«ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ» - Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ

«ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ»

Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ

Tribune, 25 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συγκριθεί ειδικά με την μετάφραση του θεατρικού του Αλμπέρ Καμύ με τίτλο «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ» και γενικά με τα άρθρα Καμύ και Όργουελ περί Συνταγματικής Δημοκρατίας, περί Επανάστασης και περί Ελευθερίας, που μαρτυρούν ότι πρόκειται για έργο ενός και μόνον, του ιδίου ανθρώπου. Πρέπει, ακόμα, να συνδεθεί με όλες τις ομιλίες και μεταφράσεις Καμύ-Όργουελ περί Γερμανίας.

Εξετάζοντας την εισαγωγή του Chesterton στο βιβλίο «Δύσκολοι Καιροί» – (παρεμπιπτόντως, οι εισαγωγές

του Τσεστερτον στον Ντίκενς είναι σχεδόν ό,τι καλύτερο έγραψε ποτέ) – σημειώνω την τυπικά γενικευτική δήλωση:

«Δεν υπάρχουν νέες ιδέες».

Ο Τσέστερτον ισχυρίζεται εδώ ότι οι ιδέες που ενέπνευσε η Γαλλική Επανάσταση δεν ήταν νέες

αλλά αποτελούσαν απλά μιαν αναβίωση πεποιθήσεων που είχαν ακμάσει παλιότερα

–και, κατόπιν, εγκαταλείφθηκαν.

Ο ισχυρισμός, όμως, πως «δεν υπάρχει ουδέν καινόν υπό τον ήλιον»

αποτελεί ένα από τα κοινότοπα επιχειρήματα των ευφυών αντιδραστικών.

Οι απολογητές του Καθολικισμού, πιο συγκεκριμένα, τον χρησιμοποιούν σχεδόν αυτόματα.

Ο,τιδήποτε μπορεί να πεις ή να σκεφτείς έχει ειπωθεί ή έχει γίνει αντικείμενο σκέψεως στο παρελθόν.

Κάθε πολιτική θεωρία –από τον Φιλελευθερισμό ως τον Τροτσκισμό– μπορεί πράγματι να αποδειχθεί

ότι είναι εξέλιξη κάποιας αίρεσης των πρώϊμων ετών της Εκκλησίας.

Κάθε φιλοσοφικό σύστημα, σε ύστατη ανάλυση, εκπηγάζει από τους Έλληνες και τα Ελληνικά.

Κάθε επιστημονική θεωρία (αν είναι να πιστέψουμε τον λαϊκό Τύπο των Καθολικών) είχε δρομολογηθεί

στον 13ο αιώνα από τον Ρότζερ Μπαίηκον και άλλους.

Μερικοί Ινδουϊστές στοχαστές προχωρούν έτι περαιτέρω και ισχυρίζονται πως όχι μόνον όλες

οι επιστημονικές θεωρίες αλλά και όλα τα επιτεύγματα της εφηρμοσμένης επιστήμης

καθώς και τα αεροπλάνα, το ραδιόφωνο όπως επίσης και ολόκληρη η βαλίτσα των κόλπων με τα τρυκ

ήταν γνωστά στους αρχαίους Ινδούς, οι οποίοι ύστερα τις άφησαν όλες

επειδή ήταν ανάξιες της προσοχής τους.

Δεν είναι πολύ δύσκολο να διαπιστωθεί ότι αυτή η ιδέα

έχει τις ρίζες της στον φόβο της προόδου.

Αν τίποτε δεν υπάρχει «καινόν υπό τον ήλιον»,

εάν το παρελθόν πάντοτε επιστρέφει με την μια μορφή ή την άλλη,

τότε το μέλλον –όταν έρθει– θα είναι κάτι το οικείο.

Αυτό που σε καμία περίπτωση δεν θα έρθει –αφού ποτέ πριν δεν έχει έρθει–

είναι εκείνο το θεωρούμενο ως το πλέον πολυμίσητο και τρομερό πράγμα:

ο κόσμος των ελευθέρων και ίσων ανθρωπίνων πλασμάτων.

Ιδιαίτερα συμφέρουσα και βολική στους αντιδραστικούς στοχαστές είναι η ιδέα

ενός κυκλικού σύμπαντος,

στο οποίο συμβαίνει η ίδια αλυσίδα των γεγονότων να εξελίσσεται πάλι και πάλι ξανά από την αρχή.

Σε ένα τέτοιο σύμπαν, κάθε φαινομενική εξέλιξη προς την δημοκρατία

σημαίνει απλά ότι ζυγώνει λίγο πιο κοντά η επερχόμενη εποχή της τυραννίας και των προνομίων.

Αυτή η πεποίθηση, όσο κι αν είναι προφανώς βασισμένη σε προλήψεις,

υποστηρίζεται σήμερα ευρέως και είναι κοινή

ανάμεσα στους Φασίστες συνολικά και στους Φασίστες που η καταγωγή τους είναι η Εγγύς Δύση ή Αριστερά.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν νέες ιδέες.

Παραδείγματος χάριν, η ιδέα ότι ένας εξελιγμένος πολιτισμός

δεν είναι απαραίτητο να στηρίζεται εξ ανάγκης στην δουλεία

είναι μια ιδέα σχετικά νέα∙

είναι κατά πολύ νεώτερη από την Χριστιανική θρησκεία.

Ακόμα, όμως, κι αν το απόφθεγμα του Τσέστερτον ήταν αλήθεια, θα ίσχυε μόνο υπό την έννοια ότι

ένα άγαλμα συμπεριλαμβάνεται σε κάθε κομματάκι πέτρας.

Οι ιδέες μπορεί να μην αλλάζουν –αλλά η έμφαση διαρκώς εναλλάσσεται και κινείται.

Παραδείγματος χάριν, θα μπορούσε να προβληθεί ο ισχυρισμός ότι

το πιο σπουδαίο τμήμα της θεωρίας του Μαρξ εμπεριέχεται στο ρητό

“Where your treasure is, there will your heart be also” – «Όπου γαρ έστιν ο θησαυρός ημών, εκεί έσται και η καρδία ημών»

Πριν, όμως, ο Μαρξ αναπτύξει αυτήν την θεωρία,

τί ισχύ είχε αυτό το απόφθεγμα;

Ποιός το είχε προσέξει;

Ποιός το είχε καταλάβει και είχε συμπεράνει εξ αυτού –πράγμα το οποίο, οπωσδήποτε, υπονοεί–

ότι οι νόμοι, οι θρησκείες και οι ηθικοί κώδικες αποτελούν όλα ένα εποικοδόμημα

χτισμένο πάνω από τις υπάρχουσες σχέσεις ιδιοκτησίας;

Ήταν ο Χριστός, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, αυτός που εκστόμισε τα λόγια του κειμένου

αλλά ήταν ο Μαρξ αυτός που τους έδωσε ζωή.

Κι από την στιγμή που το έκανε –και τα έφερε στην ζωή–

τα κίνητρα των πολιτικών, των ιερέων, των δικαστών, των ηθικολόγων και των εκατομμυριούχων

έχουν τεθεί πλέον κάτω από την βαθύτατη υποψία:

κάτι το οποίο εξηγεί, φυσικά, γιατί τον μισούν τόσο πολύ.