«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 1 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1945
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή:
Το κείμενο είναι το πρώτο που ανοίγει μια σειρά άρθρων του δημοσιογράφου-συγγραφέα με θέμα τον Τύπο («Το επάγγελμα του δημοσιογράφου», «Αντίσταση, Εξέγερση και Δημοσιογραφία», «Κριτική Δημοσιογραφία», «Χάρτης για την κυβέρνηση του Τύπου», «Η Συνταγματικότητα των κειμένων περί Τύπου διατάξεων», «Συνθήκες και Διπλωματία του Τύπου», «Ιδιοκτησία του Τύπου και Χριστιανισμός», «Δημοσιογραφική κατάθεση και Χριστιανικός Τύπος», «Η Δευτέρα Παρουσία και η Αντίσταση των Εφημερίδων», «Η μεταρρύθμιση του Τύπου», «Αυτοκριτική», «Κριτική του Νέου Τύπου», «Τριγωνική συνεργασία δημοσιογράφων»). Όλα αυτά τα κείμενα ενώνονται με την σειρά «ΟΥΤΕ ΔΗΜΙΟΙ ΟΥΤΕ ΘΥΜΑΤΑ» και με τα υπόλοιπα άρθρα περί Συντάγματος, Ρεπούμπλικας και Δημοκρατίας. Για τα ζητήματα Τύπου και Χριστιανισμού, βλέπε τα άρθρα «COMBAT, Χριστιανισμός και Κομμουνισμός», «Έθνος, Εκκλησία και Χριστιανισμός», «Ραδιόφωνο και Χριστιανική Δημοκρατία» καθώς και τις μεταφράσεις άρθρων αφιερωμένων στον διάλογο Albert Camus & Gabriel Marcel-François Mauriac. Βλ. και τις μεταφράσεις Σιμόν Βέϊλ περί Μαρξ-Χριστού αλλά και ειδικά την μετάφραση Όργουελ με τίτλο «ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ».
Η μεταπολεμική περίοδος ξεκίνησε.
Ένα έτος έχει περάσει από την απελευθέρωση της Γαλλίας.
Πρώτα η Γερμανία, κατόπιν η Ιαπωνία γονάτισαν.
Η δικαιοσύνη δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί αλλά, τουλάχιστον, έχουμε αναρρώσει από μιαν κατάσταση αθλιότητας στην οποία κυριαρχούσε η αδικία.
Δεν είχε προλάβει καλά-καλά να ξυπνήσει η Γαλλία από την εξέγερση και αμέσως άρχισε την για πολλά χρόνια αναμενόμενη προσπάθειά της να αναπνεύσει κανονικά εκ νέου.
Δεν έχουμε ακόμη φτάσει στο σημείο αυτό αλλά οι εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί, είναι καθ’ οδόν.
Τώρα, την παραμονή των εκλογών, μπορούμε να πούμε ότι πραγματοποιούμε μιαν στροφή σε μιαν κρίσιμην καμπή και είναι ώρα να προσφέρουμε έναν απολογισμό της δύσκολης προηγούμενης χρονιάς.
Δεν θα ήταν άσχημη ιδέα για τον καθένα μας να συνεισφέρει τα πορίσματα της προσωπικής του εμπειρίας σε αυτήν την συλλογική ανασκόπηση.
Επί παραδείγματι, μια εφημερίδα σαν κι αυτήν, μια εφημερίδα που σκοπίμως βγήκε στα πελάγη για να γίνει μια από τις φωνές της νέας Γαλλίας, απαιτεί να ψαχθεί ως προς το τι πέτυχε τον προηγούμενο ενιαυτό.
Για λόγους χώρου, θα περιορίσουμε τα σχόλιά μας μόνο σε μιαν άποψη του ερωτήματος.
Δεν μπορούμε να δώσουμε τόσο μεγάλην έμφαση στο γεγονός ότι η εμπειρία μας ήταν περιορισμένη. Οι φιλοδοξίες μας ήταν συγκρατημένες.
Πιστεύαμε ότι κάθε Γάλλος πολίτης θα έπρεπε να προσπαθήσει να ανανεωθεί με όποιαν μέθοδο ή οδό ο ίδιος ή η ίδια επιθυμούσε.
Η δουλειά μας ήταν να μεταδώσουμε τα νέα.
Έπρεπε να κόψουμε εκτάκτως κάθε σύνδεση με τις πρακτικές του παρελθόντος σε μιαν περιοχή όπου το παρελθόν είχε προκαλέσει έναν μεγάλο αριθμό ζημιών.
Έπρεπε να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες συνθήκες για έντιμη πληροφόρηση και αντικειμενικό διάλογο. Ως προς αυτό, πιστεύαμε ότι θα ήταν δυνατόν να δημιουργήσουμε ένα κλίμα εντός του οποίου θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωπες οι διάφορες τάσεις της Γαλλικής πολιτικής ζωής δίχως να συγκρουστούν.
Η ιδέα μας δεν ήταν –όπως κάποιοι εξακολουθούν να πιστεύουν ή άλλοι να φοβούνται– να θέσουμε σε ανταγωνισμό τον Μαρξ και τον Χριστό.
Δεν ήταν πρόθεσή μας να καταστήσουμε τον εαυτό μας ηλίθιο.
Αφού δεν είμαστε ούτε Κομμουνιστές ούτε Χριστιανοί, απλώς επιθυμούσαμε να κάνουμε τον διάλογο εφικτό
μέσω της υπόδειξης των διαφορών και του τονισμού των ομοιοτήτων.
Από την άποψην αυτή, ο ένας χρόνος της εργασίας μας ολοκληρώθηκε με την αθλιότητα της αποτυχίας.
Επί παραδείγματι, προσπαθήσαμε να δεσμευθούμε σε διάλογο με τους Κομμουνιστές.
Θυμόμαστε ακόμα το μακροσκελές κύριο άρθρο με το οποίο προσπαθήσαμε να εκθέσουμε τους δισταγμούς και την συμπάθειά μας όσο πιο τίμια μπορούσαμε.
Δεν λάβαμε απάντηση.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, όμως, σε ένα θέμα απολύτως καμίας σημασίας, στράφηκαν εναντίον μας οι ίδιοι οι Θεοί, ακόμα κι αν εμείς είχαμε επιχειρήσει –από απόψεως τόνου– να αγγίξουμε ένα συγκεκριμένο πλήκτρο το οποίο ξέρουμε ότι μας αγγίζει προσωπικά όταν προέρχεται από έναν αντίπαλο (και, στην πραγματικότητα, δεν είμαστε καθόλου αντίπαλοι)!
Οι Θεοί, όμως, δεν είχαν καμιά δουλειά σ’ αυτό.
Κατόπιν, επιχειρήσαμε να δεσμευθούμε σε διάλογο με τους Καθολικούς ή έστω με έναν μόνο, τον κ. François Mauriac.
Ομολογουμένως, και από τις 2 πλευρές ειπώθηκαν ορισμένες ανοησίες αλλά η συναλλαγή τελικά δημιούργησε μιαν καλήν αρχή∙ ο διάλογος φαινόταν εφικτός. Τελείωσε, όμως, όταν ο κ. Mauriac έγραψε ένα άρθρο με τόνο που μας εξανάγκασε να σωπάσουμε.
Δεν φτάσαμε, εξαιτίας των εμπειριών αυτών, στο συμπέρασμα ότι οι άλλοι καθιστούσαν τον διάλογον ανέφικτο. Μάλλον φτάσαμε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε και πάλι να βρούμε τις λέξεις που θα μας ένωναν μαζί, λέξεις που θα μας οδηγούσαν σε ενότητα χωρίς να μας απαιτούν να αποκηρύξουμε τις διαφορές μας.
Παρά την προσωρινή μας αποτυχία, παραμένουμε πεισμένοι ότι αυτή η χώρα και αυτός ο κόσμος
δεν μπορούν να σωθούν ώσπου να βρουν –μαζί με τους Θεούς– και τις σωστές λέξεις, το σωστό λεξιλόγιο. Εξακολουθούμε να σκιάζουμε με αποχρώσεις το νόημα που θέλουμε να εκφράσουμε ή –σε κάθε περίπτωση– να εκτοξεύουμε λέξεις που ο καθένας μας μεταφράζει διαφορετικά.
Μας λένε οι άνθρωποι μερικές φορές ότι ο κόσμος πρέπει να αλλάξει.
Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια αλλά δεν μπορούμε να ανακαινίσουμε τον κόσμο ώσπου να του δώσουμε ένα νέο λεξικό.
Ας πάψουν οι ρεαλιστές να διαμαρτύρονται: το νέο λεξικό που έχουμε ανάγκη γράφεται λίγο-λίγο με το αίμα της μάχης και τις κραυγές της Επανάστασης.
Η μοναδική μας ελπίδα είναι αυτή: ότι αν κανείς σκεφτεί λίγο, θα μπορούσε να κάνει πολλά προς την οδό της αποτροπής αιματοχυσίας.
Οι συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργούν οι δημοσιογράφοι δεν χαρίζονται πάντοτε στις πολύ βαθυστόχαστες σκέψεις. Οι δημοσιογράφοι κάνουν ό,τι μπορούν και –επειδή, όπως και οι Θεοί, σφάλλουν κι αυτοί– τουλάχιστον μπορούν να πετούν λίγες ιδέες αντί για νομίσματα «κορώνα-γράμματα» στον αέρα ώστε άλλοι να μπορούν να τις αναπτύσσουν σε πιο αποδοτικά εργαλεία.
Το ιδεώδες για τους πολιτικούς δημοσιογράφους της χώρας
θα ήταν να επιστρέψουν για λίγο σε μιαν εθελούσια σιωπή –αυτή είναι αδύνατη, όμως.
Η Ιστορία το απαγορεύει.
Από την άποψην αυτή, η δημόσια ζωή της Γαλλίας θα συνεχίσει να είναι αναμφίβολα αυτό που είναι: δηλ. μια αρένα στην οποία πανίσχυρες ορθοδοξίες
βρίσκονται αντιμέτωπες η μια με την άλλη
ενώ λίγες μοναχικές φωνές επιχειρούν να ακουστούν.
Κατά τα λοιπά, οι ενδείξεις είναι απαισιόδοξες.
Τα γράμματα που μια εφημερίδα λαμβάνει δεν της λένε για την άποψη της κοινής γνώμης αλλά για την άποψη των αναγνωστών της.
Και πάλι, ένας συγκεκριμένος τόνος και μια δέσμη βασικών προαπαιτούμενων για τα οποία όλοι συμφωνούν, παρέχουν χρήσιμη πληροφόρηση.
Με τον τρόπον αυτό, γνωρίζουμε ότι χιλιάδες άνδρες και γυναίκες ενώνονται μαζί μας στην θεμελιώδη μας ανάγκη.
Πειθόμαστε ολοένα και περισσότερο ότι τα βασανιστικά παιχνίδια της παραδοσιακής πολιτικής διαπερνούν τον νου των ανθρώπων και δεν ανταποκρίνονται στις επιθυμίες τους.
Και, άρα, ο κόσμος έχει δίκιο,
αυτός είναι που –εξασκώντας την βούλησή του– θα σώσει την Γαλλία, αργά αλλά με σιγουριά.
Ναι, έχουμε απεριόριστη εμπιστοσύνη στον λαό αυτής της χώρας.
Αυτή είναι η μεγάλη βεβαιότητα που αποκτούμε από αυτό το πρώτο έτος της εργασίας μας.
Τα λοιπά θα ακολουθήσουν όταν έρθει η ώρα.
Οι άνθρωποι κουράζουν, βασανίζουν, προσβάλλουν και ακρωτηριάζουν ο ένας τον άλλον στην επιδίωξη ενός στόχου που –ακόμα και οι Θεοί– δεν τον αντιλαμβάνονται ξεκάθαρα. Αυτός ο στόχος, όμως, εγκατοικεί πάντοτε μέσα στον ίδιον τον άνθρωπο: στην πραγματικότητα, η εκπλήρωση του στόχου αυτού είναι ο άνθρωπος και η απελευθέρωσή του.
Ολόκληρη η ιστορία του κόσμου είναι η ιστορία της ελευθερίας.
Το ξέραμε αυτό πέρυσι στην μεγάλη έκσταση της εξέγερσης.
Έκτοτε, συνέβη να το μάθουμε ακόμη καλύτερα ενώ ξέρουμε, επίσης, ότι η μακρά αναζήτηση και δίψα της ελευθερίας είναι μια κολασμένη μάχη, στην οποία ακόμα και οι καλές προθέσεις μπορούν να επιφέρουν πλήγματα.
Αυτή η νέα γνώση δεν είναι κάτι το ευκαταφρόνητο: έχουμε μάθει ότι πρέπει να σκεπτόμαστε εντατικά, να προσέχουμε την παρορμητικότητά μας και να μην εγκαταλείπουμε την ελπίδα στους άλλους.
Ολοκληρώνουμε, άρα, με την σκέψη ότι –όσο απογοητευτικό κι αν ήταν το έτος αυτό που πέρασε– ήταν ωστόσο καρποφόρο.
Το αύριο θα είναι καλύτερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου