε... Χώρια που με το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας η Ελλάδα θα είναι υποχρεωμένη μετά το 2013 να μειώνει το χρέος της κατά 5% τον χρόνο. Και για να το επιτύχει αυτό θα χρειάζεται πια όχι απλώς μηδενικό έλλειμμα, αλλά κάτι παραπάνω: πλεόνασμα! Κάτι είχαμε καταλάβει εμείς, όταν μιλήσαμε πέρυσι για ανάγκη μηδενισμού του ελλείμματος το συντομότερο δυνατόν. Απλώς οι άλλοι το κατάλαβαν αργότερα. Γι΄ αυτό και δεν μιλούν πια. Και μερικοί δεν το κατάλαβαν ακόμη...».

Ο Φαήλος και οι «ντιντήδες»

- Ο φίλος σας κ. Φαήλος Κρανιδιώτης λέει ότι η εποχή χρειάζεται «μαχητές και όχι ντιντήδες». Εχει «ντιντήδες» η ΝΔ;

«Ο Φαήλος είναι φίλος μου. Και τους φίλους μας δεν τους εγκαταλείπουμε ούτε τους αποκηρύσσουμε, ακόμη και αν πουν μια κουβέντα παραπάνω... Ο Φαήλος εξέφρασε μιαν ολόκληρη άποψη, που καταπολεμά το “δήθεν” στην πολιτική. Αυτή η άποψη επί της ουσίας εξέφρασε πολλούς, πάρα πολλούς. Αν θέλετε, ας μιλήσουμε για την άποψή του, για το “δήθεν” στην πολιτική, όχι για τους “ντιντήδες”. Σε ό,τι αφορά τη Νέα Δημοκρατία, ασφαλώς έχει πολλούς μαχητές, πάρα πολλούς, γνωστούς και λιγότερο γνωστούς. Αν δεν είχε, δεν θα κατάφερνε να μειώσει τόσο πολύ, σε τόσο λίγο χρόνο, τη διαφορά μετά την πρωτοφανή ήττα του 2009. Ετσι δεν είναι;».

«Tο Δίκτυο 21 αγωνίζεται για την Εθνική Ταυτότητα»

- Συνδέεστε με το «Δίκτυο 21». Δεν θεωρείτε ότι αυτό κάνει ζημιά στον κ. Σαμαρά, διότι πολλοί το χρησιμοποιούν για να του επιτεθούν;

«Του Σαμαρά του επιτίθενται συνήθως για τις απόψεις του και για τη σταθερότητα με την οποία τις υποστηρίζει, όχι για τους φίλους του ή για τους φίλους των φίλων του... Οσον αφορά το “Δίκτυο 21” είναι νόμιμο σωματείο που επί πολλά χρόνια συμμετείχε σε δημόσιο διάλογο για ζητήματα εθνικής ταυτότητας και εξωτερικής πολιτικής με σοβαρότητα, παραμερίζοντας “γραφικούς” και “γραφικότητες”, ακραίους και ακρότητες... Εδωσε αγώνα εναντίον του Σχεδίου Αναν, για παράδειγμα. Και είχε απέναντί του όσους έπαιρναν “επιδοτήσεις” από διάφορα κέντρα για να στηρίζουν το σχέδιο εκείνο. Αλλά ατύχησαν... Δεν βρήκαν ποτέ κάτι να προσάψουν στις απόψεις του “Δικτύου 21” και έφθασαν να το συκοφαντήσουν!

Για να καταλήξει η υπόθεση στα δικαστήρια, τα οποία έκριναν ότι επρόκειτο για συκοφαντία καραμπινάτη! Και ομολογημένη πλέον... Το “Δίκτυο 21” δεν υπήρξε επιδοτούμενη ΜΚΟ, δεν πήρε χρήματα από διάφορες εταιρείες που τώρα τις ψάχνουν για μίζες, απλώς συμμετείχε σε δημόσιο διάλογο- κυρίως από το Διαδίκτυο- και πολλά που τότε έλεγε εκ των υστέρων δικαιώθηκαν».


Μια απάντηση του Χρ. Λαζαρίδη στην φαιοπράσινη προπαγάνδα

15/2/2011

Τι θέλουν να πούν; Ότι με διάβασε ο Πρωθυπουργός και πείστηκε;


Χθες ο υφυπουργός
Οικονομικών κ. Σαχινίδης και σήμερα κάποιοι άλλοι στην μπλογκόσφαιρα επιχειρούν να διαστρεβλώσουν τις θέσεις της ΝΔ για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας προβάλλοντας ένα άρθρο που έγραψε παλαιότερα ο Χρύσανθος Λαζαρίδης στο οποίο γράφει μεταξύ άλλων:  “..Όταν θα πουληθούν τα ακίνητα που έχουμε βάλει για πώληση (μέσα σε διάστημα 3-5 ετών, δηλαδή 1-3 πρόσθετα χρόνια μετά τη διετία), τότε θα ξεχρεώσουμε την προχρηματοδότηση και θα έχουμε στα χέρια μας άλλα 30 δισεκατομμύρια ρευστότητα, που θα μπορούμε να τη μοιράσουμε ανάμεσα στην κάλυψη τρεχόντων ελλειμμάτων και πρόσθετη εξαγορά (μείωση) χρέους”

Η απάντηση του κ. Λαζαρίδη με σχόλιό του στο Antinews είναι η εξής:

Δηλαδή τι θέλουν να πούν; Ότι με διάβασε ο Πρωθυπουργός και πείστηκε;

Καλό είναι να δημοσιεύεται ολόκληρο το κείμενο κι όχι ένα μόνο μέρος του.
Σε εκείνο το σχόλιο προσπαθούσα να εξηγήσω τι είναι η “προείσπραξη” δηλαδή το bridge financing. Και επικαλέστηκα το παράδειγμα της πώλησης, γιατί αυτό εξηγείται πιο εύκολα.
Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, εξηγούσα ότι η πώληση δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει αμέσως γιατί αυτό θα είναι “ξεπούλημα”. Όταν πουλάς υπό πίεση, σου δίνουν τη χειρότερη τιμή.
Και στο απλό παράδειγμα, λοιπόν, είχα αποκλείσει το ξεπούλημα…
Μπορείς να βάλεις τα ακίνητα για πώληση, να προεισπράξεις ένα μέρος της αντικειμενικής αξίας τους σήμερα και να τα πουλήσεις, αν θέλεις να τα πουλήσεις, μετά από χρόνια (5 τουλάχιστον χρόνια αργότερα, στο υποθετικό συνάριο στο οποίο αναφέρεται το σχόλιο) αφού έχεις βρεί κατάλληλη τιμή κι αγοραστή. Για να βγάλεις πολύ περισσότερα και απ’ αυτά που δανείστηκες (προεισέπραξες) και από την (αρχική) αντικειμενική αξία.

Το bridge financing κάνει ακριβώς αυτό: Επιτρέπει να διαχωριστεί ο χρόνος είσπραξης ρευστού (με προείσπραξη) και ο χρόνος πώλησης (πολύ αργότερα).
Το ανέφερα ως ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ του πώς μπορεί να λειτουργήσει το bridge financing. Όχι ως συστατικό της πρότασης της ΝΔ.
Ανέφερα ακόμα, ότι για να γίνουν όλα αυτά (ακόμα και η προείσπραξη έναντι πολύ μελλοντικής πώλησης) τα ακίνητα πρέπει να “καθαρίσουν”. Δηλαδή να καθαρίσουν οι τίτλοι, να προσδιοριστούν οι χρήσεις και οι συντελεστές δόμησης. Ώστε να αποκτήσουν αξία (που σήμερα δεν έχουν) ή να πάρουν υπεραξία…
Αυτά όλα απαιτούν νομοθετική παρέμβαση.
Αλλά προείσπραξη μπορεί να γίνει και ΧΩΡΙΣ μελλοντική πώληση. Κι αυτό είναι το κύριο συστατικό της πρότασης μας όταν αναφερθήκαμε στο bridge financing.

“Προεισπράττεις”, έναντι μελλοντικών εσόδων από το ακίνητο, όχι έναντι μελλοντική του πώλησης: Σε δανείζει η Τράπεζα σήμερα και τα έσοδα από το ακίνητο ξεπληρωνουν την Τράπεζα τα επόμενα χρονια.
Ή (πολύ πιο σύνθετη μορφή αυτή) προεισπράττεις έναντι μελλοντικών “υπεραξιών” γής.
Η “προείσπραξη” έχει πολλές εφαρμογές. Η προείσπραξη έναντι πώλησης ήταν το πιο απλό και εύληπτο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ που χρησιμοποίησα. Η προείσπραξη έναντι μελλοντικών εσόδων και υπεραξιών, ήταν πολύ πιο κοντά στον πρόταση της ΝΔ.

Για να το πώ μια φορά ακόμα: αυτό το παράδειγμα bridge financing το χρησιμοποίησα γιατί είναι πιο απλό, αλλά δεν είναι αυτό που κυρίως αφορά την πρόταση της ΝΔ που είναι, πρωτίστως, προείσπραξη εσόδων από εκμετάλλευση (μέσω Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ακίνητης Περιουσίας) και υπεραξίες (μέσω εταιριών holding). Όχι προείσπραξη έναντι μελλοντικής πώλησης.
Γι’ αυτό και η πρότασή της ΝΔ προέβλεπε εξ αρχής Real Estate Αμοιβαία και Real Estate Holding Companies. Γι’ αυτό και αναφερόταν σε business plans κλπ. Αν ήταν να πουλήσουν τι τα θέλανε όλα αυτά;

Κι εδώ μπερδέψαν κάποιοι το “πουλάω μερίδια” (από Αμοιβαία) ή “πουλάω μετοχές” (από εταιρίες Holding) με το “πουλάω γή”.
Δεν καταλαβαίνουν ότι όταν πουλάς μερίδια πουλάς “δικαιώματα εκμετάλλευσης”, όχι κυριότητα γής.
Κι όταν πουλάς μετοχές από εταιρίες Holding, πουλάς “δικαιώματα εκμετάλλευσης και δικαιώματα από μελλοντικές υπεραξίες”, όχι κυριότητα γής.

Δεν καταλαβαίνουν. Και προσπαθούν να αποδειξουν, από ένα παράδειγμα που χρησιμοποίησα μεταξύ άλλων, για το τι σημαίνει “προείσπραξη”, ότι εννοούσαμε “πώληση γής”.

Αλλά κι έτσι να ήταν τα πράγματα πάλι ξεπούλημα δεν ήταν, γιατι τονιζα ότι δεν πουλάμε ποτέ υπό πίεση!

Εδώ ο ίδιος ο Πρωθυπουργός βγήκε σε παγκόσμιο ακροατήριο (στο Economic Club της Νέας Υόρκης) το Σεπτέμβριο και μίλησε για ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΠΩΛΛΗΣΕΙΣ! Και βρήκαν ένα δικό που “επεξηγηματικό κείμενο σε κάποιοι blog” για το τι εστί bridge financing, για να θεμελιώσουν ότι “και η ΝΔ θέλει να πουλήσει”!
Όταν η ίδια η πρόταση Σαμαρά στις 7 Ιουλίου στο Ζάππειο εξηγει ρητά ότι αποκλείουμε το ξεπούλημα και την απώλεια κυριότητας.

Δηλαδή τι θέλουν να πούν; Ότι με διάβασε ο Πρωθυπουργός και πείστηκε;
Και δε μου τηλεφωνούσε, ο ευλογημένος, να λύσουμε την παρεξήγηση;
Εμείς φταίμε τώρα, που προωθείτε ξεπούλημα, όταν εμείς σας λέγαμε αυτό πάνω απ’ όλα να ΜΗ κάνετε;
Έλεος….!


Χρύσανθος Λαζαρίδης @ rs 15/02/2011 18:54:59
Ενδιαφέρον το σχόλιό σου.
Και μου δίνει την ευκαιρία για μερικές παρατηρήσεις:
Η χώρα έχει περιέλθει σε πολύ δεινή θέση.
Απλοϊκές αιτίες μην τις πιστεύεις.
Και απλοϊκές λύσεις δεν υπάρχουν.

Αλλά δεν βρισκόμαστε σε μια χώρα αναλφάβητων.
Βρισκόμαστε σε χώρα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε δύο πράγματα:
-- Ή να λαϊκίζουμε ασύστολα και να φωνάζουμε (όσο είμαστε στην Αντιπολίτευση) "λεφτά ύπάρχουν" και "θα σας φτιάξουμε γιοφύρια..."
-- Ή να προσπαθήσουμε να δείξουμε ότι υπάρχουν πραγματικές λύσεις και λυτρωτικές λύσεις, που όμως δεν είναι πάντα "ορατές" δια γυμνού οφθαλμού.

Ο Αντώνης Σαμαράς επέλεξε τον περασμένο Ιούλιο να κάνει το δεύτερο.
Και βγήκε και πρότεινε ένα πολύ σαφές πρόγραμμα εξόδου απο την κρίση διαφορετικό - πολύ διαφορετικό από το Μνημόνιο.
Θα μπορούσε και να μη το έκανε. Θα μπορούσε απλώς να σπεκουλάριζε στη βέβαιη πολιτική φθορά που θα προκαλούσε - και προκάλεσε - στο ΠΑΣΟΚ η Μνημονειακή πολιτική.

Όμως εκείνος επέλεξε να πάρει ρίσκα και να προτείνει κάτι ολοκληρωμένο και συγκεκριμένο. Με "αιχμές" και "γωνίες".
Κι αυτό ήταν ρίσκο, διότι οταν δεν λές τίποτε και απλώς περιμένεις να φθαρεί ο άλλος δεν κινδυνεύεις. Βαράς εκ του ασφαλούς...
Αλλά όταν εσύ προτείνεις καινούργια πράγματα, τότε διακινδυνεύσεις να σου απαντήσουν (που είναι και το λιγότερο), να διαστρεβλώσουν αυτά που είπες κλπ...
Κι όλα αυτά συνέβησαν στους μήνες που ακολούθησαν.

Στην αρχή μας είπαν ότι:
-- Δεν υπάρχουν τα 300 και πλέον δισεκατομμύρια της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου (που λέγαμε τότε).
-- Δεν υπήρχε τάχα τρόπος να βρεθούν 50 δισεκατομμύρια σε λίγα χρόνια (από το σύνολο την δημόσιας περιουσίας).
-- Δεν ήταν, δήθεν, δυνατό (και δεν ήταν απαραίτητο!) να ισοσκελιστεί ο Προϋπολογισμός και να μηδενιστεί το έλλειμμα.
Ότι όλα αυτά ήταν "μαγικά" τάχα...
Ότι ήταν "κόπλα" του Χάρι Πότερ!

--Μετά ήλθε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και παραδέχθηκε ότι η ακίνητη περιουσία είναι "πάνω από 270 δισεκατομμύρια".
--Μετά ήλθε η Τρόϊκα και τους είπε να βρούν οι ίδιοι 50 δισεκατομμύρια σε πέντε χρόνια (και δεκαπέντε μέσα στα επόμενα δύο, έναντι 3 που ειχαν δεσμευτεί για πέρσι και δεν βρήκαν τίποτε)
-- Και τώρα έρχεται η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση (μέσα από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας) και τους ζητά να...μηδενίσουν το έλλειμμα ως το 2013 και να βγάλουν και πλεόνασμα μάλιστα! Και να το βάλουν και στο Σύνταγμα (ή σε κάποιου είδους εθνική νομοθεσία). Δηλαδή όχι μόνο να κάνουν εκείνο που...χλεύαζαν, αλλά να το καταστήσουν και συνταγματική επιταγή!

* Η ΝΔ με το ρίσκο που πήρε εμφανίσε το πιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα που εμφάνισε ποτέ κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Μπορεί να έχει κανείς ενστάσεις σε εκείνο ή το άλλο σημείο. Αλλά πιο ολοκληρωμένο πολιτικό πρόγραμμα για την Οικονομία, δεν έχει ξανακουστεί. Κι αυτό ήταν μια μικρή πολιτική "επανάσταση".
* Η ΝΔ έθεσε το θέμα αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Που λίγο πρίν δεν τολμούσε να θίξει κανείς. Ή μάλλον, κι άλλοι το είχαν θέσει παλαιότερα, αλλά ιδιωτικά. Όμως, ποτέ κανείς δεν κατάφερε να το επιβάλλει στην πολιτική ατζέντα. Και να επιβάλλει την αντιμετώπισή του. Κι αυτή ήταν μια μικρή "επανάσταση" (μπορει να αποδειχθεί και μεγαλύτερη).
* Η ΝΔ έθεσε και το πρόβλημα των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών ως άμεση προτεραιότητα για τη λύση της δημοσιονομικής κρίσης. Τώρα το υιοθετούν (καθ' υπερβολήν, μάλιστα) και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι - και μάλιστα κάνουν και το λάθος να επιβάλλουν ένα ριζοσπαστικό μέτρο ως "συστημική ακαμψία".

Η ΝΔ κατάφερε, ένα χρόνο μετά το Μνημόνιο, να συζητάνε όλοι το πρόγραμμά της. Κι ακόμα, να εφαρμόζουν οι αντίπαλοί της το πρόγραμμά της, στρεβλά και στραβά και βρίζοντας. Αλλά να προσχωρούν σε εκείνα που πρίν χλεύαζαν.
Αυτά κατάφερε η ΝΔ.
Τώρα, πράγματι, δεν κατάφερε να τα κάνει όλα αυτά λιανά στο ευρύ κοινό.
Δεν ξέρω αν αυτό γίνεται, σε λιγο χρόνο...
Και είναι πολύ δύσκολο να γίνει, αν έχεις απέναντί σου ένα "επικοινωνιακό περιβάλλον, πολύ μεροληπτικό εναντίο σου.
Για να το πώ πολύ κομψά...
Όμως, εγώ από την αρχή προσπάθησα, να τα κάνω λιανά...
Και καθώς οι προτάσεις αυτές έρχονται συνεχώς στο προσκήνιο, τα δύσκολα αρχίζουν και ξεκαθαρίζουν σιγά-σιγά...

Δεν ειναι εύκολη η λύση στο προβλημά μας.
Και δεν είναι εύκολη η συζήτηση, αν δεν θέλεις να ακούσεις επιχειρήματα, στοιχεία και παραδείγματα.
Να μην εξηγήσω τι ειναι το bridge financing;
Να μην εξηγήσω ότι τα τεράστια ακίνητα που έχουμε ως κράτος δεν μπορει να αξιοποιηθεί αν δεν "καθαρίσει" πρώτα;
Να μην επιμείνω ότι εμπορική αξιοποίηση ΔΕΝ είναι μόνο "πώληση" είναι και ενοικίαση;
Σκεφτείτε, πρέπει ακόμα κι αυτό να το εξηγήσουμε! Τους λέμε "εμπορική αξιοποίηση" και καταλαβαίνουν μόνο "πώληση"...
Να μην προσπαθήσω να δείξω πως κάτι που δεκαετίες έχει μείνει "ανενεργό" και δεν παράγει τίποτε (και απαξιώνεται με το χρόνο), αν κάνουμε τις κατάλληλες κινήσεις μπορεί να γίνει πηγή πλούτου και σωτηρία για όλους μας από το τεράστιο βάρος του χρέους;
Κι ακόμα και τώρα, προσπαθούμε να δείξουμε ότι η δική μας πρόταση ΔΕΝ αφορούσε ξεπούλημα. Όπως δεν αφορούσε και απώλεια κυριότητας. Όχι πως δεν θα μπορούσε να ισχύει κι αυτό. Αλλά εκείνο που προτείναμε τον περασμένο Ιούλιο δεν αφορούσε κάτι τέτοιο. Και δεν το χρειαζόμασταν κάτι τέτοιο...
Κι ομως, έρχονται τώρα και μας ταυτίζουν με τις προτάσεις του Τροϊκανού που κραύγαζε προχθές (από στήλες εφημερίδων): πουλήστε πουλήστε!
Κι αφού μας ταυτίζουν με αυτό που ΔΕΝ είπαμε, μετά το βρίζουν κι ύστερα σπεύδουν να το...ασπαστούν!

Δεν χρειάζεται να λύσεις "διαφορικές εξισώσεις" για να τα καταλάβεις όλα αυτά.
Αρκεί να αντιληφθείς - κι εσύ και όλοι μας, εδώ που τα λέμε - οτι "εύκολες λύσεις" δεν υπάρχουν. Ότι προφανή πράγματα δεν υπάρχουν. Ότι ο παλαιός πολιτικός λόγος των ευφυολογημάτων, των εύκολων ιδεολογικών σχημάτων και των ελκυστικών συνθημάτων πέρασε.
Κι ότι στο εξής, αν θέλουμε να βγαίνει κάτι από το δημόσιο λόγο, πρέπει να παλεύουμε για τα δύσκολα όχι για τα "εύπεπτα".
Αυτός ο φαύλος κυκλος των εύκολων ερωτήσεων που οδηγούν σε εύκολες απαντήσεις - και που όλα μαζί μυρικάζουν τα γνωστά και μας βουλιάζουν όλο και περισσότερο - δεν πάει άλλο. Πρέπει να σπάσει.
Εμείς λοιπόν, τον σπάμε!
Πάμε για τα δύσκολα...
Και μέσα σε ένα "επικοινωνιακό περιβάλλον" που μοιάζει με ζούγκλα!
Αλλά είπαμε: δεν μασάμε!

Χρύσανθος Λαζαρίδης @ Ηλίας Πιερίδης 15/02/2011 19:21:40
Καλά όλα αυτά τα C της Επικοινωνίας.
Αλλά, συγγνώμη, εδώ δεν μιλάμε μόνο για "Επικοινωνία". Μιλάμε για Πολιτική. Μιλάμε για Κρίση από την οποία πρέπει να βγεί η χώρα.
Και από την Κρίση δεν βγαίνεις με... "Επικοινωνία"!
Προς Θεού, ασφαλώς χρειάζεται και η Επικοινωνία.
Αλλά η Επικοινωνία ΥΠΟΤΑΣΣΕΤΑΙ στην Πολιτική. Όχι το αντιστροφο...
Μέχρι πρόσφατα συνέβαινε το αντίστροφο.
Και τώρα που τα πολλά επικοινωνιακά κόλπα τέλειωσαν κι ήλθε η ώρα της Πολιτικής, έρχονται οι "φίλοι" μας και προσκυνούν εκεί που έφτυναν, και αλλάζουν άποψη κάθε μέρα, και βγάζουν διαγγέλματα στις δύο το πρωί (!) και αποδοκιμάζουν την Τρόικα που οι ίδιοι έφεραν και που οι ίδιοι προσκυνούσαν ως χθές (κι ακόμα προσκυνάνε).
Αυτή η "Επικοινωνία" ενδεχομένως πληροί όλα τα C's της ανωτέρω ανάρτησης.
Αλλά κρύβει ανυπαρξία Πολιτικής. Κι αποκαλύπτει αδιέξοδα Πολιτικής.
Και τι στοίχημα πάτε, ότι όσο "επικοινωνούν" έτσι το... χάλι τους, τόσο θα μπερδεύονται στο κουβάρι που μόνοι τους δημιούργησαν.
Χρύσανθος Λαζαρίδης @ tiramola 15/02/2011 19:36:42
Αν διαβάσει κανείς ολόκληρο το κείμενο, θα διαπιστώσει ότι όταν ένα ακίνητο προσδιορίσει τιμή πώλησης μπορεί να γίνει "εμπορικά αξιοποιήσιμο".
Κι αυτό ΔΕΝ σημαίνει να πουληθεί!
Μπορεί να έχει ένα σωρό άλλες μορφές εκμετάλλευσης (τα λέω παραπάνω). Βάζω κάτι για πώληση δεν σημαίνει (μόνο) πουλάω.
Πολύ περισσότερο που εξηγεί παρακάτω, ότι σίγουρα δεν πουλάμε τώρα ούτε σύντομα, ούτε υπό πίεση γενικότερα.
Αλλά προσδιορίζουμε τιμή πώλησης, για να μπορέσουμε να το νοικιάσουμε, να το βάλουμε σε Αμοιβαίο, να το βάλουμε σε Holding.
Χωρίς τιμή πώλησης είναι πολύ δύσκολο να περάσεις σε όλες αύτές τις άλλες μορφές αξιοποίησης πέρα από την πώληση.
Κατάλαβες; Ή μήπως... νούκουτου;

Ο Χρύσανθος Λαζαρίδης απαντά στην κυβέρνηση

16/2/2011


Πρόκειται για μια άτυπη συζήτηση ζωντανή στο Antinews και το διαδίκτυο πριν από επτάμιση μήνες (όχι δημοσιευμένο άρθρο). Έχει συνοψιστεί σε τρία διαφορετικά κείμενα.

(ΣΣ τα κείμενα στο Antinews είναι αυτά: «Ναι, μπορούμε» και Η αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου)

Βρήκαν το δεύτερο απ’ αυτά και απομόνωσαν 
μια παράγραφο!

Εκεί εξηγείτο ότι 
δεν πρέπει να γίνει ξεπούλημα.

Κι ότι ένα μικρό μέρος της αξιοποιήσιμης περιουσίας του Δημοσίου μπορεί να έχει 
«εμπορική εκμετάλλευση».

Η «εμπορική εκμετάλλευση» 
δεν σημαίνει μόνο πώληση, μπορεί να σημαίνει και ενοικίαση, μπορεί να σημαίνει και αξιοποίηση με Αμοιβαία και εταιρίες Holding.

Και πάντως η πρόταση της ΝΔ την 7η Ιουλίου 
δεν αφορούσε ούτε πώληση ούτε οποιασδήποτε μορφής απώλεια της κυριότητας του δημοσίου επί της γης.

Για να υπάρξει «εμπορική αξιοποίηση» 
χωρίς πώληση (ενοικίαση κλπ.) πρέπει το ακίνητο να έχει «εμπορική τιμή». Εκεί η συζήτηση έγινε «τεχνική»…

Στη συζήτηση για Real Estate γενικότερα:

-- «Βάζω για πώληση» σημαίνει βάζω το ακίνητο να αποκτήσει εμπορική τιμή. Αλλιώς σε τι τιμή θα το νοικιάσω; Το βάζω να αποκτήσει τρέχουσα εμπορική αξία 
για να το νοικιάσω. Και εξακολουθώ να το έχω «στην αγορά», για να αναπροσαρμόζω το ενοίκιο τα επόμενα χρόνια.

-- «Βάζω για πώληση» δεν σημαίνει «πουλάω», σημαίνει επιθυμώ να γνωρίζω την εμπορική του αξία, για να μπορώ να το εκμεταλλευτώ 
με οποιονδήποτε τρόπο.

-- «Βάζω για πώληση» σημαίνει ότι αποτιμώ την εμπορική αξία 
του «μεριδίου» του Αμοιβαίου κεφαλαίου, ή της μετοχής της εταιρίας Holding. Αλλά προσοχή:

* Όταν ενοικιάζω, 
δεν πουλάω, δεν χάνω κυριότητα.

* Όταν πουλάω μερίδια Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ακινήτων, πουλάω 
δικαίωμα εκμετάλλευσης, όχι ιδιοκτησίας.

* Όταν πουλάω 
μετοχή εταιρίας Holding, πουλάω δικαίωμα εκμετάλλευσης και υπεραξιών, όχι κυριότητα.

Σε κάθε περίπτωση χρειάζομαι εμπορική αξία – 
για να γίνονται όλα με διαφάνεια. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν χάνω ιδιοκτησία ή κυριότητα.

Αυτό σήμαινε 
«βάζω για πώληση»…

Τέλος, είχα ρωτηθεί επισταμένως, 
γιατί να μη πουλήσουμε; Κι εκεί είχα απαντήσει ότι ακόμα κι αν θέλαμε να πουλήσουμε δεν πρέπει να το κάνουμε τώρα, γιατί δεν πρέπει να το κάνουμε υπό πίεση, τώρα που οι τιμές έχουν πέσει και μας «έχουν βρει στην ανάγκη». Κι ότι σε κάθε περίπτωση, έπρεπε να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία και η ενδεχόμενη πώληση να γίνει πολύ αργότερα. Αυτό το κομμάτι απομόνωσαν!

Σήμερα δεν μας καταγγέλλουν ότι λέμε κάτι «στραβό». Μας ρωτάνε: αφού «συμφωνούμε» με την κυβέρνηση, γιατί δεν τη στηρίζουμε;

Απάντησα: 
Με τι να συμφωνήσουμε; Με αυτό που είπε η Τρόικα την Παρασκευή το μεσημέρι και συμφώνησε και το υπουργείο (τότε);

Με την καταγγελία Πεταλωτή το Σάββατο τα ξημερώματα;

Με τις δηλώσεις Ντε Ρούζ, στις κυριακάτικες εφημερίδες «πουλάτε, πουλάτε»!

Με τις δηλώσεις Παπανδρέου την Τρίτη, «δεν πουλάμε τίποτε»;

Άλλα λένε, άλλα εννοούν, άλλα καταλαβαίνουν…

Εμείς είπαμε από την 
αρχή αξιοποίηση επενδυτική και εμπορικήόχι εκποίηση. Κι αυτό σημαίνει ένα, δύο, τρία. Δεν πρέπει να κάνουμε μόνο δύο πράγματα: όχι ξεπούλημα. Κι όχι απώλεια κυριότητας.

Όταν θα καταλάβουν τι θέλουν, να έλθουν να κουβεντιάσουμε. Στο μεταξύ εμείς όπου καταλαβαίνουμε ότι πάνε (ή τους πάνε) για ξεπούλημα, 
θα αντιδρούμε.

Εμείς θέλουμε αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας 
για να βγούμε από το Μνημόνιο. Όχι γιατί… «δεν βγαίνει» το Μνημόνιο.


“Για τους Σπαρτιάτες, Είλωτες. Και για τους Είλωτες, Σπαρτιάτες…”

Χρύσανθος Λαζαρίδης


Ακούω διάφορους σήμερα να βρίζουν τη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου».
Ανήκω – θέλοντας και μη – σε εκείνη της γενιά.
Μιλάω σπάνια για τα γεγονότα εκείνα, κι όταν το κάνω αμφισβητώ όλους τους μύθους που επικράτησαν έκτοτε. Κυρίως για το ρόλο που διαδραμάτισε η τότε Αριστερά…
Αυτή η αμφισβήτηση εκ μέρους μου εκφράζεται δημόσια και γίνεται από τότε, όταν δεν ήταν εύκολο να ειπωθούν, να γραφούν ή να ακουστούν, πράγματα που τώρα τα λένε πολλοί. Και κάποιοι, μάλιστα, καθ’ υπεροβολήν…
Και δεν εξαργύρωσα τη συμμετοχή μου στα «γεγονότα του Πολυτεχνείου». Συνειδητά, από την πρώτη στιγμή, κράτησα τις αποστάσεις μου και αποδοκίμασα όσους το έκαναν. Και μάλιστα σε εποχές που αυτό είχε και κόστος και ρίσκο:
Το κόστος να απομονωθείς από παντού. Και το ρίσκο να φανείς «γραφικός».
Ό,τι έκανα στη ζωή μου το έκανα όχι επικαλούμενος τη «συμμετοχή» μου σε εκείνη την εξέγερση, αλλά μάλλον… αποσιωπώντας την.
Ό,τι έκανα έκτοτε το κατάφερα όχι επειδή «ήμουν κι εγώ εκεί», αλλά παρά το γεγονός ότι ήμουν κι εγώ εκεί…
Και τέλος μίλησα από τους πρώτους για τη χρεοκοπία της μεταπολίτευσης του 1974 και για την ανάγκη μιας «νέας μεταπολίτευση». Σε καιρούς (πριν δέκα χρόνια περίπου) που κι αυτό δεν ήταν εύκολο να το πει κανείς…
Νιώθω, λοιπόν, την ανάγκη να γράψω σήμερα αυτές τις γραμμές, όχι «απολογητικά» με την έννοια της «απολογίας», ούτε καν με την έννοια του «απολογισμού». Μάλλον «παρεμβατικά», με την έννοια να βάλουμε κάποια πράγματα στη θέση τους.
Κάποτε ήταν «μόδα» να δηλώνεις «γενιά του Πολυτεχνείου» ακόμα κι αν δεν πέρασες ούτε απ’ έξω. Τώρα έγινε μόδα να βρίζεις τη «γενιά του Πολυτεχνείου». Ακόμα κι αν δεν ξέρεις πολλά για το τι ακριβώς έγινε τότε…
Ποτέ δεν μου άρεσε να ακολουθώ τους «συρμούς». Δεν το έκανα τότε, όταν ήταν «πολιτικώς ορθόν» να γράφεις κατεβατά επικολυρικού θαυμασμού για ό,τι έγινε στο «Πολυτεχνείο». Δεν το κάνω ούτε και τώρα, όταν «γύρισαν» τα πράγματα και είναι «πολιτικώς ορθόν» να αναθεματίζουμε όλοι μαζί, ότι ως πριν λίγο προσκυνούσαμε.

Η αλήθεια – και εν πάση περιπτώσει η δική μου, γιατί αυτήν μόνο μπορώ να καταθέσω  – είναι αρκετά διαφορετική:
* Την εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν την ήθελε κανείς. Και δεν την «προετοίμασε» κανείς. Η ίδια η Αριστερά που βροντοφώναζε και υπερηφανευόταν για τη συμμετοχή της και για τον… «καθοδηγητικό της ρόλο», εκ των υστέρων, στη διάρκεια της εξέγερσης την είδε με επιφυλακτικότητα και καχυποψία. Κάποιοι μάλιστα ζήτησαν από τους φοιτητές να βγουν έξω και αμέσως μετά καταδίκασαν την εξέγερση ως έργο «300 προβοκατόρων»
Ξέρετε τι θα πει να είσαι 19 ετών στην πιο βαθιά παρανομία μετά την εξέγερση, και κάποια κόμματα της Αριστεράς να σε θεωρούν «προβοκάτορα» την ώρα που η χούντα σε κυνηγάει παντού;
* Δεύτερον, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, όντως κάποιοι πήγαν να τα εκμεταλλευτούν. Τα εκμεταλλεύθηκε πρώτος ο δικτάτορας Ιωαννίδης για να ρίξει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Μετά τα εκμεταλλεύθηκε η Αριστερά κυρίως (αλλά και το ΠΑΣΟΚ πλαγίως), για να εδραιώσουν την παρουσία τους μετά την κατάρρευση της χούντας. Αλλά στην εξέγερση δεν πρωτοστάτησε ούτε ο… Ιωαννίδης, ούτε το ΠΑΣΟΚ (που δεν υπήρχε τότε), ούτε η Αριστερά (μέρος της οποίας απέσυρε τις δυνάμεις της, ενώ κάποιο άλλο μέρος είχε ταυτιστεί με το «πείραμα Μαρκεζίνη» που το ακύρωσε η εξέγερση).
* Τρίτον, το «Πολυτεχνείο» σίγουρα δεν έριξε τη χούντα. Αλλά την κλόνισε σοβαρά, και έπαιξε το ρόλο του «καταλύτη» για την εσωτερική της διάσπαση. Η «πολιτικοποίηση» της δικτατορίας (με τις εκλογές Μαρκεζίνη που ήταν προγραμματισμένες για τον Ιανουάριο του 1974) ματαιώθηκε μια βδομάδα μετά την εξέγερση. Ενώ η κατάρρευση της δικτατορίας προέκυψε μετά την τραγωδία της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974.
Για το Πολυτεχνείο το μόνο που μπορούμε να πούμε ήταν ότι κλόνισε το δικτατορικό καθεστώς, το διέσπασε, το αποδυνάμωσε και επέτεινε τις εσωτερικές του αντιφάσεις. Κι αυτό δεν ήταν λίγο. Αλλά ήταν πολύ διαφορετικό απ’ το μύθο που πλάστηκε όλα τα επόμενα χρόνια…
* Τέταρτον, η «αντίσταση του λαού κατά της χούντας» δεν υπήρξε τόσο «παλλαϊκή», τόσο «μαζική» και τόσο «ομόθυμη» όσο παρουσιάστηκε μετά. Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ενέκριναν τη δικτατορία τα πρώτα χρόνια. Αρκετοί ακόμα την ανέχονταν αγόγγυστα. Ακόμα περισσότεροι ένιωθαν απλώς φόβο. Πολλοί λίγοι είχαν διάθεση για αντίσταση. Όπως λίγοι ήταν κι αυτοί που είχαν διάθεση να βοηθήσουν τους τότε αντιστασιακούς…
Στις αρχές του 1973 αυτό άρχισε να αλλάζει. Και καταλύτης υπήρξε το φοιτητικό κίνημα, πράγματι. Με την κατάληψη (τις δύο καταλήψεις για την ακρίβεια) της Νομικής Σχολής, το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 1973. Και, βέβαια, με την κατάληψη του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο της χρονιάς εκείνης. Αλλά απλώς άρχισε να αλλάζει το κλίμα…
* Μετά τον Ιούλιο του 1974 γεμίσαμε με «αντιστασιακούς κατόπιν εορτής»! Από ανθρώπους που υπηρέτησαν το δικτατορικό καθεστώς και ύστερα διαφήμιζαν την αντιδικτατορική τους δράση, μέχρι ανθρώπους που απλώς δεν έκαναν τίποτε και ύστερα εμφανίζονταν ως περίπου… «οπλαρχηγοί» μιας «παλλαϊκής αντίστασης» που δεν υπήρξε ποτέ!
Μετά από πολλά χρόνια γνώρισα κάποιο γνωστό άρθρογράφο – μακαρίτη εδώ και καιρό – που τόλμησε να γράψει: «εγώ παιδιά δεν ήμουν αντιστασιακός επί χούντας!» Ξαφνικά τον εκτίμησα πολύ. Όχι γιατί δεν έκανε αντίσταση. Αλλά γιατί δεν ήταν «δήθεν»….
* Η Γιορτή του Πολυτεχνείου – και όλη η μυθολογία που πλάστηκε σχετικά – υπήρξε έναςκαθεστωτικός μύθος. Ήταν η τελετουργία που νομιμοποιούσε την εγκαθίδρυση της Κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αναδείκνυε «σύμβολα» και «ήρωες» – θεμέλια απαραίτητα για κάθε καθεστώς που διψά για νομιμοποίηση.

Άλλα καθεστώτα θεμελιώθηκαν σε αληθινά μεγάλα γεγονότα. Εδώ βολεύτηκαν με ένα «συμβάν»! Το οποίο είχε και μια ακόμα λυτρωτική λειτουργία. Ξέπλυνε τις τύψεις ενός λαού, που δίψαγε για αντιστασιακούς μύθους στη διάρκεια μιας περιόδου που ελάχιστοι έκαναν πραγματική αντίσταση.
* Το Πολυτεχνείο δεν συγκρίνεται – ούτε θα μπορούσε, άλλωστε – με κανένα από τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεοΕλληνική Ιστορία. Η 25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου δεν μπορούν να έχουν την παραμικρή σύγκριση με την 17η Νοεμβρίου. Είναι γελοίο και να το λέμε…
Δεν συγκρίνεται ούτε με άλλα ιστορικά γεγονότα, όπως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και ο Κυπριακός αγώνας της δεκαετίας του ’50, ή με μεγάλες στιγμές όπως η παλλαϊκή αντίσταση του 1943 κατά της «πολιτικής επιστράτευσης» που προσπάθησαν να επιβάλουν τότε οι αρχές της Κατοχής. Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης, όπου οι Ναζί δεν μπόρεσαν να κάνουν πολιτική επιστράτευση. Και η μόνη, ίσως, που αυτό ματαιώθηκε μετά από αληθινά παλλαϊκή και όντως πολυαίμακτη εξέγερση του λαού. Κι όμως, όλα αυτά αποσιωπώνται και γιορτάζουμε κάθε χρόνο το …Πολυτεχνείο! Αυτό δεν είναι γελοίο πια. Είναι τραγικό! Και καθόλου κολακευτικό για όλους μας.
* Η γιορτή του Πολυτεχνείου, λοιπόν, δεν έχει καμία ιστορική αντιστοίχηση με τα πραγματικά γεγονότα. Υπήρξε καθαρά καθεστωτικό σύμβολο και για ένα λόγο ακόμα: Σηματοδοτεί μια περίοδο, όπου οι «ηττημένοι» του Εμφύλιου, κερδίζουν την ηγεμονία μέσα στη χώρα. Δεν άσκησαν ποτέ την διακυβέρνηση, αλλά επέβαλαν τη δική τους λογική στο καθεστώς και στους ιδεολογικούς μηχανισμούς του: τα Πανεπιστήμια, τα σχολεία, τη διανόηση, τον Τύπο, τα ΜΜΕ. Είμαστε μια μοναδική περίπτωση που την πρόσφατη ιστορία την έγραψαν τελικά οι ηττημένοι, όχι οι νικητές. Και την έγραψαν εξ ίσου στρεβλά
Το Πολυτεχνείο λοιπόν, όχι ως γεγονός αλλά ως επέτειος, μύθος, σύμβολο, υπήρξε μια «κολυμβήθρα του Σιλωάμ», για να δώσει στην Αριστερά, μετά από 27 χρόνια παρανομίας, μια «ηθική νίκη».
Ήταν μια «νίκη», μετά από μια εξέγερση που η ίδια η Αριστερά δεν την ήθελε, δεν τη στήριξε, κάποια στιγμή την κατήγγειλε κι όλα, και στη συνέχεια τν οικειοποιήθηκε πλήρως!
Κρίμα, γιατί η Αριστερά είχε πραγματικούς αγώνες, σύμβολα και ήρωες, που τους παραμέρισε, για να τιμήσει ένα πολύ μικρότερης σημασίας γεγονός από το οποίο η ίδια επισήμως μάλλοναπείχε.
Ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτό: Διότι όλα τα άλλα που είχε στο «ενεργητικό» της ήταν γραμμένα ταυτόχρονα και στο «παθητικό» της! Ήταν γεγονότα και σύμβολα που δίχαζαν τον ελληνικό λαό. Ενώ το Πολυτεχνείο, ή μάλλον ο μύθος που πλάστηκε γι’ αυτό, λειτουργούσε ενωτικά ως σύμβολο.
Και γι’ αυτό ήταν πολύ βολικό. Αλλά ελάχιστα αληθινό
Αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρξε ένα «ψέμα»! Ήταν μια εξέγερση της νεολαίας για Δημοκρατίακαι Ελευθερία. Τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο. Και δεν είναι μικρό πράγμα.

Η «γενιά του Πολυτεχνείου», δηλαδή οι άνθρωποι που πρωταγωνίστησαν δεν είναι αυτές οικαρικατούρες που εμφανίζονται σήμερα, που άρχισε η αποδόμηση του μύθου. Ήταν παιδιά ανάμεσα στα 19 και τα 25 χρόνια τους τότε, που διψούσαν για Ελευθερία, οργανώθηκαν χωρίς βοήθεια, εξεγέρθηκαν και ρίσκαραν, όταν κάθε συμβατική λογική γύρω τους – αριστερή και δεξιά – τους έλεγε «να κάτσουν στα αυγά τους»! Γιατί αυτό τους έλεγαν.
Κι από τότε παραμένουν, όπως θα ’λεγε ο Άρης Αλεξάνδρου:
«Για τους Σπαρτιάτες, Είλωτες και για τους Είλωτες, Σπαρτιάτες»
Το τι έκανε ο καθένας τους μετά δεν έχει και πολύ σημασία. Οι ήρωες είναι «τυχεροί» όταν πεθαίνουν. Γιατί μένει το «φωτοστέφανο». Όσοι αγωνίστηκαν για κάτι μεγάλο κι έχουν την… «ατυχία» να επιζήσουν, τότε ακολουθούν ο καθένας τον δρόμο του, άλλος καλύτερο άλλο χειρότερο, άλλος αξιοπρεπέστερο, άλλος όχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι η πράξη της νιότης τους απαξιώνεται. Κάποιοι από τους «πρωταγωνιστές» μπορεί να απαξιώθηκαν. Το ξέσπασμα Ελευθερίας, όχι…
Όσους αληθινά πρωτοστάτησαν στα γεγονότα τότε, δεν τους ξέρετε. Γιατί προτίμησαν να μείνουν στην αφάνεια. Οι περισσότεροι αηδιασμένοι από τη μυθοπλασία, δηλαδή από το προπαγανδιστικό «περιτύλιγμα» με το οποίο περιβλήθηκε η δική του νεανική εξέγερση. Άλλοι, πάλι, διακρίθηκαν στη ζωή τους, χωρίς να διαφημίσουν την τότε συμμετοχή τους. Ελάχιστοι – αληθινά ελάχιστοι – έκαναν το Πολυτεχνείο καριέρα. Και σήμερα το έχουν μετανιώσει.
Είναι, λοιπόν, κατάντημα, να φτύνουμε σήμερα εκεί που κάποτε όλοι προσκυνούσαν.
Οι περισσότεροι που έπαιξαν κάποιο ρόλο τότε, δεν προσκύνησαν ποτέ το είδωλο – το φετίχ – που περιφέρεται κάθε χρόνο τέτοια μέρα στους δρόμους.

Κι αυτοί που προσκύνησαν το «φετίχ», κατά κανόνα δεν είχαν καμία σχέση με το «έγκλημα». Γίνονταν φαντασιακοί μέτοχοι ενός μύθου, ακριβώς γιατί δεν μετείχαν στα πραγματικά γεγονότα…
* Η χρεοκοπία της μεταπολίτευσης, είναι γεγονός. Η νέα μεταπολίτευση που έχει ανάγκη ο τόπος είναι ακόμα ζητούμενο. Σε αυτό το μεσοδιάστημα καταρρέουν οι παλαιοί μύθοι, χωρίς να εδραιώνονται οι νέες αλήθειες.
Αυτό αναδεικνύει μια σύγχυση αναπόφευκτη. Αλλά για κάποιους είναι λυτρωτικό. Κυρίως για την ίδια «τη γενιά του Πολυτεχνείου»
Ναι, συμφωνώ προφανώς, με όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να τελειώνουμε με τέτοιες επετειακές εκδηλώσεις. Να βρούμε το κουράγιο να εξηγήσουμε ότι τιμούμε κάθε ξέσπασμα ελευθερίας της Ελληνικής νεολαίας, αλλά δεν διογκώνουμε τα γεγονότα, ούτε προσβάλλουμε τη μνήμη άλλων σημαντικότερων αγώνων που έχουν περιέλθει στη λήθη. Το έχω υποστηρίξει ενυπόγραφα, εδώ και πολλά χρόνια. Όταν ακόμα ήταν δύσκολο. Κι εγώ απελπιστικά μόνος τότε…
Αλλά όχι να περνάμε από τη μυθοποίηση στο… ανάθεμα!
Πρέπει άραγε, να ντρεπόμαστε που αγωνιστήκαμε κάποτε για Ελευθερία;
Πρέπει να απολογούμαστε, γιατί κάποιοι, ελάχιστοι, οικειοποιήθηκαν τους αγώνες μας ή τους μετέτρεψαν σε εφαλτήριο καριέρας;
Ως πότε σε αυτή τη χώρα όσοι αγωνίστηκαν για κάτι σημαντικό θα πρέπει συνεχώς να καλούνται σε απολογία;
Φυσικά κάθε λαός έχει ανάγκη από σύμβολα.
Αλλά εδώ δεν κατεδαφίζουμε φθαρμένα σύμβολα. Τρώμε τα παιδιά μας!
Και τώρα τα τρώμε όταν έχουν πάψει προ πολλού να είναι «παιδιά».
Η «γενιά του Πολυτεχνείου» μπήκε πράγματι, μαζικά, στα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς το 1974 και λίγο αργότερα.
Όπως μπήκε-βγήκε! Οι περισσότεροι τουλάχιστον…
Γιατί όσοι έχουν ζήσει από τα μέσα μια εξέγερση εκτός από απροσκύνητοι ήταν πλέον καιψυλλιασμένοι.
Κι ανθρώπους που είναι απροσκύνητοι και ψυλλιασμένοι, δεν μπορούν να τους «φάνε» έτσι εύκολα. Ιδιαίτερα οι άκαπνοι…
Και παραμένουμε από τότε «για τους Σπαρτιάτες Είλωτες, και για τους Είλωτες Σπαρτιάτες». Παλαιότερα μας πετροβολούσε η Αριστερά για την είχαμε ξεπεράσει ή εγκαταλείψει. Σήμερα μας πετροβολούν και πολλοί άλλοι, γιατί ήμασταν τα θύματα ενός μύθου, που κάποιοι άλλοι έπλασαν στην καμπούρα μας…
Όσοι από μας δεν καταδέχθηκαν να γίνουν «παιδιά του κομματικού σωλήνα» και δεν ενέδωσαν στις σειρήνες του life style – δηλαδή οι συντριπτικά περισσότεροι – έχουν κρατήσει δύο πράγματα. Που το καθένα από μόνο τους είναι πολύτιμο, αλλά και τα δύο μαζί «δεν παίζονται»:
–Έχουν εμπειρία ρήξης με ένα ανελεύθερο καθεστώς. Δηλαδή έχουν γευτεί αυτό που λέμε«Ελευθερία» και το ξέρει μόνο όποιος ρίσκαρε γι’ αυτό. Όχι όποιος έμαθε να το θεωρεί «δεδομένο»…
–Κι έχουν κρατήσει κάτι άλλο, που το λένε Αξιοπρέπεια. Και που μπορεί να το καταλάβει μόνον όποιος το έχει.
Ελευθερία και Αξιοπρέπεια δεν είναι μόνο δύο λέξεις. Το πρώτο είναι εμπειρία ζωής και το δεύτερο είναι τρόπος ζωής.
Αυτά τα δύο κουβαλάμε. Κι αυτά τα δύο παραδίδουμε σε όποιους τα θέλουν. Και σε όποιους τα εκτιμούν.
Οι υπόλοιποι μπορούν να μας πετροβολούν.
Αντέξαμε απέναντι σε θηρία. Δεν μας φοβίζουν οι ψείρες…
Είμαστε και Σπαρτιάτες και Είλωτες!
            «Σπαρτιάτες» γιατί μάθαμε να πολεμάμε.
            Και «Είλωτες» γιατί μάθαμε να υπομένουμε…        
Και δεν έχουμε πει ακόμα την τελευταία μας λέξη


ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, 22/11/2012


Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους φίλους που είχαν την καλοσύνη να διαβάσουν την ανάρτηση που δημοσίευσα στο antinews για το «Πολυτεχνείο»..
Κι αυτούς που συμφώνησαν κι εκείνους που διαφώνησαν.
Έτσι είναι αυτά τα πράγματα. Δεν μπορούμε να συμφωνούμε όλοι μ’ όλους σε όλα. Μπορούμε όμως να συζητάμε…
Κάποιοι με ρώτησαν γιατί τόσα χρόνια χρειάστηκαν να περάσουν για να γράψω αυτά τα πράγματα. Η αλήθεια είναι ότι τα ίδια ακριβώς, έχω γράψει για το «Πολυτεχνείο» εδώ και δεκαετίες! Πολλές φορές…
Ο «Φάκτορας» ήδη έχει στα χέρια του κάποια τέτοια παλαιότερα κομμάτια μου. Υπάρχουν κι άλλα. Ήδη από το 1978…
Μόνο που τότε, πολλοί εν χορώ, με κατηγορούσαν ως «γραφικό» και με απομόνωναν από παντού. Για πολλά-πολλά χρόνια. Τα ίδια ακριβώς σήμερα, έχουν όπως φαίνεται, διαφορετική αντιμετώπιση. Κάτι είναι κι αυτό…
Εν πάση περιπτώσει, αυτά τα είπαμε, ας πάμε παρακάτω…
Κάποιοι υποστήριξαν ότι το «Πολυτεχνείο» οδήγησε στα παρακμιακά φαινόμενα της Μεταπολίτευσης. Άρα «το Πολυτεχνείο «φταίει» για όλα τα σημερινά δεινά»! Αυτό εκτός από ανοησία είναι και επικίνδυνη απλούστευση.
Γιατί είναι επικίνδυνη απλούστευση;
Γιατί αν την πιστέψουμε, δεν πρέπει να συμμετέχουμε ποτέ σε τίποτε…
Όλα τα μεγάλα γεγονότα κάπου οδήγησαν. Πάντα μετά από κάτι γίνεται κάτι άλλο, κάποιες φορές δυσάρεστο ή και εφιαλτικό ακόμα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν πρέπει να υπάρχει εξέλιξη; Ότι πρέπει να απαγορεύσουμε ή να αποκλείσουμε τους κοινωνικούς αγώνες;
Μετά την Γαλλική Επανάσταση ακολούθησε η περίοδος της Τρομοκρατίας, όταν οι γκιλοτίνες λειτουργούσαν «υπερωριακά» στις πλατείες του Παρισιού αποκεφαλίζοντας δικαίους και αδίκους. Αυτό ήταν αληθινός εφιάλτης! Αλλά δεν ήταν αυτό το νόημα, ούτε η δι-ιστορική σημασία της Γαλλικής Επανάστασης. Έτσι δεν είναι;
Και μετά την Αμερικανική Επανάσταση ακολούθησε οΕμφύλιος στην Αμερική, ο πιο αιματηρός πόλεμος της ως τότε Ιστορίας.
Και η Ελληνική Επανάσταση οδηγήθηκε για χρόνια στη συγκρότηση ενός μικρού και δυσλειτουργικού κρατιδίου. Με αλλεπάλληλες εμφύλιες συγκρούσεις και ξενοκρατία και κλεπτοκρατία. Και μετά από πολλές δεκαετίες πάλι σε στιγμές ανάτασης…
Και το ΟΧΙ στους Ιταλούς φασίστες του 1940 οδήγησε στην Κατοχή τελικά. Να είχαμε πει ΝΑΙ λοιπόν; Και η Εθνική Αντίσταση του 1941-44 οδήγησε στον Εμφύλιο. Να την είχαμε αποφύγει καλύτερα; Τι μας λένε ακριβώς;
Να τα απορρίψουμε όλα; Να οδηγηθούμε στηνιδιωτεία; Στην πλήρη αποχή από κάθε κοινωνική ή εθνική δράση;
Το «Πολυτεχνείο», ασφαλώς ήταν πολύ-πολύ μικρότερο σαν γεγονός, απ’ όλα τα ανωτέρω. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά όσοι πραγματικά συμμετείχαν. Κι απ’ όσο πιο κοντά συμμετείχαν, τόσο καλύτερα το γνωρίζουν.
Αρνούνται να το αποδεχθούν, μόνον όσοι το χρησιμοποιούν ως «αντίδοτο» των δικών τους ενοχών, ή ως υποκατάστατο των δικών του φαντασιώσεων ή ως διέξοδο των δικών τους απωθημένων.
Κάποιοι μας τα μπερδεύουν λίγο: Φωνάζουν ότι «το Πολυτεχνείο δεν ήταν τίποτε», ήταν ένα «ψέμα». Και την ίδια στιγμή υποστηρίζουν ότι «το Πολυτεχνείο φταίει για όλα τα στραβά που έγιναν όλα τα επόμενα σαράντα χρόνια». Άρα ήταν κάτι πολύ «σημαντικό»!
Ας αποφασίσουν τι από τα δύο:
- δεν ήταν τίποτε;
- ή καθόρισε όλη την επόμενη τεσσαρακονταετία;
Γιατί και τα δύο δεν γίνεται;
Υπάρχουν και δύο μαθήματα που αποκομίσαμε πολλοί (όχι όλοι, ασφαλώς) και τα καταθέτω για όποια αξία έχουν:
Πρώτον το δίλημμα της ευθύνης: Όταν βρίσκεσαι στην καρδιά τέτοιων γεγονότων, δύο αντίρροπες δυνάμειςσυγκρούονται μέσα σου: Από τη μια η φλόγα τηςανατροπής, η φιλοδοξία να κάνεις κάτι «μεγάλο». Κι από την άλλη η ευθύνη για τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό σε σένα αλλά και πέρα από σένα. Ιδιαίτερα αν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλεις…
Οι συνέπειες πάνω σου, δηλαδή το ρίσκο που παίρνεις εσύ προσωπικά, είναι το μικρότερο και πιο εύκολο να αντιμετωπίσεις. Μέσα στην κάψα της στιγμής μπορείς να πεις «δεν με νοιάζει για μένα». Ιδιαίτερα όταν είσαι 19 ετών…
Αλλά τις ευθύνες για τους υπόλοιπους – «συμμετέχοντες» και μη –  δεν μπορείς να την παραβλέψεις.
Το πρώτο: να κάνεις την ανατροπή τώρα που σου δίνεται η ευκαιρία – που μπορεί να μην ξαναπαρουσιαστεί – σε σπρώχνει μπροστά.
Το δεύτερο: να φροντίσεις τους ανθρώπους που έχεις πίσω σου αλλά κι όλους τους άλλους που θα επηρεαστούν από τις αποφάσεις σου, σε κρατάει πίσω.
Το ένα είναι το επαναστατικό κίνητρο, ας πούμε…
Το άλλο είναι το συντηρητικό σύνδρομο.
Το ένα είναι η κινητήρια δύναμη που έχεις μέσα σου.
Το άλλο είναι το «φρένο» (και το «πηδάλιο» καμιά φορά) που σου επιβάλλουν οι συνθήκες.
Όταν βρίσκεσαι μπροστά από κρίσιμες αποφάσεις, πρέπει να έχεις και τα δύο! Όχι μόνο το ένα από τα δύο
Αν δεν έχει το πρώτο, είσαι άχρηστος, ανίκανος για μεγάλες αποφάσεις.
Αν  δεν έχεις το δεύτερο, είσαι επικίνδυνος για ό,τι χειριστείς…
Όσοι δεν έχουν το πρώτο, όσοι επικαλούνται την «περίσκεψη», την «ψυχραιμία» και την «υπευθυνότητα», ως άλλοθι για να για μην κάνουν τίποτε ή για να υποκύπτουν μονίμως, είναι πράγματι ανήμποροι να χειριστούν ο,τιδήποτε σημαντικό.
Είναι οι «Νικίες» της Ιστορίας! Σέρνοντας τα πόδια τους μονίμως, στο τέλος τρώνε το κεφάλι τους και παίρνουν στο σβέρκο τους κι άλλους…
Αλλά κι όσοι δεν έχουν «φρένο», όσοι βρίσκονται μονίμως σε «επαναστατική έξαψη» και… «γιούρια στο νταβά με τα κουλούρια» είναι επικίνδυνοι.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΕ.Ρ.Ι.Τ.
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, 7 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013;

«Θα ήθελα να κάνω μία πρώτη παρατήρηση: Όταν ένας οργανισμός δημόσιος ή ιδιωτικός είναι πλεονασματικός, πρέπει να υπάρχει θετικό ισοζύγιο, δηλαδή δαπάνες μείον έσοδα.
Όταν έχει 220 εκατομμύρια ευρώ ή 270 εκατομμύρια ευρώ δαπάνες και 30 εκατομμύρια ευρώ έσοδα, δεν είναι πλεονασματικός. Στην περίπτωσή μας είναι επιδοτούμενος.
Έχουμε πει διάφορες μισές αλήθειες, ας πω κι εγώ τη δική μου αλήθεια. Θα σας θέσω ένα ερώτημα: Την ίδια εποχή που ήταν το θέμα της ΕΡΤ και το θέμα του «μαύρου», έγιναν εκλογές στην ΕΣΗΕΑ. Υπήρχε δική σας πλειοψηφία. Οι άλλες παρατάξεις κατέβηκαν διασπασμένες και χάσατε. Πώς χάσατε αν υπήρχε τέτοια γενική κατακραυγή στο κόσμο, στην Ελλάδα και στον επαγγελματικό κλάδο εναντίον της Κυβέρνησης;
Πώς οι δημοσιογράφοι πρώτοι οι ίδιοι πήραν απόφαση να σας τιμωρήσουν και γιατί; Αυτό δεν το μετράτε.
Πείτε μου και το άλλο: Τις τελευταίες μέρες καλείτε συλλαλητήρια για το θέμα της ΕΡΤ και του πολυνομοσχεδίου εδώ μπροστά. Από την πρώτη μέρα η προσέλευση ήταν απογοητευτική, αμελητέα. Περνάει ο κόσμος καλά; Γιατί έρχονται τρεις και ο κούκος; Δεν έχει ο κόσμος προβλήματα;
Γιατί εμφανίζονται κάθε φορά όλο και λιγότεροι; Υποτίθεται ότι το πολυνομοσχέδιο «έφυγε» δεκαεννιά χιλιάδες ανθρώπους, τους σχολικούς φύλακες και τη δημοτική αστυνομία. Οι μισοί από αυτούς ζουν στην Αθήνα. Ούτε το ένα τρίτο δεν ήρθε τις τρείς μέρες των συλλαλητηρίων εδώ μπροστά, που ο θεός να τα κάνει συλλαλητήρια.
Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό γιατί άραγε έγινε αυτό; Γιατί ο κόσμος δεν ανταποκρίνεται –μα με τίποτα- σε εσάς; Περνάει καλά; Όχι. Εμπιστεύεται απολύτως την Κυβέρνηση; Δεν είμαι βέβαιος. Εκείνο για το οποίο είναι βέβαιος, είναι ότι εσάς δεν σας εμπιστεύεται. Έχει πάρει χαμπάρι –γιατί ο ελληνικός λαός κάνει λάθη αλλά είναι ευφυής- ότι εσείς δεν ενδιαφέρεστε να ορθοποδήσει ο τόπος, εσείς κερδοσκοπείτε πάνω στα πάθη αυτού του κόσμου και εξάπτετε τα χειρότερα πάθη αυτού του κόσμου και όπως βλέπετε δεν σας ακολουθεί. Αν ήμουν στη θέση σας –και ανάμεσά σας υπάρχουν αρκετοί σοβαροί άνθρωποι- θα άρχιζα να προβληματίζομαι για αυτό.
Υπάρχει ένα κακό πράγμα στην πολιτική: Η υποκρισία. Υπάρχει και κάτι χειρότερο, ο πολιτικός αυτισμός, δηλαδή ό,τι και να γίνεται λέμε και κάνουμε το δικό μας, δεν παίρνουμε μηνύματα από τριγύρω.
Ο συνδυασμός πολιτικής υποκρισίας και αυτισμού είναι συνταγή –όχι αποτυχίας- καταστροφής. Ψάξτε μέσα να βρείτε αν κάτι από αυτά που λέω αφορά εσάς.
Για την υποκρισία σας δεν συζητώ, είχατε λούσει την ΕΡΤ –τη μακαρίτισσα πλέον- με τα χειρότερα λόγια. Δεν υπάρχει δημόσιος οργανισμός που άκουσε από το στόμα το δικό σας χειρότερους χαρακτηρισμούς –απαξιωτικότατους φυσικά- από ό,τι άκουσε η ΕΡΤ από εσάς πριν λίγους μήνες. Και τώρα ολοφύρεστε για την απαξιωμένη ΕΡΤ, ολοφύρεστε για το κλείσιμό της. Αυτό είναι υποκρισία και ο κόσμος την καταλαβαίνει. Τώρα πια την καταλαβαίνει.
Υπάρχει όμως και κάτι χειρότερο από την υποκρισία: Ο πολιτικός αυτισμός. Όταν τα δικαστήρια αποφασίσουν ότι κάτι είναι παράνομο και αντισυνταγματικό, πρέπει όλοι να πειθαρχήσουμε. Όταν τα δικαστήρια θα αποφασίσουν ότι δεν είναι ούτε παράνομο ούτε αντισυνταγματικό τότε εσείς εξακολουθείτε να λέτε ότι είναι παράνομα και αντισυνταγματικό. Κοιτάξετε το αυτό, ρωτήστε και κανέναν ειδικό. Πάντως υγειές πράγμα δεν είναι.
Λέτε για περιορισμό των δαπανών στην ενημέρωση –επειδή κόβονται δαπάνες- στην Υγεία, στην Εκπαίδευση. Μεταξύ μας, όντως υπάρχει περιορισμός των δαπανών και όντως αυτό θίγει τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Όμως, όλες οι δαπάνες που γίνονταν μέχρι πρόσφατα για τη Υγεία, την εκπαίδευση και την ενημέρωση, έπιαναν τόπο; Όλες πήγαιναν πραγματικά για την υγεία, την ενημέρωση, την ασφάλεια, την εκπαίδευση; Μήπως γινόταν το πάρτι της αρκούδας; Μήπως για να κοπεί αυτό το πάρτι -και να πάψουν κάποιοι να θησαυρίζουν προσφέροντας υποτιθέμενες υπηρεσίες- πρέπει να μπει γερά το μαχαίρι στο κόκαλο και το πρώτο διάστημα μέχρι να εξομαλυνθεί η κατάσταση θα θιγούν και πραγματικές υπηρεσίες;
Στην ΕΡΤ γινόταν πάρτι; Στα δημόσια νοσοκομεία γινόταν πάρτι; Για τα βουβαλίσια ορθοπεδικά επιθέματα έχετε ακούσει τίποτα; Μιλάμε για πολλές δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια στα λίγα τελευταία χρόνια. Αυτά έπρεπε να κοπούν; Έχετε προτείνει κάποιο τρόπο για να κοπούν αυτά χωρίς να γίνουν κάτι από αυτά που γίνονται τώρα;
Ήμασταν και εμείς του μνημονίου –πρώτοι- και μάλιστα εμείς ήμασταν όταν εσείς ακόμα μιλάγατε για τον καπιταλισμό και την Ευρώπη των μονοπωλίων. Είχαμε επισημάνει και γιατί είναι λάθος και επαληθευτήκαμε. Αλλά τις διορθωτικές αλλαγές που έπρεπε να γίνουν τις ψηφίζαμε.
Κοιτάξτε τι έχετε κάνει εσείς μέχρι τώρα. Δεν έχετε δει τίποτα θετικό από ό,τι κάνει αυτή η Κυβέρνηση. Δεν έχετε δει τίποτα που να αξίζει τον κόπο να το ψηφίσετε. Δεν έχετε βρει καμμία δαπάνη που έπρεπε να περικοπεί. Όλα όσα περικόπτονται είναι λάθος, πρέπει να τα αποκαταστήσετε. Και υπόσχεστε να τα αποκαταστήσετε. Ο κόσμος αυτά ακούει. Για την Κυβέρνηση δίνει πίστωση χρόνου. Τώρα μάλιστα έχει αρχίσει να δείχνει ότι μπορεί να πιάσει και τόπο αυτή η πίστωση χρόνου που της δίνει. Για σας δεν έχει αμφιβολία, δεν σας εμπιστεύεται, γιατί τα κίνητρά σας είναι απολύτως αυτιστικά, απολύτως ιδιοτελή και απολύτως υποκριτικά.
Δεν θέλω να σας κατηγορήσω. Δεν μιλάω συχνά σε αυτήν τη Βουλή. Δεν θέλω να τύχει τέτοιας συμπεριφοράς κανένα κόμμα εδώ μέσα. Σας το λέω, για να το σκεφτείτε. Και αν σας ενοχλεί δεν πειράζει, μπορεί να σας φανεί και χρήσιμο.

20/11/2014

Καληνύχτα Βασίλη. Και καλήν αντάμωση…
 
Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έγραφα ένα τέτοιο κείμενο. Μάλλον το απωθούσα στο υποσυνείδητό μου...
Γιατί δεν μπορούσα να αποδεχθώ το ενδεχόμενο να χάσω ένα φίλο…


Βέβαια, ο Βασίλης ήταν κάτι παραπάνω από φίλος. Τους φίλους σου τους αγαπάς, άλλοτε τους βλέπεις, άλλοτε όχι, εν πάση περιπτώσει ακόμα και οι πιο «κολλητοί» σου δεν είναι αναγκαστικά κομμάτι από την καθημερινότητά σου.
Ο Βασίλης ήταν! Κι όχι μόνο για μένα. Για χιλιάδες άλλους αναγνώστες του antinews. Που και μεταξύ μας γνωριστήκαμε και συζητήσαμε και τσακωθήκαμε και μάθαμε να διαβάζουμε ο ένας τον άλλο, χάρις στον Βασίλη.
Κακά τα ψέματα λοιπόν. Χάσαμε ένα κομμάτι, όχι μόνο από την καθημερινότητά μας. Αλλά από τον εαυτό μας
Πολλά γράφηκαν τις τελευταίες μέρες για τον ίδιο. Τα προσυπογράφω όλα. Δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω. Άλλωστε, άφησε την ίδια αίσθηση κενού μέσα σε όλους μας. Που δεν περιγράφεται με λόγια. Κι όταν προσπαθείς να την εκφράσεις, απλά επαναλαμβάνεις τα ίδια με τον προηγούμενο.
Το Βασίλη όλοι τον γνωρίσαμε, όλοι τσακωθήκαμε μαζί του πολλές φορές, κι όλοι τον αγαπήσαμε! Και το ήξερε…
Μετά από ένα τέτοιο «καυγά» μας, αφού είχαν περάσει κάμποσες εβδομάδες χωρίς να μιλήσουμε – εγώ, βέβαια, κάθε μέρα τον παρακολουθούσα από το site – εκείνος «έσπασε πρώτος τον πάγο». Άκουσα τη φωνή του στο τηλέφωνο να με… «περιλούζει» με τη γνωστή του «αβρότητα». Κι ύστερα ξαφνικά να γυρίζει σε ένα παραπονιάρικο ερώτημα:
--Γιατί μου το κρατάς, βρε….(μπίπ – βάλτε κατά βούλησιν, ό,τι θέλετε).
Αιφνιδιάστηκα, αλλά τον ήξερα πια καλά:
--Δεν σου το κρατάω, και το ξέρεις. Είσαι σοβαρός; Τι να σου κρατήσω; Θύμωσες εσύ μαζί μου, θύμωσα κι εγώ μαζί σου, άφησα κάποιες μέρες να μας περάσει. Αυτό είναι όλο…
Απτόητος εκείνος: Τι μερικές μέρες βρέ… (ξανά μπίπ)! Βδομάδες πέρασαν και δεν μιλάμε. Σου είπα κάτι και πειράχθηκες. Να ξέρεις όμως, ότι το εννοούσα και παρ’ όλα αυτά σε αγαπώ, βρε παλιό… (μπίπ, μπίπ, μπίπ, μπίπ)!
Τι του λες τώρα; Ασφαλώς τίποτε. Προσπάθησα να γυρίσω αλλού την κουβέντα. Αλλά εκείνος επέμενε.
--Ξεχνάς, βρε πόσα χρόνια γνωριζόμαστε; Ξεχνάς από πότε γνωριζόμαστε;
Και βέβαια δεν το είχα ξεχάσει! Γνωριστήκαμε ανήμερα 16 ή 17 Νοεμβρίου, του 1974, στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, όταν ήμουν υπεύθυνος της Περιφρούρησης και εκείνος είχε έλθει, μαζί με χιλιάδες άλλους, να φυλάξουμε ολόκληρο το χώρο, στο Μετσόβιο και τις γύρω περιοχές.
Εγώ ήμουν από το «Ρήγα», εκείνος από την ΚΝΕ, αλλά όπως συχνά συνέβαινε τότε, κάναμε παρέα και ατέλειωτες συζητήσεις τα βράδια που φυλάγαμε περιφρούρηση…
Μετά τον έχασα για χρόνια. Ύστερα τον ξαναβρήκα στο ΑΝΤΙ του Χρίστου Παπουτσάκη. Αλλά τότε, εγώ ερχόμουν στην Ελλάδα μια φορά το χρόνο για λίγες μέρες και έβλεπα το Βασίλη, όπως και άλλους φίλους από τα παλιά, σπάνια και από σύμπτωση.
Βρεθήκαμε ξανά το 2008. Κι από τότε κάναμε παρέα πιο συστηματικά.
Αυτή η παρέα ήταν… «περιπετειώδης». Τι να σας τα λέω, τα ξέρετε. Εκεί που «φούντωνε» και στα «έχωνε», εκεί ηρεμούσε και σε βομβάρδιζε με ερωτήσεις και κράταγε σημειώσεις, και κατέληγε στο σταθερό ρεφρέν:
--Αυτό γράψτο, κουφάλα, και στείλτο μου να το βάλω. Όπως μου το ’πες τώρα. Μην αρχίσει τις «περικοκλάδες». Έτσι απλά με λόγια που κόβουν. Όχι με το «μπαμπάκι». Παλιολινάτσα…!
Τις περισσότερες φορές δεν προλάβαινα να το γράψω. Στο μεταξύ το είχε γράψει εκείνος! Και το είχε γράψει καλύτερα. Πολύ καλύτερα…
Γιατί χρησιμοποιούσε τις λέξεις, όχι ως εκφραστικά μέσα, αλλά ως… πολεμικά όπλα! Άλλωστε, σε πόλεμο βρισκόταν όλη του τη ζωή.
Όπως και πολλοί από μας, άλλωστε.
Μόνο που εκείνος δεν το ξεχνούσε ποτέ! Και δεν έκανε «ανακωχή»!
Την Δευτέρα που τον «ξεπροβοδίσαμε» στο Πρώτο Νεκροταφείο, συνειδητοποίησα, ότι η γνωριμία μας έκλεινε 40 χρόνια ακριβώς!
Όμως η φιλία μας έκλεινε μόλις έξη χρόνια! Αφού τα προηγούμενα ήμασταν χαμένοι. Αλλού εκείνος, αλλού εγώ…
34 χρόνια χαμένα! Πολύ θα ήθελα να είχαμε έλθει πιο κοντά, πολύ νωρίτερα. Τώρα δεν μπορώ να κάνω τίποτε γι’ αυτό. Μπορώ, όμως, να το γράψω. Κι είμαι σίγουρος ότι θα το διαβάσει από εκεί που είναι…
Τουλάχιστον, έχω την ανακούφιση ότι πρόλαβα και του το είπα προσωπικά. Όχι το τελευταίο διάστημα που αρρώστησε. Από πριν, τον καιρό που η αρρώστια δεν τον είχε αγγίξει ακόμα. Κι ύστερα του το επανέλαβα ξανά…
Την προπερασμένη Πρωτοχρονιά, την περάσαμε μαζί. Ήταν ήδη άρρωστος. Φορούσε μάσκα στο πρόσωπο, πρόσφατος ακόμα από τις πρώτες χημειοθεραπείες.
Δεν κάπνιζε, όποτε κι εγώ το είχα «κόψει» αναγκαστικά εκείνο το βράδυ…
--Κάπνισε βρε… (μπίπ) μου έλεγε κάθε τόσο, δεν έχω πρόβλημα…
Κάποια στιγμή κάναμε αναδρομή στο παρελθόν και μου είπε πράγματα που κι εγώ είχα ξεχάσει. Από τότε από τα παλιά. Από τον καιρό που ήμασταν κι οι δύο «στρατευμένοι» πολιτικά στο χώρο της Αριστεράς, και βλέπαμε σιγά-σιγά ότι τα όνειρά μας προδίδονταν. Ή καταντούσαν εφιάλτες. Πολεμήσαμε τη δικτατορία! Πώς μπορούσαμε να υπερασπιζόμαστε «γκούλαγκ»;
--Ρε συ, του λέω. Πώς και χαθήκαμε τόσα χρόνια; Πώς και δεν ξαναβρεθήκαμε στο μεταξύ; Τι κρίμα;
-- Μου το ξανάπες αυτό παλιό…(μπίπ), μου απάντησε κοφτά.
--Και μη μου το ξαναπείς, συνέχισε, γιατί θα με πάρουν τα ζουμιά. Καριόλη!
(αυτό δεν το βάζω σε…μπίπ, γιατί είναι από τα ελαφρότερα «κοσμιτικά»)…
Εκείνο το βράδυ, συνειδητοποίησα, κάτι που για πρώτη φορά το λέω σε τρίτους. Σε εκείνον πρόλαβα και το είπα κάποια στιγμή, σχετικά τελευταία:
Ότι σε ένα άνθρωπο σαν το Βασίλη, σημασία δεν έχουν οι στιγμές του, αυτές που συγκρατούμε όσοι τον γνωρίσαμε. Τα προτερήματα του και οι αδυναμίες του…
Σημασία έχει η διαδρομή του! Γιατί τέτοια άνθρωποιείναι η διαδρομή τους!
Υπάρχουν, βέβαια, και άνθρωποι που μένουν στάσιμοι. Δεν πάνε πουθενά στη ζωή τους…
Υπάρχουν ακόμα, άνθρωποι που πάνε όπου τους πάει ο καιρός, το ρεύμα της εποχής, η τύχη ή η ατυχία…
Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που επέλεξαν και διήνυσαν τη δική τους διαδρομή. Μια διαδρομή αγώνα. Με όλους και με όλα. Με τον ίδιο τον εαυτό τους…
Που πολλές φορές έπεσαν, αλλά ποτέ δεν γονάτισαν.
Που πολλές φορές σκόνταψαν, αλλά ποτέ δεν σταμάτησαν.
Που πήγαν κόντρα στο ρεύμα, αλλά δεν πνίγηκαν.
Που αυτοί «γύρισαν το ποτάμι», αντί να τους πάρει το ρεύμα...
Τέτοιος άνθρωπος ήταν ο Βασίλης! Έδωσε πολλές μάχες. Έφερε σημάδια στην ψυχή του απ’ όλες. Έχασε πολλές απ’ αυτές. Βρέθηκε πολύ συχνά μόνος του.Αλλά τελικά κέρδισε τον «Πόλεμο»! Με κορυφαίο κατόρθωμά του, το antinews.
Πολλές φορές ένιωσε απομονωμένος από παντού. Το ξέρω το συναίσθημα…
Κατάφερε όμως, να σπάσει τον κλοιό. Πιστός σε εκείνο τον αρχέγονο όρκο:
-- «…και μόνος και μετά πολλών»!
Τα περισσότερα χρόνια του ήταν «μόνος» όταν «έσπαγε τον κλοιό»…
Τα τελευταία χρόνια, όμως, ήταν, πια, «μετά πολλών»!
Μαζί του αντάμωσαν παλιοί αριστεροί, που δεν τους ξίπασαν οι σειρήνες του lifestyle και της καθεστωτικής καλοπέρασης τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Που κράτησαν στην ψυχή τους την σπιρτάδα και το ασυμβίβαστο πνεύμα της νιότης τους, χωρίς να μείνουν κολλημένοι στα «τοτέμ» της ξύλινης ιδεολογίας. Άνοιξαν τα μάτια του μυαλού τους, αλλά δεν έχασαν την ψυχή τους…
Μαζί με το Βασίλη αντάμωσαν και δεξιοί που αναγνώριζαν στις μάχες του τα προτάγματα των καλύτερων δικών τους ιδεών: για τον Πατριωτισμό που δεν ξιπάζεται με πολιτικαντισμούς, για τη Δημοκρατία που δεν συμβιβάζεται με τα «μικρά» συμφέροντα των ισχυρών, για την προσωπική αξιοπρέπεια που δεν ανταλλάσσεται σε αξιώματα, ούτε υποκύπτει σε σκοπιμότητες.
«Μοναχικοί λύκοι» της αριστεράς και της δεξιάς έσμιξαν με τον Βασίλη στη δύσκολη διαδρομή του. Κι έπαψαν να είναι «μοναχικοί». Έπαψαν να είναι και «λύκοι». Έγιναν αληθινή, σύγχρονη «Εκκλησία του Δήμου» μέσα στο antinews! Απέβαλαν τις παλαιές παρωπίδες τους, χωρίς να απορρίψουν τις ιδέες τους. Έμαθαν να ακούν τον άλλο, να συζητούν μαζί του, να συνθέτουν, να κρίνουν χωρίς να χαρίζονται. Και να στηρίζουν, χωρίς να ζητούν προσωπικά ανταλλάγματα.
Ο Βασίλης έφυγε πρόωρα από κοντά μας.
Αλλά ευτύχισε να δει το όνειρο της ζωής του, να γίνεται πραγματικότητα.
Όλοι δακρύζουμε για το Βασίλη. Αν και ο ίδιος δεν θα το ήθελε.
Θα μας τα… «έχωνε» με την ψυχή του!
Κι όμως, με όλο τον δύσκολο χαρακτήρα του, είχε ψυχή μικρού παιδιού!
Και βούρκωνε με εκείνο το παράπονο του ανθρώπου, που πολλές φορές αδικήθηκε…
Αλλά ξανάβρισκε πάντα το κουράγιο του, με εκείνο το πείσμα του ανθρώπου που ποτέ δεν το έβαλε κάτω!
Καθένας μας είναι η διαδρομή του: Οι μάχες που έδωσε. Οι «κλοιοί» μέσα στους οποίους βρέθηκε να πολεμά. Και τα «γιουρούσια» που έκανε, να σπάσει τον «κλοιό», και μόνος και μετά πολλών.
Ο Βασίλης δεν είναι πια ανάμεσά μας.
Αλλά η διαδρομή που άνοιξε είναι πια κτήμα μας. Δική του κληρονομιά και δική μας περιουσία. Χρέος μας να συνεχίσουμε αυτή τη διαδρομή.
Να δώσουμε τις μάχες που εκείνες δεν πρόλαβε. Και να τις κερδίσουμε.
Κι όσο τις δίνουμε, εκείνος θα είναι ανάμεσά μας.
Να μας «τα χώνει» και να μας εμψυχώνει…
Να σου κλείνει το τηλέφωνο το βράδυ, πριν προλάβεις να αποσώσεις τη φράση σου, πριν προλάβεις να τους πεις «γειά». Και σε λίγα λεπτά να σε ξαναπαίρνει για να σου πει ό,τι ξέχασε λίγο πριν...
--Ρε Βασίλη, γιατί μου το ’κλεισες στα μούτρα;
--Άντε ρε, που θέλεις και «καληνυχτίσματα». Πληγώθηκες παλιό… (μπίπ);
--Μην δίνεις σημασία, έτσι είναι, έσπευδε να τον δικαιολογήσει ο Πάνος…
Το ξέρω Πάνο μου, το ’μαθα με τον καιρό.
Αλλά δεν πρόλαβα να του πω «καληνύχτα», ούτε μια φορά.
Καληνύχτα Βασίλη.
Εμείς εδώ είμαστε.
Κι εσύ εδώ είσαι. Μπορεί να μην ξαναμιλήσουμε, μέχρι να ξανανταμώσουμε.
Στα εύκολα και στα δύσκολα. Μέχρι το τελικό «γιουρούσι».
Που μαζί θα το κάνουμε και μαζί θα το κερδίσουμε.
Αυτό ήθελα να σου πω, αλλά δεν πρόλαβα…
Μας έκλεισες το «ακουστικό» απότομα, στα 61 σου χρόνια!
Για άλλη μια φορά. Αυτή τη φορά, όμως, μας το έκλεισε οριστικά.
Αλλά εκεί που είσαι, ακούς και καταλαβαίνεις:
Μαζί θα κερδίσουμε ό,τι έμεινε στη μέση!
Μάθαμε και στα εύκολα και στα δύσκολα.
Μάθαμε από σένα. Και τέτοια μαθήματα δεν ξεχνιούνται ποτέ.
Ούτε κι εσύ ξεχνιέσαι.
Είσαι και θα ’σαι πάντα μαζί μας. Κοντά μας. Δίπλα μας.
Μαζί ως το τελικό γιουρούσι. Ως την τελική νίκη.
Καληνύχτα Βασίλη. Και καλήν αντάμωση.

Χρύσανθος

ΑΝΤΙΚΛΗΡΙΚΑΛΙΣΜΟΣ Η «ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΠΤΕΡΝΑ» ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Άρθρο του Χρύσανθου Λαζαρίδη
2/10/2016


H ιδεολογία περιλαμβάνει όλα εκείνα τα «ερμηνευτικά σχήματα» με τα οποία ευρύτεροι πληθυσμοί αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούν, τη θέση τους και τις προοπτικές τους μέσα σε αυτόν. Το τι είναι «καλό» και το όχι, το τους «συμφέρει» και τι όχι, το τι αποτελεί «πρόοδο» και τι όχι όλα αυτά καθορίζονται από τα ιδεολογικά σχήματα που έχουν ήδη αποδεχθεί.
Το τι μπορεί να αλλάξει, πώς μπορεί να αλλάξει, τι ρίσκο είναι διατεθειμένη η κοινωνία να αναλάβει και το κόστος να καταβάλει, για να αλλάξει τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζει όλα αυτά αποτελούν στοιχεία της ιδεολογίας, και μάλιστα κατεξοχήν πολιτικά στοιχεία της ιδεολογίας που κυριαρχεί κάθε φορά. Επομένως, η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία, καθορίζει και μείζονες στρατηγικές επιλογές μιας κοινωνίας. Τα ιδεολογικά σχήματα που αποδέχεται η πλειονότητα του πληθυσμού για την ερμηνεία του κόσμου, επηρεάζουν άμεσα και τις στρατηγικές που επιλέγει ή αποδέχεται για την διατήρηση ή την ανατροπή της πραγματικότητας. Έτσι, πολλές φορές, η «απόκλιση» που υπάρχει ανάμεσα στον «ορθολογισμό» (τις ορθολογικές επιλογές στρατηγικής) και την πραγματικότητα (τις επιλογές που τελικώς υιοθετούνται), οφείλεται στην κυρίαρχη ιδεολογία. Οι κοινωνίες δεν κάνουν πάντα τις καλύτερες επιλογές για τον εαυτό τους και το μέλλον τους, επειδή συχνά βρίσκονται υπό την επήρεια ιδεοληψιών που τις αποπροσανατολίζουν.
Υπάρχουν τρεις τέτοιες μείζονες ιδεοληψίες, που έλκουν την καταγωγή τους από το χώρο της (ευρύτερης) Αριστεράς, αλλά μέσα από τη λειτουργία των ΜΜΕ τείνουν να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη της ελληνική Κοινωνία - ηγεμονεύοντας σε δυσανάλογα μεγάλο τμήμα της Κοινής Γνώμης. Ακόμα και σε στρώματα του πληθυσμού που ορίζονται ως «συντηρητικά», ή τέλος πάντως, δεν έχουν εκλογικές συμπάθειες προς τον αριστερό χώρο. Πρόκειται για τον αντικληρικαλισμό, τον πασιφισμό και την εχθρότητα προς την ελεύθερη αγορά. Σήμερα θα εξετάσουμε την πρώτη από αυτές τις ιδεοληψίες: τον Αντικληρικαλισμό
«Όπιο των λαών» ή ουσιώδες στοιχείο Πολιτισμού; Ο αντικληρικαλισμός της Αριστεράς, στηρίζεται στην απλοϊκή πεποίθηση ότι οι θρησκείες είναι το «όπιο των λαών», ένα «σκοταδιστικό εργαλείο» που συχνά χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες τάξεις για να επιβάλουν «παθητικότητα» στις λαϊκές μάζες και να διευκολύνουν την κυριαρχία τους. Η αλήθεια είναι, ασφαλώς, ότι συχνά οι θρησκείες έχουν λειτουργήσει πολιτικά ως «εργαλεία επιβολής» καταπιεστικών καθεστώτων. Αλλά συχνά έχουν λειτουργήσει και ανατρεπτικά. Πολλές φορές και αποσταθεροποιητικά, για την κυριαρχία αυταρχικών καθεστώτων.
Από την άλλη πλευρά, μερίδα των διανοουμένων νιώθει μια βαθύτερη απέχθεια προς τις θρησκείες που έχει διαφορετικά κίνητρα: Συχνά οι θρησκείες αρνήθηκαν να αποδεχθούν επιστημονικές ανακαλύψεις, όταν αυτές οι τελευταίες ανάτρεπαν τις θρησκευτικές δοξασίες για τη Κοσμογονία. Ο Γαλιλαίος είχε πρόβλημα να υποστηρίξει το ηλιοκεντρικό σύστημα. Ο Κολόμβος προσέκρουε σε έντονες δισειδαιμονίες, όταν σχεδίαζε το μεγάλο ταξίδι προς τις «Δυτικές Ινδίες». Η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου (και, κυρίως, η διδασκαλία της) ακόμα έχει προβλήματα σε πολλά μέρη του κόσμου (μεταξύ των οποίων και στις ίδιες τις ΗΠΑ!)
Πρέπει, ωστόσο, να υπογραμμίσουμε ότι όλες οι θρησκείες δεν στάθηκαν αρνητικές στην επιστημονική πρόοδο. Για παράδειγμα, είναι αλήθεια, ότι η μεγάλη βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας πυρπολήθηκε από φανατικούς μουσουλμάνους. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης αλήθεια ότι μέγα μέρος της αρχαίας Γραμματείας (Ελληνικής κυρίως) διασώθηκε, από άραβες διανοουμένους του μεσαίωνα, σε μια φάση όπου στην χριστιανική Ευρώπη κυριαρχούσε ο σκοταδισμός, ενώ στο μουσουλμανικό κόσμο είχε ήδη επικρατήσει πνεύμα ανοχής.
Αξίζει ακόμα να παρατηρήσουμε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε ιδιαίτερο πρόβλημα με τις φυσικές επιστήμες και τις νέες θεωρίες. Σε ορθόδοξα χριστιανικά μοναστήρια διασώθηκαν, μεταξύ άλλων, τα χειρόγραφα του Πτολεμαίου, τον καιρό που η Καθολική Δύση δίωκε απηνώς ως «άπιστους» και «μάγους», τους Γαλιλαίους. Για να μη μιλήσουμε για την αρχαία ελληνική θρησκεία του δωδεκαθέου, ή για τον Ινδουϊσμό, που είχαν υιοθετήσει με απόλυτη ελευθεριότητα την επιστημονική έρευνα ή τη φιλοσοφική συζήτηση για τον Κόσμο. Αυτό που γίνεται αντιληπτό ως αντίθεση Θρησκείας-Επιστήμης είναι συχνά μια ιστορική εμπειρία, κυρίως στην Χριστιανική Δυτική Ευρώπη των τελευταίων αιώνων η ιστορική εμπειρία της Ιεράς Εξέτασης. Έτσι, μερίδα των διανοουμένων, με έντονες επιρροές από τη Δύση, τείνει να γενικεύσει την (σχετικά πρόσφατη) ιστορική εμπειρία της Δύσης με το θρησκευτικό σκοταδισμό. Και να εκλαμβάνει τη Θρησκεία γενικά ως ένα συντηρητικό θεσμό ανασταλτικό κάθε προόδου κυρίως κάθε επιστημονικής προόδου τελικά κάθε «κοινωνικής προόδου», κάθε απελευθέρωσης της κοινωνίας από φόβους και προκαταλήψεις.
Η αντίθεση αυτής της μερίδας των (δυτικόστροφων) διανοουμένων προς τη Θρησκεία γενικότερα, οδηγεί σε αντίθεση προς κάθε μεταφυσική ανησυχία. Εδώ, όμως, η αντίθεση προς τον θεοκρατικό σκοταδισμό τείνει να γίνει η ίδια σκοταδισμός. Διότι η μεταφυσική ανησυχία είναι ουσιώδες στοιχείο κάθε ανθρώπινου πολιτισμού. Η επίγνωση του τέλους της φυσικής ζωής και η αγωνία για το «επέκεινα», για το μετά την φυσική ζωή μέλλον της ύπαρξης συνιστά ουσιώδες χαρακτηριστικό που καθορίζει τα αξιακά πρότυπα, τις συμπεριφορές της ίδιας της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων σε όλους τους πολιτισμού.
Χωρίς τη μεταφυσική ανησυχία δεν θα υπήρχε ούτε Παρθενώνας (αφιέρωμα σε θεά για τα επινίκια των Μηδικών), ούτε ο Ναός της Αγίας Σοφίας. ούτε Αρχαίες τραγωδίες, ούτε Ομηρικά έπη, ούτε η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, ούτε ο Σπινόζα, ούτε ο Σάιξπηρ. Χωρίς την διαρκή συζήτηση για τα «μετα τα φυσικά», δεν θα υπήρχε η φιλοσοφική αναζήτηση της ίδιας της αυτογνωσίας του ανθρώπου, ούτε εκείνες οι αισθητικές τομές που καθόρισαν τους «τρόπους» της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια κοινωνία από ανθρώπους χωρίς μεταφυσικές ανησυχίες, πρώτον είναι αδιανόητη, δεύτερον είναι εφιαλτική, τρίτον, κατά πάσα πιθανότητα οδηγεί σε κτηνωδία. Ανθρωποι που ενδιαφέρονται μόνο για τους υλικούς όρους της ύπαρξης τους σήμερα, δεν φτιάχνουν «ελεύθερες κοινωνίες αλληλεγγύης», μάλλον φτιάχνουν αγέλες «αρπακτικών».
Μη ξεχνάμε ότι ο Χίτλερ, ο Μουσουλίνι, ο Στάλιν και ο Πολ Πότ ήταν όλοι τους άθεοι. Και στα ολοκληρωτικά καθεστώτα που εγκατέστησαν, η κοινωνία είχε «απελευθερωθεί» από την «καταπίεση» της Εκκλησίας, αλλά είχε υποταχθεί σε μια τυραννία πολύ επαχθέστερη. Και σε ένα φόβο πολύ πιο εφιαλτικό.
Απαραίτητες διακρίσεις
Είναι άλλο πράγμα η απελευθέρωση των ανθρώπων από το μεταφυσικό φόβο (απελευθέρωση που την επαγγέλλονται άλλωστε και πολλές θρησκείες) κι είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η συστηματική καταστολή της μεταφυσικής αγωνίας.
Είναι άλλο πράγμα η απελευθέρωση της κοινωνίας από το θρησκευτικό σκοταδισμό (ιεροεξεταστικού ή χομεϊνικού χαρακτήρα) κι είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η προσπάθεια εκρίζωσης του θρησκευτικού συναισθήματος. Είναι άλλο πράγμα ο διαχωρισμός κράτους Εκκλησίας (κυρίως στο διοικητικό και στο δικαϊκό πεδίο) κι είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η «περιθωριοποίηση» της Εκκλησίας ή ο περιορισμός του πνευματικού της ρόλου και η συρρίκνωσή της σε τελετουργικές «υπηρεσίες» και μόνο (βαπτίσια, κηδείες κλπ.).
Εδώ, λοιπόν, έχουμε τρία στοιχεία:
* Πρώτον, στο όνομα της απελευθέρωσης της κοινωνίας από το «θρησκευτικό σκοταδισμό», γίνεται προσπάθεια να εκριζωθεί το ίδιο το θρησκευτικό συναίσθημα των ανθρώπων. Κι αυτό οδηγεί σε ένα κοσμικό σκοταδισμό («φωταδισμό» τον αποκαλούν μερικοί) πολύ χειρότερο. Όπου διάφοροι, «γιακωβίνικης» νοοτροπίας «διανοητές», επικαλούνται το ότι η Πίστη είναι «προσωπική υπόθεση», για να καταστείλουν τη δημόσια ομολογία της Πίστης συνολικά.
Παραβλέποντας, βέβαια, ότι μπορεί η Πίστη να είναι «προσωπική υπόθεση» αλλά η δημόσια ομολογία της είναι κατακτημένο ανθρώπινο δικαίωμα. Παραβλέποντας, ακόμα, ότι καμία δημόσια αρχή, στο όνομα οποιωνδήποτε «προσωπικών δεδομένων», δεν δικαιούνται να προστατέψει τους πολίτες από τους? ίδιους τους εαυτούς τους. Αλλιώς θα φτάσουμε στο σημείο να απαγορεύουμε στους Εβραίους συμπολίτες μας να φοράνε τη «γιαλμούκα» ( το διακριτικό μικρό καπελάκι, δηλωτικό της πίστης τους), στους μουσουλμάνους να φοράνε το φέσι τους, στους χριστιανούς ορθοδόξους να κάνουν το σταυρό τους όταν περνάνε από Εκκλησία. Όλοι αυτοί «αποκαλύπτουν εθελοντικώς» ένα «ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο» τους - έτσι δεν είναι;
Γενικά η αντίληψη ότι οφείλει η Πολιτεία να προστατέψει τους πολίτες από τον εαυτό τους προσιδιάζει σε αυταρχικά καθεστώτα και σε ολοκληρωτικές νοοτροπίες.
Αν ο πολίτης έχει δικαίωμα να ομολογεί δημόσια την Πίστη του (αλλιώς θα τους χώσουμε πάλι σε ? «κατακόμβες») τότε ασφαλώς έχει και το δικαίωμα να τη δηλώνει δημόσια στο δελτίο της ταυτότητάς τους ή οπουδήποτε αλλού επιθυμεί.
Το ευαίσθητο προσωπικό του δεδομένου (όπως άλλωστε προβλέπει και η σχετική νομοθεσία) δεν προστατεύεται από τον ίδιο, προστατεύεται από τους άλλους. Και δεν μπορεί η «προστασία» του ευαίσθητου προσωπικού δεδομένου της Πίστης ενός πολίτη, να του αναστέλλει ένα άλλο θεμελιώδες δικαίωμα: τη δημόσια ομολογία της Πίστης.
* Δεύτερον, έχουμε το στοιχείο της αντιστροφής. Υποτίθεται ότι με την απαγόρευση αναγραφής του θρησκεύματος, διευκολύνουμε την ανοχή μεταξύ των ανθρώπων και την ισοπολιτεία μεταξύ τους και έναντι του κράτους. Αλλά το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει: Η ανοχή που στηρίζεται στην άγνοια, δεν οδηγεί στην ισοπολιτεία, αλλά στην διάχυτη καχυποψία. Η δημοκρατική ανοχή στηρίζεται στην επίγνωση της διαφορετικότητας. Εξασφαλίζουμε την ισοπολιτεία όλων, όχι διότι αγνοούμε τις διαφορετικότητές τους - αντίθετα γνωρίζουμε τις διαφορετικότητες τους και εξασφαλίζουμε ίσες ευκαιρίες και ίδια αντιμετώπιση για όλους.
Αν ένας Εβραίος κατάφερνε να αποκρύψει την καταγωγή του και δήλωνε φανατικός «Εθνικοσοσιαλιστής», μπορεί να είχε καλή μεταχείριση και στο Ναζιστικό καθεστώς. Το πρόβλημα είναι ότι αν τον έπαιρναν χαμπάρι τον οδηγούσαν στα κρεματόρια. Η δημοκρατία διαφέρει από τον ολοκληρωτισμό όχι στην «ανοχή» της άγνοιας, αλλά στην ανοχή της επίγνωσης. Ο σεβασμός της διαφορετικότητας (είτε πρόκειται για θρησκευτική είτε για φυλετική διαφορετικότητα) είναι χαρακτηριστικό της δημοκρατίας, όταν η πολιτεία γνωρίζει τις διαφορετικότητες και τις σέβεται, όχι όταν τις «ανέχεται» επειδή τις αγνοεί. Όταν τις αγνοεί, δεν τις σέβεται, απλώς τις αγνοεί?
* Τρίτον, συχνά ο αντικληρικαλισμός της αριστεράς, αποτελεί την «Αχίλλειο πτέρνα της», όταν η εξουσία θέλει να τη χειραγωγήσει. Πρόκειται για «εξαρτημένο ανακλαστικό» της Αριστεράς, το οποίο εκμεταλλεύεται η Εξουσία (κυρίως η εξουσία της Κεντροαριστεράς) όταν θέλει εκ των προτέρων να εξουδετερώσει τις αντιδράσεις των αριστερών κομμάτων, για κάποια άλλα «αντιλαϊκά» - μέτρα που προωθεί.
Αρχίζει να εκμεταλλεύεται τον αντικληρικαλισμό της Αριστεράς, για να την συσπειρώσει γύρω της, να μειώσει τις αντιδράσεις της και να αμβλύνει τα ανακλαστικά της σε άλλα μέτρα που πρόκειται να λάβει. Εν όψει της ρύθμισης για το Ασφαλιστικό, η εξουσία έριξε το «ναρκωτικό» των ταυτοτήτων. Υπήρξε μια μερίδα της Αριστεράς που «τσίμπησε» αρχικά. Όμως., όχι για πολύ. Και δεν είναι τυχαίο, ότι η επίσημη ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος (ΓΣΕΕ), που ανήκει μάλιστα στο κυβερνών κόμμα, σε πρόσφατη δήλωσή της κατέκρινε την κυβέρνηση όχι μόνο για τα μέτρα που προσπάθησε να προωθήσει στο Ασφαλιστικό, αλλά και για τα «άκαιρα μέτωπα» που άνοιξε, με πρώτο, φυσικά, το «Εκκλησιαστικό», δηλαδή το θέμα των ταυτοτήτων. Μπορεί να μην είναι «διανοούμενοι» οι άνθρωποι, αλλά ως έμπειροι συνδικαλιστές κατάλαβαν πολύ καλά τον εμπαιγμό. Αυτός ο εμπαιγμός θα ήταν αδιανόητος, αν η Αριστεράς δεν ήταν παγιδευμένη στα αντικληρικαλιστικά της στερεότυπα, κι αν τα στερεότυπα αυτά δεν ήταν κυρίαρχα στα ΜΜΕ σήμερα.
Βέβαια, η αληθινή αριστερή διανόηση στην Ευρώπη (π.χ. ο Αντόνιο Γκράμσι), όπως και η φιλελεύθερη διανόηση στον κόσμο ολόκληρο (όπως ο Αλέξανδρος ντε Τόκεβιλ ή ο Ντέηβιντ Θόροου) έχουν ήδη απορρίψει αυτά τα αντικληρικαλιστικά στερεότυπα, χωρίς να γίνουν «θρησκόληπτοι» ή «σκοταδιστές». Ομοίως, σημαντικές προσωπικότητες της Αριστεράς στην Ελλάδα, όπως ο Νίκος Ζαχαριάδης ή ο Πορφυρογέννης, έχουν καταδείξει τον φιλελεύθερο χαρακτήρα της Ορθοδοξίας κι έχουν αφήσει σημαντικές παρακαταθήκες μη δογματικής αριστερής σκέψης τουλάχιστον στο θέμα αυτό.
Πλην, μεγάλο μέρος των επιγόνων τους παραμένουν «αιχμάλωτοι» των στερεοτύπων, που δεν παράγουν ιδεολογία απελευθέρωσης, αλλά εξαρτημένα ανακλαστικά. Και τα αντικληρικαλιστικά στερεότυπα, όπως θα δούμε την επόμενη φορά, δεν είναι τα μόνα που παράγουν εξαρτημένα ανακλαστικά.











ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΠΕΡΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

του Χρύσανθου Λαζαρίδη, ΑΝΤΙΒΑΡΟ
Οι τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις, τα από άμβωνος των εκκλησιών καταγγελτικά κηρύγματα και οι λαοσυνάξεις, είναι πια κοντινό παρελθόν. Το θέμα των «ταυτοτήτων» που έγινε η αφορμή ρήξης μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας βρίσκεται σε κατάσταση σχετικής νηνεμίας, καθώς οι τόνοι έχουν πέσει και από τις δύο πλευρές. Αλλά το ζήτημα δεν έχει λυθεί.
Μετά το πέρας του συναρπαστικού «πρώτου γύρου», χρήσιμο είναι να δούμε τα πράγματα από απόσταση νηφαλιότητας.
Να θυμόμαστε ωστόσο, ότι νηφαλιότητα δεν σημαίνει να παραδοθούμε στα στερεότυπα – δηλαδή σε προκατασκευασμένα και κοινότοπα «ιδεολογήματα», που υποκαθιστούν τη σκέψη, την κρίση, αλλά και την απλή εμπειρική αντίληψη του πολίτη.
Διότι από τέτοια στερεότυπα χορτάσαμε τον τελευταίο καιρό. Επ’ ευκαιρία της διαμάχης των ταυτοτήτων, αλλά όχι μόνο εξαιτίας της…
Στερεότυπο πρώτο: Η διαμάχη για την αναγραφή του θρησκεύματος «δεν είναι κάτι σημαντικό». Κακώς ασχολούμαστε με αυτό και διαθλάμε την προσοχή της κοινής γνώμης από άλλα, πολλαπλώς σοβαρότερα…
Ένσταση: Οτιδήποτε κατεβάζει στο πεζοδρόμιο ένα εκατομμύριο κόσμο (τόσο υπολόγισαν αθροιστικά το πλήθος των δύο «λαοσυνάξεων» του Ιουνίου οι ανταποκρίσεις των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων) δεν μπορεί να είναι κάτι «ασήμαντο». Οτιδήποτε προκαλεί τέτοια αναστάτωση στην κοινωνία είναι – εξ ορισμού θα έλεγαν οι κοινωνιολόγοι – σημαντικότατο.
Ύστερα, τι θα πει «υπάρχουν κι άλλα σοβαρότερα ζητήματα»; Προέκυψε, για παράδειγμα, τις τελευταίες ημέρες η προώθηση των τουρκικών δυνάμεων κατοχής στην Κύπρο. Αρμόδιος υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας μίλησε για «ανατροπή του status quο» και για «νέο Αττίλα». Πως αντέδρασαν στην Αθήνα όσοι καταγγέλλουν την «παρέλκυση» της προσοχής της ελληνικής κοινής γνώμης από τις ταυτότητες;
Το αγνόησαν κι αυτό, προσπάθησαν να το αποσιωπήσουν πλήρως, όπως προσπαθούν να υποβαθμίσουν και το θέμα των ταυτοτήτων.
Εν πάση περιπτώσει, η σύγχρονη επικοινωνιακή επιστήμη θεωρεί «σοβαρό» οτιδήποτε απασχολεί την κοινή γνώμη, εφόσον αυτή η τελευταία έχει την ευκαιρία να το πληροφορηθεί. Βεβαίως, πολλοί πιστεύουν ότι όταν η κοινή γνώμη έχει ευαισθησίες αντίθετες προς τις δικές τους, είναι καιρός να…αλλάξουμε κοινή γνώμη! Ατυχώς, αυτό δεν είναι πολύ εύκολο, όπως σοφά επισήμανε, πριν από δεκαετίες, ο Μπέρτολντ Μπρεχτ…
Στερεότυπο δεύτερο: Η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες «δεν εξυπηρετεί τίποτε, δεν εφαρμόζεται πουθενά, άρα δεν έχουμε λόγο να τη διατηρούμε».
Λογικοφανής αυτός ο ισχυρισμός, αλλά ξεχνά κάτι: εφαρμοζόταν στην Ελλάδα επί δεκαετίες, χωρίς ποτέ να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα, πέρα από ορισμένες μικροσκοπικές θρησκευτικές μειονότητες, το πρόβλημα των οποίων μπορούσε να αντιμετωπιστεί ποικιλοτρόπως με προαιρετική αναγραφή ή με αυτοπροσδιορισμό του πως ήθελαν να αναγράφεται το δικό τους θρήσκευμα. Και ασφαλώς δεν εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από τις αρχές της Κατοχής – όπως ψευδώς υποστήριξαν κάποιοι –, αφού ταυτότητες Ελλήνων και Ελληνίδων με το θρήσκευμα αναγεγραμμένο βρέθηκαν ήδη από το1914…
Η αλήθεια είναι ότι σε κάθε κοινωνία – ιδιαίτερα σε εκείνες που έχουν πλούσια ιστορική και πολιτισμική παράδοση – υπάρχουν κάποια θεσμικά κατάλοιπα περασμένων εποχών, τα οποία δεν έχουν νόημα για κανέναν άλλο λαό, σήμερα δεν εξυπηρετούν τίποτε, αλλά δεν εμποδίζουν την πρόοδο και ουδείς διανοείται να τα αλλάξει. Γιατί όλοι έμαθαν να σέβονται τη συνέχεια και τη θεσμική μνήμη της κοινωνίας τους…
  • Για παράδειγμα, το χαρτονόμισμα των ΗΠΑ αναγράφει «In God we Trust»: «Πιστεύουμε στον (ή εμπιστευόμαστε τον) Θεό».
Αυτό ασφαλώς είναι αδιανόητο σε οποιαδήποτε άλλη χώρα – πλην, ίσως, του θεοκρατικού Ιράν! Ασφαλώς, δεν εξυπηρετεί σε τίποτε τη συναλλαγματική ισοτιμία ή τη νομισματική αξιοπιστία του δολαρίου. Ξενίζει πολλούς, κι αν το πάρουμε «τοις μετρητοίς», ασφαλώς προσβάλλει τις πεποιθήσεις των άθεων ή των «αναγνωστικιστών» (που είναι πολλοί στις ΗΠΑ, παραδοσιακά). Αλλά ουδείς διανοήθηκε να προτείνει την κατάργηση του…
  • Στη Βρετανία, ο εστεμμένος αρχηγός του κράτους (βασίλισσα στην περίπτωση μας) είναι ταυτόχρονα αρχηγός της Αγγλικανικής Εκκλησίας! Αυτό ασφαλώς παραβιάζει την πρώτη βαθμίδα της διάκρισης των εξουσιών (την πιο αποφασιστική: τη διοικητική διάκριση), ασφαλώς δημιουργεί προβλήματα στα εκατομμύρια των καθολικών Σκοτσέζων (για να μην αναφερθούμε στους επίσης καθολικούς κατοίκους της Βόρειας Ιρλανδίας), αλλά ουδείς διανοήθηκε να το αλλάξει.
Κάθε χώρα σέβεται αυτά τα «θεσμικά κατάλοιπα», που μαρτυρούν ιστορική συνέχεια, εμπεδώνουν συλλογική συνείδηση και αποτυπώνουν θεσμική μνήμη. Εφόσον δεν δημιουργούν κανένα σοβαρό πρόβλημα, βεβαίως. Και για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες, πολλοί διαφωνούν, πολλοί συμφωνούν, αλλά ουδείς βρήκε να αναφέρει έστω κι ένα σοβαρό λόγο που θα μπορούσε να είναι εμπόδιο στον «εκσυγχρονισμό»…
Οι θεσμοί δεν έχουν μόνο εργαλειακή – χρηστική σημασία, όπως κάποτε είχε παρατηρήσει ο Αντόνιο Γκράμσι. Οι θεσμοί έχουν και συμβολική δύναμη, αποτυπώνουν συνείδηση συνέχειας και νομιμοποιούν το σήμερα στο όνομα αυτής της συνέχειας – νομιμοποιούν ακόμα και τη ρήξη με το χθες, το οποίο, όμως, εμπεριέχουν και αντλούν ισχύ από αυτό.
Αποδυναμώνεται το θεσμικό βάθρο της δημοκρατίας, αν αντλεί τη νομιμοποίησή του μόνο από τις «χρηστικές αξίες» του σήμερα, πετώντας στον κάλαθο των απορριμμάτων τους συμβολισμούς της συνέχειας, χωρίς τους οποίους αυτό που ονομάζουμε πολιτισμός θα ήταν λέξη χωρίς περιεχόμενο.
Στερεότυπο τρίτο: Η αντίδραση της Εκκλησίας αποτελεί αντιδημοκρατική πρόκληση: ευθεία αμφισβήτηση μιας νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης με νωπή εντολή.
Πολλαπλή η πλάνη στο σημείο αυτό. Πρώτον, η κυβέρνηση δεν έθεσε το ζήτημα προεκλογικά, δεν εξέθεσε τις απόψεις της στη λαϊκή έγκριση, δεν ζήτησε και δεν έλαβε οποιαδήποτε «λαϊκή εντολή» για την κατάργηση του θρησκεύματος από τις ταυτότητες.
Ασφαλώς, μια κυβέρνηση μπορεί να αποφασίζει και για ζητήματα που δεν τέθηκαν στον προεκλογικό διάλογο. Αλλά μπορεί να κυβερνά όχι «εν λευκώ», αλλά βάσει του Συντάγματος και των κειμένων νόμων.
Το Σύνταγμα, λοιπόν, δεν αποκλείει την αναγραφή του θρησκεύματος. Επί δεκαετίες – και οπωσδήποτε τα τελευταία 14 χρόνια από την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος – εκδίδονταν χιλιάδες ταυτότητες κάθε μέρα με αναγεγραμμένο το θρήσκευμα. Χωρίς ποτέ να θέσει οποιοσδήποτε θέμα συνταγματικότητας και χωρίς ποτέ να αποφανθούν τα αρμόδια δικαστήρια περί «αντισυνταγματικότητας».
Πέραν του Συντάγματος, ας δούμε τι λένε σήμερα οι «κείμενοι νόμοι»: Ο νόμος του 1991, ισχύει και σήμερα, ουδέποτε καταργήθηκε, και προβλέπει υποχρεωτική αναγραφή του θρησκεύματος. Όταν το 1993 η τότε κυβέρνηση της ΝΔ πήγε να αλλάξει το νόμο αυτό (μετατρέποντας την υποχρεωτική αναγραφή σε προαιρετική), το τότε ΠΑΣΟΚ σύσσωμο «ξεσπάθωνε» υπέρ της υποχρεωτικής αναγραφής, ενώ σήμερα ξεσπαθώνει υπέρ της υποχρεωτικής κατάργησης.
Η απόφαση της κυβέρνησης έρχεται σε σύγκρουση με το νόμο του 1991, τον οποίο δεν φρόντισε να αλλάξει, αλλά και με τη δική της θέση του 1993, την οποία σήμερα προσπαθεί να αποσιωπήσει.
Ο νόμος του 1997, τον οποίο επικαλείται η κυβέρνηση (περί προστασίας προσωπικών δεδομένων), επιτρέπει την αναγραφή του θρησκεύματος εφόσον το επιθυμεί ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος. Συνεπώς, η πρόταση της Ιεραρχίας δεν αντιβαίνει ούτε το νόμο του 1997. Η κυβέρνηση είναι που επιδεικνύει επιλεκτικότητα σε ότι αφορά την εφαρμογή των «κειμένων νόμων».
Εδώ, ωστόσο, υπάρχει ένα σκοτεινό σημείο. Οι κυβερνώντες προσπαθούν να προστατεύσουν τους πολίτες από τους ίδιους τους …εαυτούς τους! Αυτό, όμως, είναι τυπικό και κραυγαλέο σύμπτωμα ολοκληρωτισμού. Οι δημοκρατίες επιτρέπουν στους πολίτες τους να «σφάλλουν». Οι ολοκληρωτισμοί προσπαθούν να τους «σώσουν με το στανιό» από τον «κακό» εαυτό τους. Τέτοιες αντιλήψεις, όμως, φθείρουν τη δημοκρατία – δεν την ενισχύουν. Να θυμόμαστε, πάντως, ότι στο θέμα των ταυτοτήτων η κυβέρνηση έχει απέναντί της όχι την Ιεραρχία πλέον, αλλά την πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών. Κι όταν αυτή η πλειονότητα γίνει «δεδηλωμένη», η κυβέρνηση θα έχει μέγα πρόβλημα, αν δεν φροντίσει να υποχωρήσει από τώρα…
Μπορεί η Ιεραρχία να μαζεύει υπογραφές, αλλά είναι οι πολίτες που υπογράφουν. Κι αν η πλειονότητα των πολιτών υπογράψει εναντίον της κυβερνητικής απόφασης, τότε δεν μπορεί η κυβέρνηση να επικαλείται τη «δημοκρατία» για να κυβερνά τους πολίτες ενάντια στη θέλησή τους.
Στερεότυπο τέταρτο: Η ελληνική Εκκλησία εμφορείται από ένα σκοταδιστικό – οπισθοδρομικό πνεύμα και προσπαθεί να επιβάλει ένα θεοκρατικό καθεστώς, το οποίο είναι ασυμβίβαστο με το διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας και με το σύγχρονο «δημοκρατικό κεκτημένο» της Δύσης, στην ουσία προσπαθούμε να προσομοιάσουμε…
Στον ισχυρισμό αυτό έχουμε πολλές πλάνες μαζί:
· Πλάνη πρώτη: Ο διαχωρισμός Κράτους – Πολιτείας δεν τίθεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες. Υπάρχουν χώρες στις οποίες διαφορετικές Εκκλησίες δίχασαν την κοινωνία επί αιώνες και η Πολιτεία συγκροτήθηκε, αναγκαστικά, σε διάκριση από τις Εκκλησίες, ακριβώς για να μπορέσει να ενώσει το λαό.
Υπάρχουν, αντίθετα, χώρες στις οποίες η Πολιτεία συγκροτήθηκε στηριζόμενη στην κυριαρχούσα Εκκλησία και η εθνική παράδοση συνυφαίνεται άρρηκτα με τη θρησκευτική παράδοση. Τέλος, υπάρχουν και μεταναστευτικά κράτη, στα οποία το θρήσκευμα είναι απλώς μία από τις πολλές διαφορετικότητες, και η Πολιτεία δεν μπορεί να ταυτίζεται με καμία Εκκλησία, ακόμα κι αν αριθμητικά κυριαρχεί.
Με άλλα λόγια, υπάρχουν κοινωνίες όπου το θρήσκευμα ιστορικά διαιρεί το λαό κι άλλες όπου το θρήσκευμα ιστορικά το ενώνει.
Η Ελλάδα ανήκει στη δεύτερη κατηγορία (όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία). Η Γερμανία ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Ενώ οι ΗΠΑ και ο Καναδάς στην τρίτη κατηγορία (μεταναστευτικά κράτη).
Το πρόβλημα της κοινωνίας των πολιτών τίθεται σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, ασφαλώς, αλλά δεν λύνεται με τον ίδιο τρόπο. Γιατί, αν επιχειρήσουμε να δώσουμε τις ίδιες λύσεις, όχι απλώς θα φτιάξουμε «εξαμβλώματα», αλλά και θα παραβιάσουμε την «επικουρικότητα», που αποτελεί βασική αρχή στην «αρχιτεκτονική» της Ενωμένης Ευρώπης.
· Πλάνη δεύτερη: Στην Ελλάδα το πρόβλημα της διάκρισης Κράτους – Εκκλησίας έχει λυθεί ιδιόμορφα και προ πολλού. Δεν έχει λυθεί ικανοποιητικά, πράγματι. Πάντως, δεν θα τεθεί τώρα. Και για όποιον γνωρίζει τι συμβαίνει έξω, δεν υστερεί η Ελλάδα από άλλες δημοκρατικές χώρες της Δύσης. Από πολλές απόψεις πλεονεκτεί κιόλας…
Για παράδειγμα, σε ότι αφορά τη δικαιική διάκριση Κράτους – Εκκλησίας, η Ελλάδα είναι πολύ πιο «προχωρημένη» από πολλές άλλες χώρες της Δύσης:
  • Στην Ελλάδα το διαζύγιο ουδέποτε υπήρξε πρόβλημα – τουλάχιστον για την Εκκλησία. Στην Ιταλία λύθηκε μόλις στη δεκαετία του ’70, με δύο δημοψηφίσματα, και ακόμα δεν έχει εξομαλυνθεί η κατάσταση πλήρως (για όσους είχαν τελέσει θρησκευτικούς γάμους προ του 1977).
  • Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και στην Ιρλανδία και σε μια σειρά από άλλες καθολικές χώρες.
  • Στην Ελλάδα οι αμβλώσεις ήταν ουσιαστικά νόμιμες ακόμα κι όταν ήταν τυπικά παράνομες. Στις ΗΠΑ ακόμα και τώρα είναι ουσιαστικά παράνομες, παρά το γεγονός ότι τυπικά είναι νόμιμες ήδη από το 1973. Και ο λόγος είναι ασφαλώς η αντίδραση των θρησκευτικών οργανώσεων…
  • Στις ΗΠΑ οι κλινικές που κάνουν αμβλώσεις πολιορκούνται συχνά από μέλη παραθρησκευτικών οργανώσεων, καμιά φορά πυρπολούνται κιόλας, οι γυναίκες που πάνε σε αυτές προπηλακίζονται, οι γιατροί που υπηρετούν σε αυτές κακοποιούνται, ενίοτε δολοφονούνται!
Όλα αυτά δεν είναι σπάνια – είναι συνήθη περιστατικά του αστυνομικού δελτίου. Και δεν είναι «ακραία». Πολύ συχνά οι παραθρησκευτικές οργανώσεις που βρίσκονται από πίσω κατορθώνουν να επιβάλουν τις απόψεις τους σε τοπικές κυβερνήσεις ή στα Ομοσπονδιακά Σώματα.
Αρκεί να περιηγηθεί κάποιος το Internet – ειδικά τις ιστοσελίδες των γυναικείων οργανώσεων στις ΗΠΑ – για ν αντιληφθεί σε τι «Παράδεισο» ζούμε, από άποψη διάκρισης Εκκλησίας – Κράτους στην Ελλάδα.
  • Στην Ιρλανδία οι αμβλώσεις εξακολουθούν να είναι παράνομες. Όποια γυναίκα επιθυμεί να διακόψει «ανεπιθύμητη κύηση» αναγκάζεται να ταξιδέψει στο Λονδίνο ή στο Άμστερνταμ.
  • Στις ΗΠΑ απαγορεύεται να διδάσκεται η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου στα σχολεία, αν δεν διδάσκεται ταυτόχρονα και ισοδύναμα το Βιβλίο της Γενέσεως από την Παλαιά Διαθήκη. Προσοχή: οι παραβολές της Βίβλου διδάσκονται ακόμα ως «ισοδύναμη θεωρία ερμηνείας του κόσμου» με τις εξελικτικές θεωρίες. Πρόσφατα, μάλιστα τέθηκε αντίστοιχο θέμα και για τις θεωρίες δημιουργίας του Σύμπαντος (Big Bang)! Στην Ελλάδα ουδέποτε τέθηκαν τέτοια ζητήματα.
· Πλάνη τρίτη: Όσοι θέλουν να εξοβελίσουν την Εκκλησία από το δημόσιο βίο δεν υπηρετούν τη θεμιτή διάκριση Κράτους – Εκκλησίας, αλλά έναν άλλο πολύ διαφορετικό και καθόλου «θεμιτό» στόχο: Τη δημιουργία άθρησκου κράτους κατά τα πρότυπα της Σοβιετικής Ένωσης. Όμως, οι δημοκρατικές χώρες της Δύσης ΔΕΝ είναι «άθρησκα κράτη». Αντιθέτως, καλλιεργούν θρησκευτική συνείδηση συστηματικά, ακόμα κι όταν η Πολιτεία είναι πλήρως διαχωρισμένη από συγκεκριμένες Εκκλησίες:
  • Ο Αμερικανός πρόεδρος ορκίζεται στον Θεό – όχι απλώς «στην τιμή του» («…so help me God»).
  • Οι μάρτυρες στα αμερικανικά δικαστήρια επίσης ορκίζονται στον Θεό.
  • Στα μεγάλα και πολυτελή ξενοδοχεία των ΗΠΑ θα βρει κανείς πάντα, μέσα στο συρτάρι του κομοδίνου, μια Βίβλο. Πόσο μακρινά και «εξωτικά» φαίνονται όλα αυτά στην Ελλάδα…
  • Στη Γερμανία, προ πενταετίας, έγινε μια κίνηση να αποκαθηλωθεί ο Εσταυρωμένος από τις αίθουσες των σχολείων Μέσης και Κατώτερης Εκπαίδευσης. Πάντα με το πρόσχημα της «ανεξιθρησκίας» και της διάκρισης Εκκλησίας – Κράτους…
Έγινε πανδαιμόνιο, αντέδρασε η κοινή γνώμη και βγήκε ο ίδιος ο τότε καγκελάριος Χέλμουτ Κολ να δηλώσει ότι η Γερμανία είναι χριστιανικό κράτος και καλλιεργεί χριστιανική θρησκευτική συνείδηση στα παιδιά της. Τόσο απλά…
Οι σύγχρονες δημοκρατίες της Δύσης είναι ανεξίθρησκα κράτη, δεν είναι άθρησκα κράτη. Αυτό το λεπτό σημείο πολλοί το έχουν παρανοήσει εις τα καθ’ ημάς…
Αυτό που έχουν στο μυαλό τους κάποιοι ημέτεροι «φωταδιστές» δεν είναι να «διαχωρίσουν» το Κράτος από την Εκκλησία. Είναι να περιορίσουν ασφυκτικά τη θρησκευτικότητα, να περιθωριοποιήσουν πλήρως την Εκκλησία, να τη μετατρέψουν σε «Γραφείο Τελετών και Μνημοσύνων», όπως ήταν στα αλήστου μνήμης καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Στερεότυπο πέμπτο: Η κατάργηση των ταυτοτήτων βοηθά καλύτερα την «ενσωμάτωσή» μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πρόκειται επίσης για πλάνη – επικίνδυνη μάλιστα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας ούτε το ζήτησαν αυτό, ούτε το έθεσαν ως προϋπόθεση, ούτε θα μπορούσαν, άλλωστε – εδώ δεν έχουν θέσει ως προϋπόθεση άλλα ζητήματα πολύ σοβαρότερα, όπως ο διαχωρισμός του αρχηγού της Εκκλησίας από το βρετανικό στέμμα ή η νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Ιρλανδία.
Επίσης, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν έχουν αποκλείσει την προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος στις ελληνικές ταυτότητες.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι άλλο: Στην Ευρώπη θα χτίσουμε όλοι μαζί μια πολυ- πολιτισμική κοινωνία ανοχής ή θα αποτύχουμε. Η πολυ-πολιτισμικότητα στηρίζεται στο σεβασμό της διαφορετικότητας εν επιγνώσει όχι εν αγνοία.
Στηρίζεται στο σεβασμό του άλλου, που γνωρίζουμε ότι διαφέρει από μας – όχι στο σεβασμό του επειδή αγνοούμε ότι είναι διαφορετικός.
Σεβασμός που στηρίζεται στην άγνοια δεν παράγει ανοχή, διαιωνίζει έλλειμμα ανοχής. Κι από τη άποψη αυτή, η προαιρετική αναγραφή το θρησκεύματος στις ταυτότητες ασκεί την κοινωνία στην ανοχή, ενώ η απαγόρευση της ασκεί την κοινωνία στο…στρουθοκαμηλισμό.
Πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες κάνουν πολιτική με βάση το θρήσκευμα, ιδιαίτερα απέναντι στις μειονότητες τους. Γι’ αυτό και μπορεί να μην το αναγράφουν στις ταυτότητες, αλλά υπάρχουν πλείστα επίσημα έγγραφά τους, καθ’ όλα νόμιμα, που το περιλαμβάνουν ως απαραίτητη πληροφορία. Από τις αιτήσεις εγγραφής στα δημοτικά σχολεία, μέχρι τις αιτήσεις (εθελοντικής ή μη) κατάταξης στο στρατό, αιτήσεις υποτροφίας κλπ.
Ακόμα και οι «ποσοστώσεις» (quotas) υπέρ μειονοτήτων στηρίζονται συχνά στην ιδιαίτερη θρησκευτική ταυτότητα. Αυτό ισχύει και στην Ελλάδα, άλλωστε. Όπου έχουμε «ποσοστώσεις» υπέρ των μουσουλμάνων για την εισαγωγή τους στα δημόσια πανεπιστήμια, δικαιώματα «εναλλακτικής θητείας» για τους μάρτυρες του Ιεχωβά κλπ.
Αυτά τα ιδιαίτερα προνόμια για να τα ασκήσουν οι δικαιούχοι πρέπει να μπορούν να βεβαιώσουν ότι έχουν την αντίστοιχη θρησκευτική πεποίθηση. Οπότε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι τη θρησκευτική τους ταυτότητα θα μπορούν να τη δηλώσουν τα μέλη των μειοψηφιών, αλλά όχι η μεγάλη πλειονότητα του ελληνικού λαού!
Αντιλαμβάνονται άραγε, σε τι παραλογισμούς οδηγούνται;
Στερεότυπο έκτο: Εν πάση περιπτώσει, το θρήσκευμα δεν είναι απαραίτητο για την αναγνώριση του προσώπου. Γιατί να το συμπεριλάβουμε στα προσωπικά στοιχεία ταυτότητας;
Ακόμα κι αν στο παρελθόν ήταν «άχρηστη» η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες, στην πολυ-πολιτισμική κοινωνία του μέλλοντος μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη, αν όχι απαραίτητη.
Στις εθνικά ομοιογενείς κοινωνίες η συλλογική ταυτότητα όλων είναι κοινή προϋπόθεση ένταξής τους στην κοινωνία. Γι’ αυτό και η ταυτότητά τους περιλαμβάνει μόνο τα ατομικά τους στοιχεία.
Αντίθετα, στις πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες του μέλλοντος δεν υπάρχει κοινή συλλογική ταυτότητα, οπότε η ένταξη των πολιτών σε μια ανοικτή κοινωνία ανοχής μπορεί να περιλαμβάνει κάλλιστα και τις «συλλογικότητες» στις οποίες ανήκουν τα πρόσωπα: θρήσκευμα, εθνικότητα, μητρική γλώσσα κλπ.
Στις πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες που οικοδομούμε, το πρόσωπο δεν θα αναγνωρίζεται μόνο από τα ατομικά του χαρακτηριστικά, αλλά και από τις συλλογικές του αναφορές.
Θα εντάσσεται στην κοινωνία μέσα από ποικίλες συλλογικότητες: Ως ορθόδοξος θα έχει κοινά στοιχεία με άλλους ορθόδοξους μη Έλληνες. Ως Έλληνας θα έχει κοινά στοιχεία με άλλους Έλληνες ετερόδοξους. Ως ελληνόφωνος θα έχει κοινά στοιχεία με ξένους ελληνόφωνους κλπ.
Η συλλογική ένταξη δυναμώνει τους ενοποιητικούς μηχανισμούς των ελεύθερων προσώπων μιας πολυ-πολιτισμικής κοινωνίας. Ενώ η εξατομικευμένη αναγνώριση απλώς παράγει ισοπεδωμένα άτομα, απρόσωπα και αλλοτριωμένα. Μένει να αποφασίσουμε αν οραματιζόμαστε κοινωνίες προσώπων ή ηλεκτρονικές λίστες αριθμών.
Εν πάση περιπτώσει, μπορεί οι θρησκευτικές πεποιθήσεις να αποτελούν προσωπική υπόθεση του καθενός, αλλά η δημόσια ομολογία της πίστης αποτελεί πολιτισμικό δικαίωμα όλων.
Κι αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί εν όψει μιας πολυ-πολιτισμικής συγκρότησης. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί εν ονόματι της…
Δεν πρόκειται για σύγκρουση κυβέρνησης – Εκκλησίας. Πρόκειται για προσπάθεια της κυβέρνησης να επιβάλει τη θέληση της στην πλειονότητα των πολιτών που διαφωνούν ανοικτά. Κι αυτό δεν είναι ασφαλώς δημοκρατικό…
Δεν πρόκειται για προσπάθεια διαχωρισμού του Κράτους από την Εκκλησία. Πρόκειται για προσπάθεια πλήρους περιθωριοποίησης του θρησκευτικού συναισθήματος, που όλες οι σύγχρονες δημοκρατίες της Δύσης το καλλιεργούν συστηματικά.
Η προαιρετική αναγραφή του θρησκεύματος είναι πλήρως συμβατή με το Σύνταγμα, τους νόμους και το όραμα του ανεξίθρησκου κράτους. Η απαγόρευση αναγραφής του θρησκεύματος έρχεται σε σύγκρουση με κάποιους ισχύοντες νόμους και οδηγεί στον εφιάλτη του άθρησκου κράτους.
Δεν πρόκειται, τέλος, για το πρώτο βήμα δημιουργίας μιας πολυ-πολιτισμικής κοινωνίας ανοχής. Πρόκειται για το πρώτο βήμα ισοπέδωσης των προσώπων σε αλλοτριωμένα άτομα – αριθμούς, χωρίς συλλογικές αναφορές.
Δεν πρόκειται για «εξομοίωση» με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πρόκειται για ευθεία παραβίαση της αρχής της «επικουρικότητας», με την οποία οικοδομείται η Ένωση της Ευρώπης. Πρόκειται για μια σύγκρουση που τώρα μόλις άρχισε, επεκτείνεται πολύ πέρα από τις αστυνομικές ταυτότητες και αφορά όλους όσοι ξέρουν να σκέπτονται κριτικά – χωρίς στερεότυπα.
Οι υπόλοιποι, έτσι κι αλλιώς, έχουν χάσει προ πολλού τις ταυτότητές τους…

Πολιτικός ρεαλισμός και η «λέξη του Γκαμπρόν»!

Ένα ολόκληρο λόμπι, αρθρογράφων, πολιτικών και πανεπιστημιακών, προσπαθεί να πείσει την Ελληνική κοινή γνώμη ότι πρέπει να υποχωρήσει - ουσιαστικά άνευ όρων - στο ζήτημα της ονομασίας της FYROM.
Και για να το επιτύχουν επικαλούνται το επιχείρημα ότι έτσι κι αλλιώς είναι «χαμένη υπόθεση»: Δεν έχει νόημα να συνεχίζουμε κάτι που «έχει ήδη χαθεί». Ο «ρεαλισμός» επιτάσσει να υποχωρήσουμε...
Μια πρώτη παρατήρηση είναι ότι πρόκειται για πολύ παράξενο «ρεαλισμό», που οδηγεί πάντα στην πλήρη συνθηκολόγηση.
Όμως ο πολιτικός ρεαλισμός είναι κάτι τελείως διαφορετικό: Η προσεκτική ανάγνωση των συνθηκών και των συσχετισμών που επιτρέπουν να μεγιστοποιήσουμε το συμφέρον μας, να αξιοποιήσουμε την παραμικρή δυνατότητα για να αντιστρέψουμε τη φορά των πραγμάτων, να πιαστούμε από την παραμικρή αχτίδα ελπίδας για να χτίσουμε μια στρατηγική νίκης. Ακόμα κι αν τα πράγματα δεν πάνε καλά μέχρι σήμερα. Η μάλλον, ιδιαίτερα τότε…
Ρεαλισμός δεν είναι μόνο και δεν είναι κυρίως η περιγραφή της κατάστασης. Είναι πρωτίστως η κατανόηση της τάσης. Δεν είναι η διαπίστωση της στατικής εικόνας. Είναι η αναγνώριση της δυναμικής. Το μέλλον δεν είναι «γραμμική προβολή» του παρελθόντος. Κι όποιος εφησυχάζει στις επιτυχίες του μπορεί να πέφτει απελπιστικά έξω. Όπως ακριβώς κι όποιος αποκαρδιώνεται από τις αποτυχίες του…
Ο πολιτικός ρεαλισμός δεν εξηγεί γιατί «χάσαμε», αλλά διερευνά πως μπορούμε να νικήσουμε (ή τουλάχιστον να μη χάσουμε) στο μέλλον.
Στη Βατερλώ, ο κουρασμένος κι άρρωστος Ναπολέων είχε ήδη δραπετεύσει από το πεδίο της μάχης, αλλά ένα σημαντικό τμήμα των Γαλλικών δυνάμεων - η ηρωική Φρουρά των βετεράνων του - υπό τον γενναίο στρατηγό Πιέρ Γκαμπρόν, αντιστεκόταν αποφασιστικά κι επιχειρούσε απελπισμένες αντεπιθέσεις. Ο αντίπαλός των Γάλλων, Βρετανός στρατηγός Ουέλλιγκτων (σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Βρετανός στρατηγός Colville) κατάλαβε ότι ο Γκαμπρόν δεν γνώριζε πως είχε καταρρεύσει το γαλλικό μέτωπο. Του έστειλε λοιπόν κήρυκα με λευκή σημαία, τον συνταγματάρχη των δραγώνων Hugh Halkett, και του ανήγγειλε τα δυσάρεστα νέα:
-- Γενναίε στρατηγέ, είναι ανώφελο να συνεχίζετε. Παραδοθείτε!
Και ο Γκαμπρόν, τραυματισμένος ο ίδιος, κοίταξε γύρω του, διαπίστωσε ότι του έλεγαν την πικρή αλήθεια, έβγαλε το ξίφος του το πέταξε καταγής μπροστά τα πόδια του Βρετανού συνταγματάρχη και φώναξε με απελπισία (γαλλιστί):
-- Merde! (Skata - epi to ellinikotero)
Η δυσώδης «λέξη του Γκαμπρόν» (που έμεινε στην Ιστορία έκτοτε), δεν ήταν «υπέρτατη διαπίστωση ρεαλισμού». Ήταν αποδοχή των τετελεσμένων, ήταν έκφραση έσχατης απελπισίας τη στιγμή της παράδοσης.
Κι είναι αλήθεια, βέβαια, ότι αυτοί που ξέρουν να μάχονται (κι όχι μόνο πολεμικά) ξέρουν και να χάνουν. Αλλά το κακό είναι ότι όσοι επικαλούνται τα ανωτέρω επιχειρήματα στην Ελλάδα, δεν ξέρουν να μάχονται, δεν θέλουν να μάχονται, έχουν μόνιμη «επωδό ρεαλισμού» την υποχώρηση σε κάθε πίεση και τη συνθηκολόγηση σε κάθε «τετελεσμένο».
Στις γραμμές που ακολουθούν θα προσπαθήσουμε να δείξουμε ότι ο πολιτικός ρεαλισμός είναι κάτι τελείως διαφορετικό...

Μια χαμένη υπόθεση που…κερδίθηκε!

Πρώτον, δεν υπάρχουν «χαμένες υποθέσεις»: Ή, ακριβέστερα, δεν πρέπει να βιαζόμαστε να χαρακτηρίσουμε μια διαμάχη σαν «χαμένη υπόθεση», διότι σε ένα ανταγωνισμό πολλές φορές οι νίκες αποδεικνύονται «Πύρρειες» και η πλευρά που φαινομενικά χάνει, στο τέλος θριαμβεύει.
Από το 1955 ως το 1989, η Δυτική Γερμανία διέκοπτε τις διπλωματικές της σχέσεις με οποιαδήποτε χώρα αναγνώριζε την Ανατολική (Λαοκρατική) Γερμανία. Ήταν το περιβόητο «δόγμα Χολσταϊν». Ο Walter Hallstein, ο πρώτος υπουργός εξωτερικών της Ομοσπονδιακής (Δυτικής) Γερμανίας δεν ήταν «ακραίος εθνικιστής». Αντίθετα ήταν ένας παθιασμένος ευρωπαϊστής. Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κομμισσιόν και προσπάθησε να καταργήσει την ομοφωνία μέσα στην τότε Κοινότητα, ωθώντας την σε τροχιά πολιτικής Ολοκλήρωσης. Εκείνη η προσπάθεια του Χόλσταϊν προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του Ντε Γκώλ και πυροδότησε την κρίση της «άδειας πολυθρόνας» (1966), που ξεπεράστηκε με το συμβιβασμό του Λουξεμβούργου. Τότε ήταν ο Ντε Γκώλ που κατηγορήθηκε για «εθνικισμό». Ο Χόλσταϊν θεωρείται μέχρι σήμερα από τους πρώτους και πιο αποφασισμένους ευρωπαϊστές.
Κι όμως στη χώρα του επέβαλε την πιο σκληρή στάση έναντι της Ανατολικής Γερμανίας, επιμένοντας ότι ήταν καθεστώς «ξένης κατοχής» και ότι μόνο η Δυτική Γερμανία εκπροσωπούσε διεθνώς το σύνολο του Γερμανικού λαού.
Όμως από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 άρχισαν να πολλαπλασιάζονται οι διεθνείς αναγνωρίσεις των Ανατολικογερμανών (κυρίως από τις νέες χώρες του Τρίτου Κόσμου). Ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Δυτικής Γερμανίας (και μετέπειτα Καγκελάριος) Βίλλυ Μπράντ, εγκατέλειψε και επίσημα το δόγμα Χόλσταϊν. Λίγο αργότερα όλες οι χώρες του κόσμου είχαν αναγνωρίσει πλήρως της Ανατολική Γερμανία…
Αλλά η ίδια η Δυτική Γερμανία δεν την αναγνώρισε ποτέ. Είχε ανεπίσημες σχέσεις μαζί της, την χρηματοδοτούσε, αλλά δεν την αναγνώριζε. Πολλοί - ακόμα και στην ίδια τη Βόννη – μιλούσαν τότε για «χαμένη υπόθεση». Όμως οι Δυτικογερμανοί δεν έκαναν πίσω. Και τελικώς απορρόφησαν πλήρως την Ανατολική Γερμανία (όταν κατέρρευσαν τα τείχη του διπολισμού στην Ευρώπη). Η «χαμένη υπόθεση» ξαφνικά… κερδίθηκε από την κατάρρευση του ανατολικογερμανικού καθεστώτος, που στο μεταξύ είχε αναγνωριστεί διεθνώς απ¶ όλους, αλλά είχε διαλυθεί εσωτερικά.

Μια άλλη «χαμένη υπόθεση» που κερδίθηκε…

Για να δούμε ένα άλλο παράδειγμα: Στη δεκαετία του ¶70 η ΕΣΣΔ φαινόταν να κερδίζει έδαφος παντού: Οι ΗΠΑ υφίσταντο τη μεγαλύτερη στρατιωτική ήττα της Ιστορίας τους - στο Βιετνάμ - κι έχαναν ολόκληρη την Ινδοκίνα. Μια σειρά χώρες της Αφρικής περνούσαν στη σοβιετική επιρροή. Ακόμα και στη «γειτονιά» των ΗΠΑ, τη Νικαράγουα, εγκαθιδρύονταν φιλοσοβιετικό καθεστώς. Ο Τρίτος Κόσμος έγερνε όλο και περισσότερο προς την ΕΣΣΔ. Η Δυτική Ευρώπη μαστιζόταν από σοβαρή οικονομική και κοινωνική κρίση, ενώ οι ίδιες οι ΗΠΑ περνούσαν περίοδο εσωτερικής αμφισβήτησης, κοινωνικής αναταραχής και παρατεταμένης εσωστρέφειας. Η παγκόσμια ηγεμονία της Ουάσιγκτων φαινόταν «χαμένη υπόθεση». Κι όμως, μιάμιση δεκαετία αργότερα, οι ΗΠΑ αναδεικνύονταν ως η «μόνη υπερδύναμη»…
Τι είχε συμβεί; Απλούστατα, η Σοβιετική Ένωση σημείωνε μια σειρά από εξωτερικές επιτυχίες, αλλά δεν άντεξε τον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ. Κατέρρευσε εσωτερικά…
Τι κοινό έχει η περίπτωση του ανταγωνισμού Δυτικής-Ανατολικής Γερμανίας, με την περίπτωση του ανταγωνισμού ΗΠΑ-ΕΣΣΔ την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου;
-- Πρώτον, ότι και στις δύο περιπτώσεις αυτοί που τελικά κέρδισαν κατά κράτος, είχαν την εντύπωση, για μεγάλο διάστημα, ότι «έχαναν συνεχώς έδαφος».
-- Δεύτερον, ότι και στις δύο περιπτώσεις, κέρδισαν αυτοί που άντεξαν να…χάνουν έδαφος κι έχασαν αυτοί που έμοιαζαν να κερδίζουν σε διεθνή αναγνώριση και επιρροή!
-- Τρίτον, ότι σε αμφότερες τις περιπτώσεις, έχασαν τον ανταγωνισμό τα καθεστώτα που, παρά τις εξωτερικές επιτυχίες τους, διαλύθηκαν εσωτερικά.
Οι περιπτώσεις αυτές μας ενδιαφέρουν άμεσα διότι δύο αντίπαλοί της Ελλάδας σήμερα – η Τουρκία και τα Σκόπια – παρά τις φαινομενικές εξωτερικές «επιτυχίες» τους, περνούν βαθιά εσωτερική κρίση. Και ιδιαίτερα στην περίπτωση των Σκοπίων, η εσωτερική κρίση τους είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει ακόμα και σε διάλυσή της χώρας. Ή τουλάχιστον στη μετεξέλιξή της σε μια πολυεθνική Ομοσπονδία απαλλαγμένη από τον ψευτομακεδονικό αλυτρωτισμό της. Οπότε και η αλλαγή του «Μακεδονικού» ονόματός της θα είναι πολύ πιο εύκολη.
Ο πολιτικός ρεαλισμός, λοιπόν, μας διδάσκει ότι ανθεκτικές κοινωνίες μπορούν να κερδίζουν διαμάχες με λιγότερο ανθεκτικά καθεστώτα, ακόμα κι αν τα τελευταία δείχνουν να κερδίζουν έδαφος εξωτερικά. Κι ότι η ανθεκτικότητα ενός καθεστώτος είναι αποφασιστικός παράγοντας που μπορεί να κρίνει μια διαμάχη - πολύ πιο αποφασιστικός από τις όποιες «εξωτερικές επιτυχίες» του.
Αλλά αυτόν τον παράγοντα, δεν τον λαμβάνουμε καθόλου υπόψιν στη διαμάχη μας με τα Σκόπια. Κι είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε μείζονα συνθηκολόγηση μαζί τους, ίσα-ίσα τη στιγμή που αντιμετωπίζουν την πιο δραματική κρίση εσωτερικής τους συνοχής. Είμαστε έτοιμοι να υποχωρήσουμε απέναντι σε ένα κράτος που διαλύεται!

Απόλυτη έλλειψη ρεαλισμού

Πράγματι, ο χρόνος σε ό,τι αφορά τη διεθνή αποδοχή της «συνταγματικής» ονομασίας των Σκοπίων τρέχει υπέρ τους. Αλλά σε ό,τι αφορά ένα πολύ σοβαρότερο ζήτημα - το ζήτημα της ύπαρξής τους - ο χρόνος τρέχει σε βάρος τους. Ήδη είναι ένα κράτος χωρισμένο στα δύο: η αλβανική τους μειονότητα έχει αναβαθμιστεί πλέον σε «συστατική εθνότητα».
Βεβαίως, ένα εθνικό κράτος μπορεί να έχει μία ή περισσότερες μειονότητες. Αλλά δεν μπορεί να έχει δύο «συστατικές εθνότητες». Όταν συμβαίνει αυτό παύει να είναι «εθνικό κράτος». Και μετά την συμφωνία της Οχρίδας (2001), που αναγνωρίζει δύο ισοδύναμες συστατικές εθνότητες, η FYROM έχει πάψει ουσιαστικά να είναι εθνικό κράτος («Μακεδόνων») κι έχει ανοίξει ο δρόμος για την μετατροπή του σε πολυεθνική ομοσπονδία.
Μόνο που η κυβέρνηση των Σκοπίων, αρνείται να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις της από τη συμφωνία της Οχρίδας, και ήδη αντιμετωπίζει νέο γύρο ανταρσίας των Αλβανών. Οι οποίοι είτε θα αποσχιστούν από το FYROM, ακολουθώντας το παράδειγμα των ομοεθνών τους στο γειτονικό Κόσσοβο, που αποσχίζονται από τη Σερβία, είτε η FYROM θα αναγκαστεί να μετατραπεί σε Ομοσπονδία για να αποφύγει το διαμελισμό.
Μέχρι να ξεσπάσει αυτή η κρίση, η κυβέρνηση των Σκοπίων δεν μπορεί να κάνει την παραμικρή υποχώρηση στο όνομά της. Γιατί το όνομά της είναι η μόνη «συγκολλητική» ουσία του κράτους τους, και ουδείς διαπραγματεύεται το κατ’εξοχήν σύμβολο ενότητάς του την περίοδο που η ενότητά αυτή τίθεται σε μείζονα εσωτερική αμφισβήτηση.
Τη στιγμή που θα ξεσπάει η κρίση, η κυβέρνηση των Σκοπίων θα αναγκαστεί να διαπραγματευθεί τα πάντα, για να μην υποστεί τα χειρότερα (διάλυση).
Η πρόταση να διαπραγματευθούμε σύνθετη ονομασία σήμερα μαζί τους είναι εξόχως ΑΝΤΙρεαλιστική για τρεις λόγους:
-- Πρώτον, διότι υποθέτει ότι σήμερα μπορούμε να έλθουμε σε συμβιβασμό με τα Σκόπια, ενώ είναι αδύνατο να κάνουν οποιονδήποτε συμβιβασμό αυτή τη στιγμή.
-- Δεύτερον διότι θεωρεί ότι έχουμε ήδη «ηττηθεί» από ένα καθεστώς που, ομολογημένα πλέον, βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης
-- Και τρίτον, διότι επιλέγει να διαπραγματευθεί με ένα καθεστώς τη στιγμή που δεν μπορεί να υπάρξει η παραμικρή υποχώρησή εκ μέρους, ενώ λίγο αργότερα, με την φορά των εξελίξεων (και εν όψει απόσχισης του Κοσσόβου), είναι πιθανό να μπορέσουμε να του αποσπάσουμε πολύ περισσότερα.
Με άλλα λόγια η λογική της «χαμένης υπόθεσης» επιλέγει τη λάθος στιγμή (όταν λόγω αδυναμίας τους τα Σκόπια δεν μπορούν να κάνουν καμία υποχώρηση), να λύσει λάθος πρόβλημα (της ονομασία των Σκοπίων, ενώ κρίνεται ήδη ένα πολύ σοβαρότερο πρόβλημα: της ύπαρξής τους) με λάθος τρόπο (με «σύνθετη ονομασία», ενώ αύριο θα μπορεί να επιτύχει μαζί με την αλλαγή Συντάγματος και την πλήρη αλλαγή ονομασίας τους).
Όπως θα έλεγε και ο γενναίος στρατηγός Γκαμπρόν:
Merde!
Με τη μόνη διαφορά ότι τουλάχιστον ο Γκαμπρόν αγωνίστηκε μέχρις εσχάτων, και παραδόθηκε – βρίζοντας και ελεηνολογώντας - μόνο αφότου τραυματίστηκε ο ίδιος και αντιλήφθηκε ότι όλα πια είχαν χαθεί. Ενώ εμείς προσχωρήσαμε στη λογική της «χαμένης υπόθεσης» ενώ οι αντίπαλοί μας βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Το πιθανότερο είναι βέβαια, να μη μας δώσουν τα Σκόπια την… ευκαιρία να τους παραδοθούμε. Το πιθανότερο είναι να κερδίσουμε την υπόθεση λόγω εσωτερικής κρίσης των Σκοπίων. Να κερδίσουμε όχι εξ αιτίας της πολιτικής μας, αλλά παρά την αλλοπρόσαλλη πολιτική μας.
Όμως, η λογική της «χαμένης υπόθεσης» συνοψίζεται τέλεια από τη διάσημη «λέξη του Γκαμπρόν»:
Merde και πάλι Merde…