«ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ» - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

«ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1945

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση την εισαγωγή του Αλμπέρ Καμύ στο βιβλίο του Alfred Rosmer «Ο ΛΕΝΙΝ ΣΤΗΝ ΜΟΣΧΑ» με τίτλο «ΔΙΕΘΝΗΣ ΛΕΝΙΝ: ΤΑ ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ» και τις αναφορές στον Πάπα Eugenio Pacelli (Πίο 12ο) που θεωρείται ο υπέρμαχος της «Χριστιανικής Ειρήνης» στο άρθρο «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ». Συνδέεται, ακόμα, με το περιεχόμενο των άρθρων «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ» και «ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ, ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ: ΜΝΗΜΕΣ ΓΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΛΙ». Ο Franklin Delano Roosevelt (1882-1945) εξελέγη πρώτη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ το 1932 ενώ ο διάδοχός του Χάρρυ Τρούμαν έριξε τις ατομικές βόμβες και δημιούργησε το ΝΑΤΟ.

Το πρόσωπό του υπήρξε το κατ’ εξοχήν πρόσωπο της ευτυχίας.

Για τόσους πολλούς που τον γνώριζαν χωρίς ποτέ να τον έχουν πλησίον τους, το μόνο που παραμένει είναι το χαμόγελο που εμφάνιζε για όλα αυτά τα χρόνια στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, των κινηματογραφικών ταινιών ανάμεσα στις ζητωκραυγές επευφημίας των συμπατριωτών του.

Αυτός είναι ο λόγος, αναμφίβολα, για τα συναισθήματα συγκίνησης που αισθάνθηκε ολόκληρος ο ελεύθερος κόσμος με τα νέα του θανάτου του (αν και δεν ήταν παρά μόνον ένας από τους πολλούς θανάτους που έχει συνεισφέρει η Αμερική για τον κοινό μας σκοπό).

Οι ισχυροί άνδρες της Ιστορίας δεν είναι, εν γένει, άνθρωποι με καλό χιούμορ. Οι σφραγίδες εισόδου στα ανάκτορα της φιλοδοξίας δεν είναι συχνά σημάδια της χαράς.

Ποτέ, όμως, δεν θα είχε έρθει σε κανέναν η ιδέα σύνδεσης της φιλοδοξίας με τον Ρούζβελτ.

Εξέφραζε υπερβολικά την χώρα του για να του είχε περάσει ποτέ η σκέψη να την κυριαρχήσει.

Δεν ήταν τόσο «σπουδαίος άνθρωπος» αλλά σπουδαίος ως άτομο.

Μα τί άλλο είναι στην πραγματικότητα ένα σπουδαίο άτομο αν όχι ένας άνθρωπος που δανείζει το πρόσωπό του –οι λέξεις του και οι πράξεις του– σε έναν σπουδαίο πολιτισμό;

Από την αξιοσέβαστην αυτήν οπτικήν, ο Ρούζβελτ μας έμοιαζε ως το υποδειγματικό πρότυπο Αμερικανού.

Αποτελεί, όμως, το διακριτό και διακριτικό χαρακτηριστικό των ολοκληρωμένων ατόμων να μιλούν για ολόκληρη την κουλτούρα τους ακόμα και όταν εμφανίζονται για να μιλήσουν με τον πιο προσωπικό τόνο.

Σίγουρα, δεν μπορούμε να εγκρίνουμε όλες του τις πολιτικές –μα, ποιανού οι πολιτικές μπορούν πάντοτε να είναι εγκεκριμένες;

Οι δικές του πράξεις, τουλάχιστον, δεν έφεραν ποτέ τα σημάδια της απληστίας ή της έχθρας. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος έφερε να προσθέσει το μεγαλείο και την αξιοσύνη στον ιδεαλισμόν εκείνον στον οποίον ανέκαθεν κατέχει ως τόπο προβολής της η Αμερική.

Ο μεγαλύτερος έπαινος που μπορεί να του αποδοθεί είναι να πει κανείς ότι ήξερε την αξία της ζωής.

Είχε, εξάλλου, το καθήκον να θριαμβεύει πρώτα επί του ιδίου του εαυτού του πριν θριαμβεύσει επί των άλλων.

Το γέλιο του ήταν αξιέπαινο.

Ήταν το γέλιο ενός ανθρώπου που ένοιωθε –κάτι που είχε κερδηθεί με σκληρή προσπάθεια– γαλήνιος, το είδος γέλιου που βρίσκει κανείς αφού πηδήξει μιαν ασθένεια.

Η προφανής του ευτυχία δεν ήταν αυτή που προκύπτει από τις ανέσεις ούτε αυτή ενός νου εξαιρετικά περιορισμένου για να μπορέσει να αντιληφθεί τις αγωνίες της ανθρωπότητας.

Ήξερε ένα πράγμα: ότι δεν υπάρχει πόνος που δεν μπορεί να υπερπηδηθεί με ενεργητική και συνειδησιακή προσπάθεια.

Όταν ξέρουμε αυτό για έναν άνθρωπο, ξέρουμε τι αξίζει –και ξεκινά να μας αρέσει. Είναι νεκρός, ωστόσο.

Μέχρι τώρα ήταν δυνατό να μιλούμε για τα κατορθώματά του αλλά όχι για το πεπρωμένο του.

Σήμερα ξέρουμε αυτό το πεπρωμένο του.

Ήταν ο μεγάλος ηγέτης του ελεύθερου λαού που οδήγησε στα προπύλαια της νίκης.

Καθ’ οδόν προς το ζενίθ του θριάμβου, ξαφνικά άλλαζε πορεία λες και είχε πλαστεί ο ίδιος για να ηγηθεί, παρά το ρίσκο, της ελευθερίας αλλά όχι για να αντέξει και στο σχίσμα που θα προκύψει μετά την νίκη.

Ως εδώ καλά.

Δεν υπάρχει, όμως, ούτε μια ανθρώπινη ύπαρξη που δεν θλίβεται για την απώλειά του και που δεν θα ευχόταν να είχε λίγο περισσότερο συνεχιστεί το πεπρωμένο του.

Η παγκόσμιος ειρήνη –αυτό το άπειρο καλό– έπρεπε να σχεδιάζεται από ανθρώπους με ευτυχισμένα πρόσωπα και όχι από πολιτικούς με θλιμμένο βλέμμα.

Εις μάτην το ιδανικό του αυτό!

Μας λένε ότι η Αμερική βυθίστηκε σε σιωπή με τα νέα.

Δεν είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο κόσμος αισθάνθηκε τόσην αγωνία.

Αν δοθεί ενός λεπτού –όχι σιγής– αλλά σκέψεως, ποιος δεν θα την μοιραζόταν;

Όταν ένας άνθρωπος πετυχαίνει σ’ αυτόν τον βαθμό, όλοι πετυχαίνουν.

Όσο κι αν αποσπαστεί η προσοχή του, ο κόσμος είναι αρκετά συναισθηματικός για να τηρήσει μια ενός λεπτού σιωπή διότι ο άνθρωπος αυτός άφησε αυτόν τον παράλογον κόσμο, του οποίου η μοναδική ελπίδα έγκειται στην ποιότητα των ανθρώπων του λαού του.