«Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΤΑΠΕΙΝΩΝ» M. MAETERLINCK

«Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΤΑΠΕΙΝΩΝ»

M. MAETERLINCK

Όπως οι μέλισσες εργάζονται μόνο στα σκοτεινά,

έτσι και η σκέψη εργάζεται μόνο στη σιωπή,

και η αρετή στη μυστικότητα.

Δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι τα λόγια μας χρησιμεύουν

στις βαθύτερές μας επικοινωνίες με τα όντα.

Τα χείλη και η γλώσσα τόσο μπορούν να δείξουν την ψυχή,

όσο κι ένα σημείο ή ένας αριθμός μπορεί να δείξει μια ζωγραφιά του Μέρλινκ.

Έτσι μόλις θελήσουμε «να μιλήσουμε με τον εαυτό μας» είμαστε «υποχρεωμένοι» να σωπαίνουμεν,

και αν αντισταθούμε στην αόρατη δύναμη

της σιωπής που μας σπρώχνει τις στιγμές αυτές,

θα πάθουμε ανεπανόρθωτη απώλεια,

που και οι μεγαλύτεροι θησαυροί της ανθρώπινης σοφίας

δε θα μπορούσαν να διορθώσουν ποτέ.

Γιατί χάσαμε την ευκαιρία ν’ ακούσουμε μιαν άλλη ψυχή, δίνοντας στη δική μας μιας στιγμής ύπαρξη∙

και υπάρχουν πολλές ζωές που παρόμοιες ευκαιρίες δε συναντούν δυο φορές.

Μόλις αρχίσουμε να μιλούμε ευθύς

αισθανόμαστε ότι κάποιες θεϊκές πόρτες κλειούνται.

Γι’ αυτό πολύ φιλάργυρα κρατούμε μαζί μας τη σιωπή.

Ακόμα και οι πιο ελαφρόμυαλοι από μας δε σωπαίνουν με τον πρώτο τυχόντα.

Το ένστικτο των υπεράνθρωπων αληθειών που έχουμε όλοι,

μας ειδοποιεί ότι είναι επικίνδυνο να σωπαίνει κανείς, μπροστά σ’ έναν

που δε θα επιθυμούσε να γνωρίσει, ή που δεν αγαπά.

Γιατί τα λόγια περνούν και χάνονται μεταξύ των ανθρώπων,

ενώ η σιωπή, αν βρήκε μια στιγμή την ευκαιρία να φανεί χρήσιμη,

δε σβήνει πια ποτέ και η αληθινή ζωή,

η μόνη που αφήνει κάποιο ίχνος, αποτελείται μόνο από σιωπή.

Να ενθυμείστε ότι στη σιωπή πρέπει ακόμα να καταφύγουμε

αν θέλουμε να την εξηγήσουμε.

Και αν σας είναι δυνατό να κατεβείτε μια στιγμή ως τα βάθη της ψυχής σας

που κατοικούνται από τους αγγέλους, θα δείτε πως ό,τι θα ενθυμείστε

από ένα πρόσωπο που βαθύτατα αγαπήσατε, δεν είναι ούτε τα λόγια που είπε,

ούτε οι χειρονομίες που έκαμε∙

είναι οι στιγμές της σιωπής που ζήσατε μαζί.

Διότι η ποιότητα των στιγμών αυτών της σιωπής, σας αποκάλυψε την ποσότητα

της αγάπης σας και των ψυχών σας.

Μόνον την ενεργητική σιωπή εξετάζω εδώ, διότι υπάρχει και π α θ η τ ι κ ή σιωπή,

που είναι αντιφέγγισμα απλό του ύπνου, του θανάτου ή της ανυπαρξίας.

Είναι η κοιμάμενη σιωπή∙

και την ώρα που κοιμάται είναι λιγότερο επίφοβη κι από τα λόγια ακόμη.

Όμως μια απροσδόκητη περίσταση μπορεί αιφνίδια να την ξυπνήσει

και τότε θρονιάζεται μέσα μας η αδελφή της η μεγάλη, η ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή σιωπή.

Προσέξετε.

Δυο ψυχές θα αγγιχτούν τώρα.

Οι διάμεσοι τοίχοι θα πέσουν, οι φράχτες θα γκρεμιστούν και η συνηθισμένη ζωή θα εξαφανιστεί και θα ’ρθει στη θέση της μια άλλη ζωή,

όπου όλα γίνονται σοβαρά και ανυπεράσπιστα, όπου τίποτε πλέον

δεν αποτολμά να γελάσει και τίποτε δεν υποτάσσεται, και τίποτε δε λησμονείται.

Και ακριβώς, επειδή όλοι μας γνωρίζουμε

τη σκοτεινή αυτή δύναμη και τα επικίνδυνα αυτά παιχνίδια,

γι’ αυτό φοβούμεθα τόσο βαθιά τη σιωπή.

Υποφέρουμε το πολύ πολύ την απομονωμένη, τη δική μας σιωπή∙

αλλά η σιωπή των πολλών, η πολλαπλασιαζόμενη σιωπή

και προ πάντων η σιωπή ολόκληρου πλήθους,

είναι φορτίο υπερφυσικό,

που και οι ισχυρότερες ψυχές φοβούνται να βαστάξουν το ανεξήγητο βάρος του.

Φθείραμε μεγάλο μέρος της ζωής μας

αναζητώντας τους τόπους όπου η σιωπή δε βασιλεύει.

Ευθύς μόλις δυο ή τρεις άνθρωποι συναντώνται,

η πρώτη τους σκέψη είναι να εξορίσουν τον αόρατο εχθρό.

Γι’ αυτό πόσες συνηθισμένες φιλίες ως μόνα θεμέλιά τους δεν έχουν

το μίσος της σιωπής!

Και αν με όλες τις προσπάθειες κατορθώνει η σιωπή να γλιστρήσει

ανάμεσα σε συνηθισμένους ανθρώπους, οι άνθρωποι αυτοί θα στρέψουν με ανησυχία την κεφαλή

από το μυστηριωδώς επιβλητικό μέρος των πραγμάτων,

που κανείς δεν μπορεί να τα διακρίνει,

και κατόπιν θα ξεχωρίσουν γρήγορα,

και θ’ αφήσουν αδειανή τη θέση στο άγνωστο,

και στο μέλλον θ’ αποφεύγουν ο ένας τον άλλον. Γιατί θα φοβούνται

μήπως μάταια πάλι αποδειχτεί η προαιώνια προσπάθεια,

και πιθανόν ένας από αυτούς

να είναι από εκείνους που κρυφά ανοίγουν την πόρτα στον αντίπαλο.

Οι περισσότεροί μας δεν εννοούν και δεν αποδέχονται τη σιωπή παρά

δυο ή τρεις φορές σ’ όλη τους τη ζωή.

Δεν τολμούν να φιλοξενήσουν τη μυστηριώδη αυτή ξένη

παρά σ’ εξαιρετικές περιστάσεις, όλοι όμως την υποδέχονται τότε αξιοπρεπώς

γιατί και οι αθλιότεροι έχουν στη ζωή τους στιγμές,

όπου μπορούν να ενεργούν σαν να γνώριζαν ήδη όλα όσα γνωρίζουν οι Θεοί.

Θυμηθείτε πού χωρίς τρόμο συναντήσατε την πρώτη σας σιωπή.

Η τρομαχτική ώρα είχε σημάνει και ερχόταν να προϋπαντήσει την ψυχή σας.

Την είδατε να ανυψώνεται μέσα από τα’ ανείπωτα βάραθρα της ζωής,

μέσα από τα βάθη της εσωτερικής θάλασσας του ωραίου

ή του φριχτού, και δε φύγατε.

Συνέβη κατά την ώρα ενός ξαναϊδωμού, ή επάνω στο κατώφλι ενός μισεμού,

ή στο πέρασμα μιας ανεκλάλητης χαράς, ή στο πλάϊ ενός νεκρού,

ή στην άκρη του γκρεμού μιας δυστυχίας.

Θυμηθείτε τις στιγμές εκείνες όπου όλα τα μυστικά πετράδια

αναπηδούν και οι κοιμισμένες αλήθειες

ξυπνούν αιφνίδια

και ειπέτε μου

αν η σιωπή τότε δεν ήταν καλή και απαραίτητη,

και τα χάδια του εχθρού που αδιάκοπα πολεμά,

ειπέτε μου

αν δεν ήσαν χάδια θεϊκά∙

τα φιλήματα της δυστυχισμένης

σιωπής –γιατί προ πάντων στη δυστυχία

η σιωπή μας αγκαλιάζει– μένουν για πάντα αλησμόνητα∙

και γι’ αυτό όσοι τα εγνώρισαν συχνότερα από τους άλλους αξίζουν και περισσότερο.

Μόνο αυτοί γνωρίζουν ίσως πάνω σε τί νερά,

βουβά και βαθιά, αναπαύεται το λεπτοκαμωμένο φλούδι της καθημερινής ζωής, μόνο αυτοί πλησίασαν περισσότερο το Θεό∙

και τα βήματα που έκαμαν κατά το φως είναι βήματα που ποτέ τους δε χάνονται, γιατί η ψυχή είναι κάτι που ίσως να μην μπορεί ποτέ να υψωθεί,

αλλά και που δεν κατρακυλά προς τα κάτω ποτέ…

«Η Σιωπή, το μεγάλο Βασίλειο

της Σιωπής, αναφωνεί πάλι ο Καρλάϊλ

–εγνώρισε τόσο καλά το βασίλειο αυτό

της ζωής

που μας βαστάζει–

είναι υψηλότερα από τα’ άστρα, χαμηλότερα από το βασίλειο του θανάτου.

Η σιωπή και οι ευγενικοί σιωπηλοί άνθρωποι είναι σκορπισμένοι εδώ και εκεί, καθένας στην επαρχία του, και σκέπτονται σιωπηλοί, εργάζονται σιωπηλοί, και οι πρωϊνές εφημερίδες καθόλου δεν τους αναφέρουν.

Είναι το άλας της γης και η χώρα

που δεν έχει τέτοιους ανθρώπους, ή που έχει πολύ λίγους,

δε βρίσκεται σε καλό δρόμο.

Είναι δάσος χωρίς ρίζες, όλο φύλλα και κλαδιά και σε λίγο θα μαραθεί

και δε θα ’ναι πια δάσος…»

Αλλά η αληθινή σιωπή είναι μεγαλύτερη ακόμη και δυσκολότερη ακόμη

από την υλική σιωπή,

που μας λέει ο Καρλάϊλ, μπορούμε να την πλησιάσουμε

και δεν είναι από εκείνους τους Θεούς

που μπορούν να εγκαταλείψουν οι άνθρωποι.

Μας περισφίγγει από όλα τα μέρη,

είναι η ρίζα της υποσυνείδητης ζωής μας, και ευθύς

ως ένας από μας

κτυπήσει τρέμοντας μια θύρα

της Αβύσσου, πάντα η ίδια προσεκτική

σιωπή

ανοίγει τη θύρα αυτή.

Και εδώ ακόμη όλοι

είμαστε ίσοι μπροστά στο Απροσμέτρητο

και η σιωπή του βασιλέα

ή του σκλάβου κατέναντι του θανάτου,

του πόνου ή της αγάπης,

έχει το ίδιο πρόσωπο

και κρύβει κάτω από τον αδιαπέραστο μανδύα της τους ίδιους θησαυρούς.

Το μυστικό της σιωπής αυτής που είναι η αληθινή σιωπή και το απαραβίαστο καταφύγιο της ψυχής μας,

ποτέ του δε θα χαθεί

και αν ο πρωτόπλαστος άνθρωπος

συναντούσε τον τελευταίο κάτοικο της γης

θα σώπαινε κατά τον ίδιο τρόπο,

μέσα στα φιλήματα,

στους δρόμους ή στα δάκρυα, θα σώπαινε

κατά τον ίδιο τρόπο μέσα σε κάθε τι που πρέπει να γίνεται χωρίς ψευτιές,

και αν και τόσοι αιώνες πέρασαν,

όμως θα εννοούσαν και οι δύο,

σαν να είχαν κοιμηθεί στην ίδια κούνια,

ό,τι τα χείλη δε θα μπορέσουν

μέχρι συντέλειας

του κόσμου να πουν.