«ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ»
Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ
Observer 10 Νοεμβρίου 1946
Κριτική στο βιβλίο «Πολιτική, Οικονομία και Άνθρωποι στην σύγχρονη Ισπανία 1808-1946» του A. Ramos Oliveira
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Ο κ. Oliveira υποδεικνύει την βασική του θέση βάζοντας την λέξη «σύγχρονη» και την ημερομηνία «1808»
πλάϊ-πλάϊ στον τίτλο του.
Η Ισπανία υπέστη μεταβολές από τότε που ο Ισπανικός λαός εξεγέρθηκε κατά του Ιωσήφ
Βοναπάρτη αλλά ορισμένα κυρίαρχα προβλήματα παρέμειναν άλυτα από κάθε καθεστώς
και οι σχεδόν αναρίθμητοι εμφύλιοι πόλεμοι αποτελούν –όπως λέει ο κ. Oliveira- «έναν μόνον Εμφύλιο Πόλεμο».
Το βιβλίο επιβεβαιώνει τον τίτλο του
και περιέχει αρκετά χρήσιμα κεφάλαια παρασκηνιακού υλικού καθώς και περιγραφές εξαιρετικών ανθρώπων
που εναλλάσσονται με άλλα κεφάλαια καθαρής ιστορίας.
Η Δεύτερη Δημοκρατία του 1931 κάνει την εμφάνισή της μόνον στην μέση περίπου του βιβλίου
και στην εξέγερση του Φράνκο αφιερώνονται μόνον 7 κεφάλαια σε σύνολο 45.
Νωρίς στο βιβλίο ο κ. Oliveira σημειώνει ότι η Ισπανία υπέστη 43 στρατιωτικά πραξικοπήματα-pronunciamientos,
εκ των οποίων 11 επιτυχή, μεταξύ 1814 και 1923.
Λίγο αργότερα, φτιάχνει έναν πίνακα με τα διάφορα καθεστώτα που υπήρξαν σε ολόκληρην αυτήν την περίοδο,
κατατάσσοντάς τα κάτω από τα γράμματα «Ε.Μ.» (που σημαίνουν «Επαναστατικά» - «Μεταρρυθμιστικά»)
και τα γράμματα «Α.Σ.» (που σημαίνουν «Αντεπαναστατικά» - «Συντηρητικά»).
Τα γράμματα «Ε.Μ.» και «Α.Σ.» όχι μόνον εναλλάσσονταν τόσο προγραμματισμένα όσο η νύχτα με την μέρα
αλλά –με την εξαίρεση της περιόδου της «Αποκαταστάσεως» 1874 ως 1931- καμία ομάδα δεν κατόρθωσε
να παραμείνει στην Κυβέρνηση για πάνω από 10 χρόνια.
Αυτή η κίνηση εκκρεμούς υπήρξε σχεδόν πιο καταστροφική στις επιπτώσεις της
απ’ ό,τι ένας αδιατάρακτος δεσποτισμός.
Κάθε απόπειρα μεταρρύθμισης ήταν σίγουρο πως θα ανατρεπόταν λίγα χρόνια αργότερα
και καμία προοδευτική Κυβέρνηση δεν είχε ποτέ την ευκαιρία
να πάρει τους πραγματικούς μοχλούς της εξουσίας στα χέρια της.
Έτσι, το κεντρικό πρόβλημα της Ισπανίας, το αγροτικό ζήτημα, παρέμεινε σχεδόν ανέγγιχτο για πάνω από 100 έτη.
Η Ισπανία είναι μια χώρα γεωργική στην οποία το 1% του πληθυσμού κατέχει (ή κατείχε έως πολύ πρόσφατα)
το 50% της γης.
Οι επιχειρηθείσες Φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην αρχή του 19ου αιώνα
είχαν στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα να αυξηθεί ο αριθμός των εργατών
που δεν είχαν γη στην ιδιοκτησία τους.
Ο κ. Oliveira πραγματοποιεί μιαν ενδιαφέρουσα έρευνα του Ισπανικού γεωργικού συστήματος,
στην οποία δείχνει ότι το βασικό καταφύγιο της αριστοκρατίας που κατέχει την γη
είναι οι περιοχές καλλιέργειας καλαμποκιού και λαδιού.
Αυτοί οι άνθρωποι (που διαρκώς αναφέρονται ως «η ολιγαρχία»)
όχι μόνον είναι δεμένοι με την γη τους
και με την πολιτική τους ισχύ σε κάθε καμπή αλλά παραμόρφωσαν όλην την οικονομία της χώρας
προς το συμφέρον τους, αποθαρρύνοντας κάθε άλλο είδος γεωργίας
και εμποδίζοντας την ανάπτυξη της βιομηχανίας.
Οι τραπεζίτες κατόρθωσαν να κάνουν ειρήνη με την αριστοκρατία
αλλά οι επιχειρηματίες-βιομήχανοι ήταν μια τάξη τόσο καταπιεσμένη όσο και οι εργάτες
ενώ οι πλούσιες πηγές εξόρυξης της Ισπανίας είτε αγνοήθηκαν είτε ελέγχθηκαν από το ξένο κεφάλαιο.
Υπό τις συνθήκες αυτές, μια τάξη ισχυρή και συνεκτική δεν μπορούσε να αναπτυχθεί
και η μεγάλη μάζα του λαού, αμόρφωτη και σχεδόν λιμοκτονούσα,
είτε παρέμεινε απαθής είτε αυτοεκδηλώθηκε με ξεσπάσματα βίας.
Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες είχαν ήδη καεί από το πόπολο από την δεκαετία του 1830.
Το χαρακτηριστικό Ισπανικό κίνημα της Αριστεράς ήταν ο Αναρχισμός,
ο οποίος είχε την ποικιλία να ρίχνει την σκια του να απλώνεται από τον Ουτοπιανισμό αφενός
ως την καθαρή ληστεία αφετέρου.
Η «ολιχαρχία» δεν γνώριζε άλλον τρόπο για να αντιμετωπίσει την δυσαρέσκεια εκτός από την συντριβή της
και οι φιλελεύθεροι δεν έκαναν τίποτε είτε επειδή δεν μπορούσαν είτε διότι ήταν τρομαγμένοι
από την προοπτική της Κόκκινης Επανάστασης ή επειδή η αποπνικτική διανοητική ατμόσφαιρα
τους έκανε να σπαταλούν την ενέργειά τους σε δευτερεύοντα ζητήματα όπως ο αντικληρικαλισμός.
Έτσι, η ιστορία της Ισπανίας συνέχισε να είναι στάσιμη, διακοπτόμενη από ριπές πυροβόλων
ενώ η πολιτική, στρατιωτική και οικονομική ισχύς παρέμενε πάντοτε στα ίδια χέρια.
Τα κεφάλαια του κ. Oliveira που καταπιάνονται με τον πρόσφατο Εμφύλιο Πόλεμο
είναι, ίσως, λιγότερο ικανοποιητικά από το υπόλοιπο βιβλίο. Δίνουν μόνον έναν σύντομο απολογισμό
των πρώτων 6 μηνών του Πολέμου –της πιο ενδιαφέρουσας, κατά πολλούς τρόπους, περιόδου- και
αφιερώνουν πάρα πολύ χώρο, μάλλον, στο κίνημα του στρατηγού Casado
ο οποίος ανέτρεψε την κυβέρνηση Negrin και οδήγησε στην παράδοση.
Ο κ. Oliveira (ο οποίος υπήρξε και είναι ακόμα στενός συνεργάτης του Δρα. Negrin) είναι αρκετά ευγενής
ώστε να μην δώσει μεγάλη έμφαση στον ανόητο και αισχρό ρόλο που διαδραμάτισε στον Πόλεμο
η βρεττανική πολιτική αλλά τα στοιχεία που είχε παράσχει νωρίτερα -για τα επενδεδυμένα κεφάλαια
των Άγγλων στην Ισπανία- αφηγούνται την δική τους ιστορία.
Πρόκειται για ένα βιβλίο πολύτιμο που συλλέγει πληροφορίες, ειδικά για την Ισπανική βιομηχανία και γεωργία,
πληροφορίες που αλλού δεν θα ήταν εύκολο να βρεθούν μάλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου