«ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΧΙΤΛΕΡ: ΞΙΦΟΣ, ΖΥΓΟΣ ΚΑΙ ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ» - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

«ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΧΙΤΛΕΡ: ΞΙΦΟΣ, ΖΥΓΟΣ ΚΑΙ ΓΟΡΔΙΟΣ ΔΕΣΜΟΣ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου

Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή: το κείμενο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με ολόκληρη την σειρά των μεταφράσεων Όργουελ και Καμύ περί Γερμανίας, Φασισμού και Χίτλερ («Κριτική στο MEIN KAMPF», «Προφητείες για τον Φασισμό», «Τι είναι ο Φασισμός», «Η άνοδος και οι εχθροί του Χιτλερικού Φασισμού», «Η Δευτέρα Παρουσία και η αντίσταση των εφημερίδων», «Λογοκρισία, προπαγάνδα και Αποκάλυψη», «Ο Σταυρός του Μαρτυρίου», «Το ξίφος της Αποκάλυψης και η Ιστορία», «Το ξίφος ως σύμβολο του κυβερνήτη», «Η συλλογική αυτοκτονία στην υπόθεση Χίτλερ», «Η φόρμουλα της πανάκειας των Θεών της Γερμανίας», «Ο χειρισμός της φόρμουλας της ελευθερίας», «Μνήμες μιας ειδυλλιακής, παραδομένης Γερμανίας: εικόνες για εικονογράφηση από τον Μποτιτσέλλι). Επιπλέον, συνδέεται με τις μεταφράσεις Όργουελ-Καμύ-Βέϊλ περί Χριστιανισμού, με την ομιλία του συγγραφέα στον Ο.Η.Ε. τον Νοέμβριο 1948 που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “La Gauche”, με τίτλο «ΜΑΡΤΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». Στην διάλεξη στην Στοκχόλμη με θέμα «ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΝ: Η ΤΕΧΝΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ» ο συγγραφέας αναφέρεται στην επανένωση του Γόρδιου Δεσμού του πολιτισμού που κόπηκε από το ξίφος του Μεγ. Αλεξάνδρου. Στην «ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ» γίνεται αναφορά στο «ξίφος του δημίου» της πόλης Friburg που φέρει την επιγραφή «Κύριε Θεού, συ ο Ιησούς ει ο κριτής»-“Lord Jesus, thou Art the judge”. Στο έργο «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ» αναπτύσσεται πλήρως το θέμα του Ελληνικού Πολιτισμού και του Χριστιανισμού.

Το 1933 μια προσωπικότητα παθιασμένη σκαρφάλωσε με φρενίτιδα πάνω στα ερείπια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και ανακοίνωσε προς ένα μαγεμένο έθνος και έναν δύσπιστον κόσμο ότι είχε μόλις ξεκινήσει –για τον ίδιο και για την χώρα του– μια μεγαλειώδης, νέα εποχή.

11 χρόνια αργότερα οι στρατιώτες του εχθρού έχουν διεισδύσει στην μητέρα-πατρίδα των Γερμανών και είναι έτοιμοι να δώσουν το τελειωτικό κτύπημα σε ένα έθνος εξαντλημένο, μετά από 10 χρόνια ένοπλου αγώνα και βυθισμένο μετά από 5 χρόνια γλωσσών φωτιάς του πολέμου.

Το πείραμα είχε ολοκληρωμένη έκβαση.

Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων πίστευε στην ιδιοφυΐα του Αδόλφου Χίτλερ: σχεδόν όλοι οι Γερμανοί, πολλοί Ευρωπαίοι και λίγοι Γάλλοι. Αυτό προέκυψε επειδή, για πολλούς ανθρώπους, η επιτυχία είναι νόμος –και η βαρβαρότητα πειρασμός.

Δεν είναι κατά κανέναν τρόπο σίγουρο ότι αυτή η πίστη έχει συλλήβδην χαθεί.

Τώρα που η επικράτεια των Γερμανών κατακτήθηκε για πρώτη φορά μετά από περισσότερο από 1 αιώνα από εχθρούς που είναι αποφασισμένοι να μαρκάρουν πάνω της τα σημάδια και τις πληγές μιας επικρατούσας ισχύος, είναι ώρα για μια νωπή ματιά στην ιδέα περί της ευφυΐας του Χίτλερ.

Ο Χίτλερ ρίσκαρε και διακινδύνευσε τα πάντα υπέρ της απόλυτης επιτυχίας των πολιτικών του: Έτη κι έτη χωρίς ανέσεις∙ στερήσεις κάθε είδους∙ η πιο σκληρή πειθαρχία∙ τέχνη, φιλοσοφία και ηθική στον κοινό σκοπό υπόδουλες όλες∙ για έναν σκοπό μόνο καταγεγραμμένες σε λίστα όλες οι υλικές και πνευματικές πηγές –ποτέ ένα έθνος δεν υποτάχθηκε σε αυτού του είδους την ασκητική ούτε όμως και εξέθρεψε αυτού του είδους τις ελπίδες όπως ο Χίτλερ, ο οποίος δρώντας εν ονόματι του Γερμανικού πληθυσμού έκανε μιαν επιλογή θανάσιμη και μοιραία: επέλεξε την ισχύ έναντι της ευτυχίας.

Υπάκουες στον λόγο του, 8 εκατομμύρια υπάρξεις αποκήρυξαν την συνήθη ευημερία με την αποκλειστική ελπίδα να κατακτήσει κάποια μέρα δύναμη.

Πρέπει να δεχτεί κανείς ότι, εάν ο Χίτλερ είχε πετύχει, η ιστορία θα τον είχε αναγνωρίσει ως «μεγάλον άνδρα».

Μερικοί από εμάς, θα το είχαν –αναμφίβολα– αρνηθεί αυτό το επιχείρημα ότι η λέξη «άνδρας» έχασε κάθε νόημα υπό το καθεστώς των Ναζί και έτσι υποβίβασε για πάντα και την ιδέα του «μεγάλου».

Ολόκληρη η Γερμανία και πολύς κόσμος, ωστόσο, θα είχαν ξεχάσει την ασυγχώρητη μετριότητα αυτού του άνδρα που αναλώθηκε από τις εμμονές του, τα ακατανόμαστα ως εδώ εγκλήματα που τώρα φέρουν το όνομά του και, εν κατακλείδι, την δυστυχία που έσπερνε στην πορεία του και που έριξε όπως το σκοτάδι σε πολλές χώρες απελπισμένες.

Σήμερα, όμως –πρόσωπο με πρόσωπο με το αποτέλεσμα– η ίδια η Ιστορία θα παλινδρομήσει.

Θα θέσει στον ζυγό τις θυσίες που απαιτήθηκαν από το Γερμανικό έθνος αφενός και αφετέρου την αβυσσαλέα ταπείνωση και τον πόνο που θα είναι η αμοιβή του.

Ένα έθνος που θεωρούσε ένα τίποτα την ευτυχία χιλιάδων λαών σε σύγκριση με την δύναμη ενός σπουδαίου ατόμου, όταν το υπολογίσει αυτό στον ζυγό, θα υποχρεωθεί να αναγνωρίσει ότι η Γερμανία θυσίασε τα πάντα για να αποκτήσει αυτό το τίποτα.

Στερημένος από ευτυχία για 10 χρόνια, δεν θα απολαύσει την ισχύ για πολλά χρόνια στο μέλλον.

Ο άνθρωπος αυτός που κραύγαζε με μίσος πάνω από τα κεφάλια χιλιάδων κρανοφόρων, ο μόνος που φέρει το φορτίο τόσο μεγάλων εγκλημάτων και ψεμάτων που καμιά ανθρώπινη συγχώρεση δεν μπορεί ποτέ να το σηκώσει από τους ώμους του –Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν ευφυΐα.

Η τάξη παραμένει ακέραια, λοιπόν.

Διότι η τάξη επιμένει ότι, στο τέλος, ο ρεαλισμός δεν πληρώνει.

Ένα ψέμα μπορεί να επιτύχει την νίκη όταν η αλήθεια δειλιάζει μπρος στην δική της δύναμη.

Έρχεται, όμως, μια ώρα που η αλήθεια αρνείται να πεθάνει –και παίρνει το ξίφος της.

Από αυτήν την ημέρα και μετά, το ψέμα είναι καταδικασμένο και το έργο της δύναμης του ρεαλισμού υπονομευμένο.

Τί μπορεί να διδαχθούν από το τρομακτικό παράδειγμα της αγωνίας της Γερμανίας τα απελευθερωμένα από το μίσος και την αδυναμία πνεύματα;

Ότι στην Ιστορία –όπως και σε άλλους σφαιρικούς τομείς– η ιδιοφυΐα ποτέ δεν στηρίζεται στο ψέμα αλλά εμπεριέχεται ολοκληρωτικά εντός της αλήθειας, όταν αυτή έχει επίγνωση της δύναμής της.

Μας πήρε 10 έτη και εκατομμύρια νεκρούς για να αναγνωρίσουμε αυτό το προφανές γεγονός.

Έχοντας πληρώσει τόσο ακριβά αυτό το μάθημα, τουλάχιστον δεν θα το ξεχάσουμε.