«Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗΣ» - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

«Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 30 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να αναγνωστεί σε σχέση με το θεατρικό έργο «ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ» και σε επαφή με το περιβάλλον που δημιουργούν τα άρθρα «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ», «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ», «ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΜΟΥΛΑΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», «Η ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΠΑΝΑΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ» και, ειδικά, αυτό με τον τίτλο «ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ» σε σύνδεση με όλα τα άρθρα περί Γερμανίας-Ισπανίας ενώ, πέραν από το ξίφος του Μεγ. Αλεξάνδρου και του δημίου του Friburg ως προς τον Χριστό, το θέμα της σύγκρουσης πνεύματος-ξίφους είναι κεντρικό στα «ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΕΝΑΝ ΦΙΛΟ ΓΕΡΜΑΝΟ». Το νομικό πλαίσιο δημιουργούν τα άρθρα περί Συντάγματος, Βασιλείας, Χριστιανισμού, Ρεαλισμού και Γερμανίας-Ισπανίας, και ειδικά «Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ», οι «ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», η «ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΑΡΞΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ» και, επιπλέον, α) η διπλωματική μελέτη «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» με θέμα τις τοιχογραφίες από τις Χριστιανικές Κατακόμβες, β) το άρθρο «ΤΟ ΠΛΑΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ», γ)η κινηματογραφική ταινία “Sierra de Teruel” που αναφέρεται στην εμπειρία της Αποκάλυψης και βασίστηκε στο μυθιστόρημα του André Malraux «L’ Espoir»-«Η Ελπίς» που εστιάζει στην μάχη για την κατάληψη του Alcazar στο Τολέδο της Ισπανίας, δ) τα ψηφιδωτά και οι πίνακες τέχνης της Γερμανίας. Σημειώνεται η αναφορά του συγγραφέα-δημοσιογράφου στα άρθρα «ΤΟ ΞΙΦΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ» και «ΜΝΗΜΕΣ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΔΟΜΕΝΗΣ, ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ: ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΠΟΤΙΤΣΕΛΛΙ» -τα οποία μπορούν να συγκριθούν με τις μεταφράσεις Όργουελ «ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟ MEIN KAMPF» και «ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ».

Vincennes: 34 Γάλλοι βασανισμένοι και δολοφονημένοι.

Δίχως βοήθεια από την φαντασία μας οι λέξεις αυτές δεν λένε τίποτα.

Τί αποκαλύπτει, λοιπόν, η φαντασία;

Δύο άνδρες, πρόσωπο με πρόσωπο, ένας εκ των οποίων ετοιμάζεται να πάρει τα αποτυπώματα του άλλου, ο οποίος τον καρφώνει στα μάτια. Δεν είναι η πρώτη φορά που ήμασταν αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε τις ανυπόφορες αυτές εικόνες.

Το έτος 1933 σημείωσε και έδωσε το έναυσμα μιας εποχής που ο μεγαλύτερος από τους συγχρόνους μας ορθά της έδωσε τον τίτλο «ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗΣ».

Επί 10 χρόνια, όποτε ακούγαμε στις ειδήσεις ότι άνθρωποι με πρόσωπο ακριβώς σαν το δικό μας είχαν με μεθοδικότητα ακρωτηριάσει και βγάλει τα νύχια άοπλων, γυμνών υπάρξεων, τα μυαλά μας στριφογύριζαν ζαλισμένα και αναρωτιόμασταν πώς ήταν δυνατό να γίνονται τέτοια πράγματα.

Ωστόσο, ήταν δυνατά.

Επί 10 χρόνια ήταν δυνατά –και σήμερα, άλλωστε, μαθαίνουμε (λες και μας προειδοποιούν ότι η νίκη στον στίβο της μάχης δεν σημαίνει και ολοκληρωτικόν θρίαμβο) για συντρόφους που οι αντάρτες τους έβγαλαν τα άντερα, τους τεμάχισαν τα μέλη και τους έβγαλαν το πρόσωπο.

Οι άνθρωποι που έκαναν τις πράξεις αυτές ήταν άνθρωποι αρκετά καλλιεργημένοι και ευγενείς ώστε να παραχωρούν την θέση τους προς τους μεγαλύτερους στο μετρό ακριβώς όπως ο Χίμλερ –ο οποίος ανήγε σε επιστήμη ακόμα και την τέχνη των μαρτυρίων– έμπαινε από την πίσω πόρτα, επιστρέφοντας το βράδυ από την δουλειά του, για να μην ξυπνήσει το καναρίνι του.

Ναι, ήταν δυνατά τα πράγματα αυτά, το ξέρουμε καλά.

Τόσο πολλά πράγματα είναι δυνατά, όμως.

Γιατί επιλέχτηκε αυτή η συγκεκριμένη φόρμουλα δράσης σε σχέση με κάποιαν άλλη;

Επειδή το κρίσιμο σημείο ήταν ότι ήθελαν να δολοφονήσουν το ανθρώπινο πνεύμα και να ταπεινώσουν τις ανθρώπινες καρδιές.

Όσοι πιστεύουν στην βία ξέρουν καλά τους εχθρούς τους.

Ξέρουν όπως όταν ένας άνθρωπος πιστεύει στην καρδιά του στο δίκαιο ενός σκοπού, χίλια αυτόματα να σκοπεύουν πάνω του δεν θα του αλλάξουν αυτήν την πίστη.

Κι αν ο άνθρωπος αυτός πεθάνει, άλλοι δίκαιοι θα πουν «όχι» ώσπου να εξουθενωθεί η ισχύς της δύναμης.

Οπότε, δεν αρκεί να σκοτωθεί ο δίκαιος∙ θα πρέπει, επιπλέον, να εκτελεστεί και το πνεύμα του ώστε το παράδειγμα 1 δικαίου που αποκηρύσσει την ανθρώπινην αξιοπρέπεια να αποθαρρύνει όλους τους άλλους δίκαιους και να αποκαρδιώσει και την ίδια την δικαιότητα.

Επί 10 χρόνια, ένα ολόκληρο έθνος αφιερώθηκε στην αποστολή της καταστροφής των ψυχών. Ήταν αρκετά σίγουρο για την δύναμή του ώστε πίστευε ότι η ψυχή ήταν το μοναδικό εμπόδιο που παρέμενε στον δρόμο του και, άρα, έπρεπε να κανονιστεί κι αυτή.

Αυτό ακριβώς προσπάθησαν να κάνουν και –ουαί αυτοίς– μερικές φορές το πέτυχαν.

Ήξεραν ότι υπάρχει πάντοτε κάποια ώρα της ημέρας ή της νύχτας που ακόμα και οι πιο θαρραλέοι άνδρες νοιώθουν όπως οι δειλοί.

Επέδειξαν πάντοτε την εξυπνάδα να περιμένουν να έλθει η ώρα αυτή.

Και όταν έφτασε η ώρα, έπληξαν την ψυχή δια μέσου των σωματικών στιγμάτων, υποτίμησαν το σώμα σε βαθμόν εξάντλησης και μάνητας και, ορισμένες φορές, προδοσίας και πλάνης.

Ποιος, υπό τις συνθήκες αυτές, θα τολμούσε να μιλήσει περί άφεσης αμαρτιών; Από την ώρα που το πνεύμα κατάλαβε τελικά ότι θα μπορούσε να κερδίσει το ξίφος αποκλειστικά και μόνο δια του ξίφους, από την ώρα που πήρε τ’ άρματα και κατόρθωσε την νίκη, ποιός θα του ζητούσε να δώσει άφεση αμαρτιών;

Δεν είναι το μίσος που θα μιλήσει αύριο αλλά η δικαιοσύνη η ίδια, μια δικαιοσύνη βασισμένη στην μνήμη.

Δίκαιο, άρα, είναι να συγχωρεί κανείς –και μάλιστα, δίκαιο της πιο ιερής κι αιώνιας μορφής– εκ μέρους εκείνων που έχασαν την ζωή τους χωρίς να πουν λέξη, με την κατανυκτική και ειρηνική μετουσίωση της καρδιάς τους που ποτέ δεν πρόδωσε.

Έτσι θα δινόταν ένα τρομερό χτύπημα δίκαιας εκδίκησης για όσους από εμάς –αν και ήταν οι πιο γενναίοι– αντιμετωπίστηκαν ως δειλοί, υποβαθμίστηκαν οι ψυχές τους και έχασαν την ζωή τους από την απόγνωση φέροντας για πάντα στην έρημο της καρδιάς τους το μίσος τους για τους άλλους και την περιφρόνηση για τον εαυτό τους.