«Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 1 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με την διπλωματική εργασία «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» όπου και παρέχονται πληροφορίες για τον Γνωστικισμό και σε σχέση με το σύνολο των μεταφράσεων Όργουελ-Καμύ περί Τύπου. Βλ. ειδικότερα: «Το επάγγελμα του Δημοσιογράφου» , «Χάρτης για την κυβέρνηση του Τύπου», «Η Συνταγματικότητα των κειμένων περί Τύπου διατάξεων», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Συνθήκες και Διπλωματία του Τύπου», «Ιδιοκτησία του Τύπου και Χριστιανισμός», «Δημοσιογραφική κατάθεση και Χριστιανικός Τύπος», «Χριστιανικός διάλογος και Δημοσιογραφία», «Κριτική Δημοσιογραφία», «Αντίσταση, Εξέγερση και Δημοσιογραφία», «Κριτική του Νέου Τύπου», «Τριγωνική συνεργασία δημοσιογράφων», «Αυτοκριτική».
Κάθε ηθική μεταρρύθμιση του τύπου θα ήταν άνευ νοήματος εάν δεν συνοδευόταν από την λήψη μέτρων πολιτικής που να στοχεύουν στην εγγύηση πραγματικής ανεξαρτησίας των εφημερίδων από την δύναμη του κεφαλαίου.
Αντιστρόφως, η πολιτική μεταρρύθμιση δεν θα δημιουργούσε καμίαν αίσθηση εάν δεν εμπνεόταν από μια λεπτομερή εξέταση της φύσεως της δημοσιογραφίας από τους ίδιους τους δημοσιογράφους.
Από αυτήν αλλά και άλλες απόψεις, πολιτική και ηθική είναι αλληλένδετες.
Οι δημοσιογράφοι του νέου τύπου ήταν υποχρεωμένοι –ή έτσι πιστεύαμε– να έρθουν σε επαφή για να διεξάγουν ακριβώς μια τέτοιαν εξέταση κατά την διάρκεια των ετών της μυστικότητας. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτό ισχύει.
Είπα, όμως, χθες ότι ερωτήσεις του είδους που εγέρθηκαν τότε δεν είναι τόσο πρόσφορες για δημόσια επίδειξη στην οδό με την οποία σήμερα παρουσιάζεται ο τύπος.
Ποιός είναι ο δημοσιογράφος; Είναι πρωτίστως ένα πρόσωπο που υποτίθεται πως διαθέτει ιδέες.
Το σημείο αυτό αξίζει ειδικής έρευνας και θα γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε ένα άλλο άρθρο.
Είναι, εξ άλλου, ένα πρόσωπο που αναλαμβάνει ο ίδιος καθημερινά να πληροφορήσει το κοινό για τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας.
Με μια λέξη, είναι ο ιστορικός της στιγμής και η αλήθεια πρέπει να είναι ο πρώτος του σκοπός. Ωστόσο, κάθε ιστορικός γνωρίζει ότι –ακόμη και με απόσταση από τα γεγονότα, σύγκριση ντοκουμέντων και μαρτυρία από διαφορετικούς μάρτυρες– η αλήθεια είναι στην Ιστορία ασύλληπτη. Το μοναδικό που μπορεί να κάνει για αυτές τις σχέσεις είναι να προσφέρει μιαν ηθική επανόρθωσης με την μορφή ενός ενδιαφέροντος για την αντικειμενικότητα –και την γνώση.
Πόσο επείγουσες γίνονται, άρα, αυτές οι αρετές στην υπόθεση ότι υπάρχει ένας δημοσιογράφος που έχει στερηθεί κάθε απόσταση από τα γεγονότα και είναι αδύναμος να τσεκάρει τις πηγές του!
Ό,τι αποτελεί, πρακτικά, ανάγκη για τον ιστορικό μεταβάλλεται σε πραξικοπηματικό νόμο για τον δημοσιογράφο, έναν νόμο που δεν μπορεί να παραβιάσει δίχως να στρέψει τις επαγγελματικές του πράξεις προς την βία.
Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο τύπος μας σήμερα τηρεί τις αξιώσεις του γνωστικισμού και ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την αλήθεια; Οπωσδήποτε όχι.
Έχει βρει άσυλο σε μεθόδους που γεννιούνται από τον συναγωνισμό για νέα προ του πολέμου.
Όλα τα νέα αξίζουν για εκτύπωση εφόσον μπορεί κανείς να σκαλίσει και να ψάξει (δες, επί παραδείγματι, τις ψεύτικες ελπίδες που δόθηκαν στους Παρισινούς αναφορικά με την αποκατάσταση φωταερίου και ηλεκτρικού).
Δεδομένου ότι είναι δύσκολο να βρίσκεται κάποιος πάντοτε πρώτος με μιαν σπουδαία δημοσιογραφική ιστορία –επειδή προς το παρόν υπάρχει μία μόνο πηγή για τέτοιου είδους ιστορίες– οι δημοσιογράφοι έχουν εθιστεί να πηδούν στα γρήγορα τις λεπτομέρειες ώστε να δίνουν αναπαραστάσεις.
Ακόμη κι αν ο πόλεμος εξακολουθεί να λυσσομανά στην Ευρώπη και οι μέρες της ζωής μας τόσο λίγες έστω και για να αναφέρουμε τα καθήκοντα που μας περιμένουν ενώ η μνήμη μας είναι τόσο περιορισμένη έστω και για να αναμνησθούμε τα ονόματα όλων των συντρόφων μας που ακόμα χρειάζονται στήριξη, μια εφημερίδα έκρινε φυσικό να δημοσιεύσει ογκώδεις τίτλους κάτω από τα λάβαρα του αγώνα για να δώσει στο κοινό μια άνευ περιεχομένου ανακοίνωση ενός κωμικού που μόλις ανακάλυψε το επάγγελμά του ως επαναστάτης ύστερα από 4 έτη μικρόψυχου συμβιβασμού.
Αυτό το πράγμα ήταν ήδη άξιο περιφρόνησης όταν η Paris-Soir έδωσε τον τόνο για όλον τον υπόλοιπο τύπο. Είναι, όμως, πραγματικά αποκαρδιωτικό όταν επηρεάζει εφημερίδες στις οποίες είναι οι ελπίδες ολόκληρης της χώρας αυτήν την στιγμή επενδεδυμένες. Βλέπουμε έτσι έναν πολλαπλασιασμό σχεδίων που αποσκοπούν να πωλήσουν εφημερίδες, με τίτλους σε μεγάλο φόντο που δεν έχουν σχέση με την αξία της πληροφόρησης που περιέχεται στα άρθρα που εμφανίζουν οι Θεοί –άρθρα γραμμένα για να κολακεύσουν την αίσθηση του κοινού για τους απλοϊκούς ή συναισθηματικούς τύπους.
Μαζί με τους αναγνώστες αναφωνούν και οι ίδιες οι εφημερίδες που ψάχνουν να τους ικανοποιήσουν όταν απλώς θα έπρεπε να τους διαφωτίζουν. Για την ακρίβεια, δίνουν την εικόνα ότι περιφρονούν τους αναγνώστες τους και για τον λόγο αυτό –περισσότερο απ’ ό,τι τους κρίνει το κοινό– είναι οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι που κρίνουν τους εαυτούς τους.
Το επιχείρημα της υπεράσπισής τους είναι πασίγνωστο: «Δίνουμε στο κοινό ό,τι ζητάει». Δεν είναι αυτό, όμως, που ζητάει το κοινό, είναι αυτό που το κοινό έχει μάθει να ζητάει για 20 χρόνια –και δεν είναι το ίδιο.
Για τα προηγούμενα 4 έτη, άλλωστε, και το κοινό γυρόφερνε στο μυαλό του την σκέψη: Είμαι έτοιμο να δεχθώ τον τόνο της αληθείας, διότι κατάφερε να διέλθει μέσα από μα τρομερή περίοδο αληθείας.
Εάν, όμως, μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, 20 εφημερίδες στον αέρα είναι γεμάτες με μετριότητα και πλαστές επινοήσεις, το κοινό θα αναπνεύσει σε αυτόν τον αέρα και θα γίνει εξαρτυμένο απ’ αυτό.
Μας έχει δοθεί μια μοναδική ευκαιρία δημιουργίας ενός κοινού πνεύματος και εξύψωσης στο επίπεδο μιας ολόκληρης χώρας.
Συγκρινόμενες με αυτό, τί αξίζουν λίγες θυσίες χρήματος και πρεστίζ ή ο καθημερινός κόπος σκέψεως και φροντίδος που θα έπρεπε να αρκεί για να διατηρηθεί η ποιότητα μιας εφημερίδας;
Απλώς θέτω το ερώτημα σε κάθε σύντροφο του νέου τύπου.
Όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις τους, δεν μπορώ να πιστέψω στην αντιμετώπιση αυτής της ερώτησης με αφέλεια από το πλευρό των Θεών.
ALBERT CAMUS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου