«Η ΠΟΙΝΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 25 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή:
1. Το κείμενο αυτό συνδέεται με την σύγκρουση Albert Camus-Francois Mauriac με επίκεντρο το πρόσωπο του Χριστού, τον θάνατο και τον Χριστιανισμό ενώ πρέπει να αναγνωστεί πρωτίστως σε συνδυασμό με την «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ». Η επιρροή του, όμως, εξακτινώνεται και στα άρθρα «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣ», «COMBAT, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», «ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», «ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΑΣ», «Η ΚΡΙΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ» κ.τ.λ. περί Κρίσεως και Αποκαλύψεως.
2. Η αφορμή των κειμένων είναι η κάθαρση στην Γαλλία από τους δοσίλογους του Vichy και, πιο συγκεκριμένα, η εκτέλεση του δημοσιογράφου Georges Suarez της εφημερίδας Aujourd ’hui, ο οποίος κατηγορήθηκε για συνεργασία με Γερμανούς και εκτελέστηκε στις 9/11/1944. Ωστόσο, πρέπει να συνυπολογιστούν και τα άρθρα περί Θεών της Γερμανίας, οι αναφορές του συγγραφέα στο Ξίφος του Δημίου του Friburg και στο Ξίφος του Αλεξάνδρου καθώς και ότι η λέξη «capital» -ανάλογα με τα συμφραζόμενα- σημαίνει πρωτεύουσα, κεφάλι, κεφαλική/θανατική ποινή, οικονομική ποινή/τιμωρία, νομισματική κεφαλή, κεφάλαιο.
Είχαμε ενδοιασμούς πριν ανταποκριθούμε στην πρόσκληση (που είχε με ευγένεια και μιαν προέκταση προς εμάς) εκ μέρους του κ. Mauriac στην Κυριακάτικη Le Figaro. Τα θέματα που ήγειρε μας φάνηκαν λιγότερο επείγοντα σε σύγκριση με άλλα. Ωστόσο, αρκετά γράμματα αναγνωστών μας έχουν πλέον πείσει ότι αυτές οι ασχολίες είναι κοινές σε πολλούς Γάλλους που τις μοιράζονται και, άρα, η συζήτηση θα ωφελείτο από κάποιαν πρόσθετην ευκρίνεια.
Κάλλιστα θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε παραδεχόμενοι ότι το κύριο άρθρο της έκδοσης που προκλήθηκε από την Le Figaro εγράφη υπό το καθεστώς διέγερσης. Οι ισχυρισμοί του François Mauriac κατά του Αντιστασιακού Τύπου μας πλήγωσαν διότι τις θεωρήσαμε βαθύτατα άδικες.
Αυτή είναι η πραγματική διαφωνία.
Και μετανοούμε που ο κ. Mauriac δεν είπε τίποτε ως προς το πρόβλημα αυτό στην απάντησή του. Αυτό, όμως, συνέβη επειδή προτίμησε να πάει απευθείας στο ουσιώδες ζητούμενο το οποίον είναι το θέμα της δικαιοσύνης.
Ας το διαπραγματευθούμε, άρα.
Αυτό που σόκαρε τον κ. Mauriac ήταν η επιβεβαίωση που δώσαμε ότι πρέπει να μάθουμε σήμερα να απαρνούμαστε ένα τμήμα του εαυτού μας. Προφανώς, αυτό δεν σημαίνει ότι θα έπρεπε να λέμε πράγματα που δεν πιστεύουμε.
Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι το πρόβλημα της δικαιοσύνης επί της ουσίας καταλήγει στην αποσιώπηση –όταν μια αλήθεια του δημοσίου χώρου διακυβεύεται– αυτού που ο κ. Mauriac καλεί «έλεος».
Δύσκολο ζήτημα, σίγουρα, αλλά για να πιστεύει κανείς ότι είναι απαραίτητες οι θυσίες για χάρη της δικαιοσύνης δεν πρέπει να είναι Χριστιανός.
Ας μιλήσουμε για μιαν εξειδικευμένην υπόθεση.
Είναι εύκολο να χαθούμε εντός μιας αφηρημένης διαλεκτικής συζήτησης και των λογισμικών ολοκληρωμάτων του θέματος των ευθυνών.
Ορισμένοι ψάχνουν για δικαστικά ζητήματα όπου η κρίση υπήρξε αυθαίρετη ενώ άλλοι αναφέρουν υποθέσεις όπου οι νομικές φόρμες έγιναν αντικείμενο σεβασμού. Αυτό ακριβώς, όμως, είναι που δημιουργεί σύγχυση.
Ας δούμε, άρα, την πραγματικότητα κατά πρόσωπο: η συζήτηση αυτή ξεκίνησε επειδή κάποιος επρόκειτο να χάσει το κεφάλι του.
Την Δευτέρα, η πρώτη ανακοίνωση περί θανατικής ποινής εκδόθηκε με επίσημη πρόταση στο Παρίσι. Είναι με αυτό το τρομερό δεδικασμένο που παραμένει νωπό στον νου μας που πρέπει να λάβουμε μια θέση.
Θα εγκρίνουμε την πρόταση αυτήν ή όχι;
Αυτή είναι η καρδιά του ζητουμένου –και είναι κάτι φοβερά δύσκολο.
Ο κ. Mauriac θα πει ότι είναι Χριστιανός και ότι ο ρόλος του δεν είναι να καταδικάζει.
Εμείς, όμως, ακριβώς επειδή δεν είμαστε Χριστιανοί, αποφασίσαμε –και εδώ του ζητούμε να δώσει στενή προσοχή σε ό,τι λέμε– να δώσουμε πρόσωπο στο πρόβλημα, με τετραγωνική του επίλυση και σε όλες του τις διακλαδώσεις.
Πώς προτείνουμε να γίνει αυτό;
Δεν μας γουστάρει η δολοφονία.
Το ανθρώπινο πρόσωπο ενσαρκώνει όλα όσα σεβόμαστε στον κόσμο.
Η ενστικτώδης μας αντίδραση σε αυτήν την πρόταση θανάτου είναι, επομένως, αηδία.
Θα ήταν εύκολο για μας να πούμε πως η δουλειά μας δεν είναι να καταστρέφουμε ανθρώπους αλλά απλώς να κάνουμε κάτι για το καλό της χώρας.
Στην πραγματικότητα, όμως, έχουμε μάθει από το 1939 ότι, αν δρούσαμε με βάση αυτήν την παρόρμηση, θα προδίδαμε το καλό της χώρας.
Η Γαλλία φέρει μέσα της, σαν ένα σώμα ξένο, μιαν μικρή μειονότητα ανθρώπων που προκάλεσαν τις πρόσφατες ωδίνες της και που συνεχίζουν να αποτελούν το αίτιο του πόνου της κατά τον παρόντα χρόνο. Είναι ένοχοι προδοσίας και αδικίας ενώπιον των Θεών.
Είναι, ως εκ τούτου του γεγονότος, η ίδια τους η ύπαρξη που εγείρει το πρόβλημα της δικαιοσύνης από την στιγμή που σχηματίζουν ένα ζωντανό τμήμα της χώρας αυτής –και το ερώτημα είναι αν πρέπει να τους αφανίσομε.
Ένας Χριστιανός μπορεί να πιστεύει
πως η δικαιοσύνη των ανθρώπων συμπληρώνεται πάντοτε από την δικαιοσύνη των Θεών και άρα η επιείκεια και η άφεση αμαρτιών πρέπει πάντοτε να έχουν δικαιώματα προτίμησης.
Προσκαλούμε, όμως, τον κ. Mauriac να εξετάσει το δίλημμα εκείνων για τους οποίους η θεωρία περί θεϊκής κρίσης, κρίσης των Θεών ή θεοδικίας είναι άγνωστη και ξένη αλλά διατηρούν μιαν αγάπη προς τον άνθρωπο και ελπίζουν στο μεγαλείο του.
Πρέπει, τότε, ή να τηρήσουν την σιωπή τους για πάντα ή να γίνουν προσήλυτοι στην δικαιοσύνη της ανθρωπότητας.
Αυτό δεν μπορεί να λάβει χώρα δίχως κατάθλιψη.
Ύστερα, όμως, από μιαν 4ετία συλλογικής οδύνης και όντας σε εγρήγορση για την αφύπνιση 25 ετών ολόκληρων από την μετριότητα, οι ενδοιασμοί και οι αμφιβολίες δεν μπορεί πλέον να υφίστανται.
Έχουμε τώρα επιλέξει να αγκαλιάσουμε την ανθρώπινη δικαιοσύνη –με όλες τις τρομακτικές της ατέλειες– ενώ ψάχνουμε εναγωνίως να την αποκαταστήσουμε εμμένοντας απεγνωσμένα στην τιμιότητα.
Δεν κάναμε ποτέ έκκληση σε μιαν δικαιοσύνη τυφλή και βιαστική που να καλύπτει με σπουδή όλα τα χάσματα. Αποκρούουμε την αυθαίρετη ετυμηγορία και την εγκληματική ανοησία και θα προτιμούσαμε να κρατήσει η Γαλλία καθαρά τα χέρια της.
Για τον λόγον αυτό, ωστόσο, θέλουμε να είναι η δικαιοσύνη ταχεία, άμεση, και ζητούμε κάθε προσαγωγή για εγκλήματα απιστίας να πάρει τέλος σε μιαν ορισμένην ημερομηνία.
Θέλουμε να τιμωρηθούν άμεσα τα πιο εμφανή εγκλήματα και, κατόπιν, αφού τίποτε δεν μπορεί να έρθει εις πέρας δίχως μετριότητα, ζητούμε να αποθηκευθούν ως παρακαταθήκη στην λήθη –μετά από προσεκτικήν εξέταση– τα σφάλματα που έχουν διαπράξει τόσοι πολλοί Γάλλοι.
Είναι, άραγε, τόσο τρομακτική η γλώσσα αυτή όσο νομίζει ο κ. Mauriac;
Δεν είναι, βέβαια, η γλώσσα που μιλά για χάρη.
Είναι, όμως, η γλώσσα μιας γενιάς που καλλιεργήθηκε και μεγάλωσε ως μάρτυς του θεάματος της αδικίας, απαλλοτριωμένη και αποξενωμένη από Θεό, με αγάπη στον άνθρωπο και αποφασισμένη να υπηρετήσει το ανθρώπινο γένος σε σύγκρουση με το πεπρωμένο των ρητών που τόσο συχνά παρουσιαζόταν ως στερούμενο λογικής.
Είναι η γλώσσα της καρδιάς αυτών που αποφάσισαν να αναλάβουν πλήρως τα καθήκοντά τους, να ζήσουν με την τραγωδία του αιώνα τους και –μέσα σε έναν κόσμο ηλιθιότητας και εγκλήματος– να συνδράμουν το μεγαλείο του ανθρώπου.
Από την άποψη της ψυχής αυτής της χώρας –που κινητοποίησε τις μηχανορραφίες του κ. Mauriac– την ψυχήν αυτή την γνωρίζει: την είδε στα μάτια ορισμένων συντρόφων μας κατά την διάρκεια των θαυματουργών ημερών της εξέγερσης.
Είναι για να κρατήσουμε αυτήν την λαμπρή φλόγα καιόμενη μπροστά στα πρόσωπα των νέων της Γαλλίας που πρέπει να αποκηρύξουμε εκείνο το τμήμα του εαυτού μας που θα στρεφόταν κατά προτίμησιν υπέρ της παρηγόριας που προσφέρει η έλλειψη μνήμης και η μαλθακότητα.
Πριν μία 4ετία αναγκαστήκαμε να γίνουμε σκληροί σε ορισμένο τμήμα του εαυτού μας. Ίσως αυτό να ήταν ατυχές αλλά δεν βλέπουμε γιατί η γλυκάδα δεν μπορεί να είναι αρρενωπότητα και η αποφασιστικότητα να μην συνδυάζεται με αναστολές.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή είναι η μοναδική ευκαιρία που έχουμε αφήσει ανοιχτή ώστε να αποτρέψουμε την Γαλλία και την Ευρώπη από το να καταντήσουν μια έρημος μετρίων και σιωπηλών ανδρών όπου πλέον δεν θα θέλουμε να ζήσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου