«ΤΑ ΑΚΡΑ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ»
Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ
Observer, 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1944
Κριτική στο βιβλίο του Alfred Noyes «Στα χείλη της Αβύσσου»
Σημείωμα του μεταφραστή: το μικρό αυτό άρθρο αναφέρεται στο ακραίο σύνορο του Ατλαντικού ως σημείο-κλειδί για την χρήση ενός κοινού οργάνου (του Υπουργείου Πληροφοριών Μ.Ο.Ι. ) στο πλαίσιο μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας των μαζών. Πρέπει να αναγνωστεί ως το κεντρικό άρθρο που ερμηνεύει το σύνολο των άρθρων του συγγραφέα περί Ισπανίας και Χριστιανισμού αλλά σε άμεσο συνδυασμό με το κείμενο με τίτλο «ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΣΤΗΝ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ» που έχει αφιερωθεί στην Ισπανία, το έργο «ΠΡΟΟΙΜΙΟ-ΕΞΗΓΗΣΗ & ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και το δοκίμιο «Ο ΑΠΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ» (βλ. μεταφράσεις Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου). Είναι σίγουρο ότι πρόκειται για τον ίδιο συγγραφέα.
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Όσο ασυνάρτητο και –σε κάποια σημεία– ανόητο κι αν είναι αυτό το βιβλίο, εγείρει ένα πραγματικό πρόβλημα
και θα βάλει τους αναγνώστες του να σκεφθούν ακόμα κι αν ο στοχασμός τους ξεκινήσει να αποδίδει μόνον
από εκείνο το σημείο-κλειδί στο οποίο ο κ. Noyes σταματά.
Η θέση του είναι ότι ο Δυτικός πολιτισμός βρίσκεται υπό τον κίνδυνο πραγματικής καταστροφής,
σε στενωπό στην οποία έχει έλθει όχι από οικονομικές δυσαρμονίες αλλά εξαιτίας
της παρακμής της πίστης
στο απόλυτο καλό και κακό.
Οι κανόνες της συμπεριφοράς, στους οποίους πρέπει να στηρίζεται κάθε σταθερή κοινωνία, καταλύονται:
«Σε ποιάν υπόσχεση μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη, ποιάν στέρεα συμφωνία
μπορεί άραγε να επιτευχθεί και πάλι σε έναν κόσμο όπου εκατομμύρια και εκατομμύρια άνθρωποι
έχουν διαπαιδαγωγηθεί ώστε να πιστεύουν ότι, αν φαίνεται ότι τους συμφέρει,
μπορούν να παραβιάσουν οποιαδήποτε συμφωνία ή υπόσχεση –οσοδήποτε επίσημα κι αν έχει γίνει–
την οποία δεν απαιτείται οι “ρεαλιστικά” σκεπτόμενοι ή οι “ψύχραιμοι ηγέτες” να την θεωρούν τίποτε παραπάνω
από “παλιόχαρτα”, ακόμα και αν η παραβίασή της συνεπάγεται την δολοφονία εκατομμυρίων αθώων
που κοιμούνται μέσα στην νύχτα;»
Υπάρχει αρκετή ένταση σε αυτό το ερώτημα, το οποίο ο κ. Noyes επαναλαμβάνει πάλι και πάλι διαρκώς
με διάφορες μορφές.
Στο Χάος στο οποίο ζούμε, ακόμα και οι διακριτικές αιτίες της κοινής αξιοπρέπειας λησμονούνται.
Η πολιτική, εσωτερική ή εξωτερική, πιθανότατα δεν είναι περισσότερο ανήθικη απ’ ό,τι ήταν πάντα
αλλά αυτό που είναι καινούργιο είναι η αυξανόμενη συναίνεση των συνηθισμένων ανθρώπων
στα δόγματα της ωφελιμότητας, η απάθεια της κοινής γνώμης ενώπιον των πιο στυγνών εγκλημάτων
και μαρτυρίων καθώς και η κατ’ εντολήν αμνησία τύπου μπλακ-άουτ που επιτρέπει σε αιμοσταγείς
δολοφόνους να μεταστραφούν μέσα σε ένα βράδυ σε δημόσιους ευεργέτες, αν το απαιτεί
η «στρατιωτική αναγκαιότητα».
Εντελώς νέα, εξ άλλου, είναι και η αμφιβολία που ρίχνουν τα διάφορα ολοκληρωτικά συστήματα
στην ίδια την ύπαρξη της αντικειμενικής αλήθειας
και η συνεπακόλουθη χάλκευση της ιστορίας σε εκτεταμένη κλίμακα.
Ο κ. Noyes έχει απόλυτο δίκιο να διαμαρτύρεται κατά όλων αυτών –και, μάλλον, υποτιμά την ζημιά που γίνεται
στον συνήθη κοινό νου από την λατρεία του «ρεαλισμού»
που έχει την εγγενή τάση να νομίζει ότι η άτιμη οδός είναι πάντα η επικερδής.
Πράγματι, η απώλεια των ηθικών κριτηρίων φαίνεται να υποσκάπτει την αίσθηση
της πιθανής έκβασης των πραγμάτων.
Ο κ. Noyes εξακολουθεί να βρίσκεται εντός των ορίων των δίκαιων ισχυρισμών του όταν δικαιολογημένα λέει
ότι η ιντελλιγκέντσια μολύνεται περισσότερο από τις ολοκληρωτικές ιδέες
σε σχέση με τον απλό κόσμο
και πρέπει εν μέρει να ενοχοποιηθούν τα μέλη της ως υπεύθυνα για την σύγχυση στην οποία σήμερα βρισκόμαστε.
Η διάγνωσή του, ωστόσο, για τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι πολύ επιφανειακή
και η θεραπεία που προτείνει είναι αμφισβητήσιμη, ακόμα και από την οπτική γωνία της εφαρμοσιμότητάς της.
Κατ΄αρχάς, δεν θα ήταν σωστό να υποθέτουμε
–όπως κάνει συνεχώς ο κ. Noyes– ότι
μια αξιοπρεπής κοινωνία μπορεί να θεμελιωθεί μόνο με βάση τις Χριστιανικές αρχές.
Ισοδυναμεί με το να πούμε ότι μια καλή ζωή μπορεί να υπάρξει
μόνο στο ακραίο όριο του Ατλαντικού.
Περίπου το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού είναι κατ’ όνομα Χριστιανοί –και οι αναλογίες διαρκώς ελαττώνονται.
Η αχανής έκταση της Ασίας δεν είναι Χριστιανική –και, δίχως κάποιο απρόβλεπτο θαύμα, ποτέ δεν θα γίνει.
Θα πρέπει, άραγε, να πούμε ότι δεν μπορεί να δημιουργηθεί ποτέ μια αξιοπρεπής κοινωνία στην Ασία;
Εάν ναι, τότε πουθενά δεν μπορεί να υπάρξει.
Και θα μπορούσε, το ίδιο επίσης, να εγκαταλειφθεί εκ των προτέρων
και ολόκληρη η προσπάθεια να αναγεννηθεί η κοινωνία.
Ο κ. Noyes κάνει μάλλον λάθος όταν φαντάζεται ότι η Χριστιανική πίστη μπορεί να αποκατασταθεί
όπως υπήρχε στο παρελθόν, ακόμα και στην ίδια την Ευρώπη.
Το πραγματικό πρόβλημα της εποχής μας είναι να αποκατασταθεί η αντίληψη του απόλυτου καλού και κακού
όταν έχει χαθεί η πίστη όπου αυτή η αντίληψη συνήθως στηριζόταν –δηλαδή, η πίστη στην προσωπική αθανασία.
Αυτό απαιτεί πίστη,
κάτι το οποίο είναι κάτι διαφορετικό από την ευπιστία.
Φαίνεται αμφίβολον εάν ο κ. Noyes έχει αντιληφθεί πλήρως την διάκριση.
Κατόπιν, υπάρχει το ζήτημα της ποσότητας ευθύνης που ανήκει για την εξασθένηση των ηθικών κριτηρίων
στους μπλαζέ κουλτουριάρηδες (οι «ψευτοδιανοούμενοί μας», είναι η αγαπημένη ονομασία
του κ. Noyes γι’ αυτούς). Ο κ. Noyes γράφει για το ζήτημα αυτό με την ίδια μάλλον ένταση
που γράφει τα τελευταία 20 χρόνια η “LONDON MERCURY”.
«Οι ψευτοδιανοούμενοι» είναι καταχθόνιοι, προκλητικοί, επιτίθενται στην θρησκεία, στον πατριωτισμό,
στην οικογένεια, κ.τ.λ., κ.τ.λ.
Είναι, όμως –όπως φαίνεται– υπεύθυνοι και για την άνοδο του Χίτλερ, κατά κάποιον τρόπο.
Τώρα, αυτό αντιφάσκει με τα γεγονότα.
Κατά την διάρκεια των κρισίμων ετών, ήταν ακριβώς αυτοί οι «ψευτοδιανοούμενοι» που βδελύσσεται ο κ. Noyes
αυτοί που διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στην φρίκη του Φασισμού ενώ οι Συντηρητικοί Tory’s και ο εκκλησιαστικός
Τύπος έκαναν ό,τι το καλύτερο για να τους φιμώσουν.
Ο κ. Noyes καταδικάζει την πολιτική του κατευνασμού –αλλά ποια ήταν η στάση της Εκκλησίας και του Τύπου της
σε αυτό το ζήτημα;
Από την άλλη, οι διανοούμενοι τους οποίους πράγματι επιδοκιμάζει
–και αυτούς τελικά μόνο κάτω από πολύ αμφισβήτηση– βρίσκονται στην πλευρά των αγγέλων.
Ένας εξ αυτών είναι, φυσικά, ο Κάρλαϊλ ο οποίος υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της σύγχρονης λατρείας της ισχύος
και της επιτυχίας, δεδομένου ότι επικρότησε τον Γ’ Γερμανικό Πόλεμο τόσο παταγωδώς όσο και ο Pound τον Ε’.
Ο άλλος είναι ο Κήπλινκ.
Ο Κήπλινκ δεν ήταν ολοκληρωτικός αλλά η ηθική του είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αμφίβολη.
Ο κ. Noyes παρατηρεί, στην αρχή του βιβλίου του, ότι δεν μπορεί κανείς να απαλλαχθή από τους δαίμονες
χωρίς την βοήθεια του Βεελζεβούλ.
Είναι, όμως, και εξαιρετικά οργισμένος επειδή μπορούν ακόμα να δημοσιεύονται αντι-Αγγλικά βιβλία στην Αγγλία
και να εγκωμιάζονται από τις Αγγλικές εφημερίδες.
Δεν έτυχε, άραγε, να αντιληφθεί ότι αν σταματούσαμε να κάνουμε αυτό το πράγμα, τότε θα εξαφανιζόταν
η βασική διαφορά ανάμεσα σε εμάς και στους αντιπάλους μας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου