«ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ» - Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

«ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ»

Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ

“COMBAT”, 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944

Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου Copyright: Christos P. Papachristopoulos

Σημείωμα του μεταφραστή

Το κείμενο αυτό αποτελεί νοηματική ενότητα με τα εξής άρθρα: «Η ΕΠΙΛΟΓΗ», «Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ», «Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ», «ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ», «Η ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ», «ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΑΣ», «ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ», «ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», «ΕΘΝΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ», «ΚΡΑΤΟΣ, ΕΘΝΟΣ, ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ». Ως προς το θέμα της αρχής, ξεχωρίζουν οι αναφορές του δημοσιογράφου-συγγραφέα στα άρθρα με τίτλο «Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ» και «Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙ ΤΥΠΟΥ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ» και «Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ» σε συνδυασμό με όλα τα άρθρα περί Συνταγματικότητας, Νομιμοποίησης, Δημοκρατίας και Δικαιοσύνης τόσο για την Ευρώπη και για την Ελλάδα (από πλευράς Αντίστασης, Εξέγερσης και Επανάστασης) όσο και για τις υπόλοιπες χώρες που αναλύονται στις μεταφράσεις, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με τίτλο «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000», «ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», «ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣ», «ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ» Τα θέματα αυτά περί Δικαίου μπορούν να συνενωθούν συνταγματικά με το περιεχόμενο των άρθρων «Ο ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΜΟΥΛΑΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ», «ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΑΡΞΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ», «DE FACTO ΚΑΙ DE JURE ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ», «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ», «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ», «Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ», «ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΑ». Τα θέματα αρμονίας και δικαιοσύνης αναλύονται και στο σύνολο μετάφρασης του έργου της Σιμόν Βέϊλ όπως «Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΗ» και «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ».

Γίνεται λόγος για την επιβολή της τάξης τώρα, άμεσα.

Αυτό συμβαίνει επειδή η τάξη είναι κάτι καλό και εμείς είμαστε εξ αυτών που πονέσαμε σοβαρά για την απώλειά της.

Γεγονός είναι ότι οι άνθρωποι της γενιάς μας δεν έχουν ποτέ ως τώρα γνωρίσει αυτήν την συγκεκριμένην τάξη ή ηρεμία και γι’ αυτό η νοσταλγία που αισθάνονται για αυτήν θα μπορούσε να τους ωθήσει να προβούν σε αναίσχυντες πράξεις εάν δεν είχαν την πεποίθηση ότι αυτή η τάξη που θέλουν θα πρέπει να ταυτίζεται με την αλήθεια.

Οπότε, η επιδίωξη αυτή τους κάνει να είναι κάπως υποψιασμένοι και προσεκτικοί όταν πρέπει να γίνει μια επιλογή ανάμεσα σε αυτά τα δείγματα τάξεως που τους έχουν προταθεί.

Διότι, συν τοις άλλοις, η έννοια «τάξη» είναι μεν σύνθετος αλλά είναι και κρυπτική, σκοτεινή. Υπάρχει η μορφή τάξης που εξακολουθεί να καλύπτεται υπό τον τίτλο «Τάξις βασιλεύει στην Βαρσοβία», υπάρχει η μορφή τάξης που υποκρύπτει σύγχυση και χάος και υπάρχει και το είδος τάξης που αγαπούσε ο Γκαίτε και τίθεται πρόσωπο με πρόσωπο απέναντι στην δικαιοσύνη. Υπάρχει, εξάλλου, και η άνωθεν, υψηλότερη μορφή τάξεως που επικρατεί στις καρδιές και στον νου και παίρνει το όνομα «αγάπη» καθώς και μια αιματοβαμμένη τάξη στην οποίαν ο άνθρωπος φτάνει να αρνείται τον ίδιο του τον εαυτό και είναι μια μορφή αυτή που αντλεί τις δυνάμεις της από το μίσος.

Ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να διακρίνουμε την ορθή τάξη που έχουμε κατά νου.

Είναι φανερόν ότι η τάξη υπό συζήτηση αμέσως τώρα είναι μια τάξη κοινωνική. Σημαίνει, όμως, η έκφραση «τάξη κοινωνική» κάτι περισσότερο από ηρεμία στους δρόμους;

Υπάρχει λόγος να αμφιβάλουμε.

Τις ημέρες του Αυγούστου,

η αλήθεια είναι, νοιώθαμε όλοι μέσα στα καρδιοχτύπια μας ότι οι πρώτες σφαίρες της εξέγερσης σημάδευαν στο κέντρο για να δώσει αυτό την έναρξη για την επιβολή της τάξης.

Όσο κι αν οι επαναστάσεις μπορεί να διακρίνονται για την έλλειψη τάξης, εγκυμονούν έναν κανόνα τάξης.

Η αρχή αυτή μπορεί να επικρατήσει εάν η επανάσταση είναι ολοκληρωτική. Εάν, όμως, αποτύχει η επανάσταση να επέλθει ή σταματήσει στην μέση, τότε ακολουθούν χρόνια καταπίεσης, μονοτονίας και σύγχυσης.

Ε λοιπόν, τότε, «τάξη κοινωνική» σημαίνει «κυβερνητική ενότητα»; Η ενότητα είναι ουσιαστική, σίγουρα. Μα, και το Γερμανικό Ράϊχ κατάφερε να είναι ενωμένο και, όμως, δεν μπορούμε να πούμε και σήμερα ότι έφερε πραγματική τάξη στην Γερμανία.

Θα βοηθούσε, ίσως, εάν απλώς κοιτούσαμε την ατομική συμπεριφορά.

Πότε λέμε ότι ένας άνθρωπος έχει θέσει την ζωή του σε τάξη;

Όταν έχει κάνει μιαν συμφωνία με ό,τι πράττει και η συμπεριφορά του παρουσιάζει συνοχή με ό,τι πιστεύει ως αληθές.

Ο επαναστατημένος που πεθαίνει μέσα στο χάος του πάθους για χάρη μιας ιδέας που έχει αγκαλιάσει και ενστερνιστεί είναι, όντως, ένας άνθρωπος της τάξης επειδή έχει οργανώσει την συμπεριφορά του ολοκληρωτικά γύρω από μιαν αρχή που ο ίδιος θεωρεί ως αυταπόδεικτη.

Κανείς, όμως, δεν μπορεί ποτέ να μας κάνει να θεωρήσουμε σαν άνθρωπο της τάξης το προνομιούχο άτομο που σε όλην την ζωή του τρώει τρία πλήρη γεύματα την ημέρα και είναι ιδιοκτήτης μιας περιουσίας ασφαλισμένης και εγγυημένης από τίτλους blue-chips αλλά κλειδώνει τις πόρτες του όποτε υπάρχει αναταραχή στους δρόμους. Είναι απλώς και μόνον ένας άνθρωπος με φόβο στην καρδιά του και τα χρήματά του στην τράπεζα.

Εάν η έκφραση της «κοινωνικής τάξης» στην Γαλλία σημαίνει λήψη μέτρων πρόνοιας με δειλία στην καρδιά, θα μπαίναμε στον πειρασμό να την θεωρήσουμε ως την χείριστη μορφή χάους, εφόσον η αδιαφορία ανάβει πράσινο φως για αδικίες κάθε είδους.

Εξ ου και οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει τάξη δίχως εξισορρόπηση, ισοζύγιο και αρμονία.

Όσον αφορά την κοινωνική τάξη, αυτό σημαίνει εξισορρόπηση κατ’ αποκλειστικότητα μεταξύ της ενωμένης κυβέρνησης και του λαού που εξουσιάζει.

Η αρμονία πρέπει να βασίζεται σε μιαν αρχή άνωθεν.

Για εμάς, αυτή η αρχή είναι η δικαιοσύνη.

Δεν υπάρχει καμιά τάξη άνευ δικαιοσύνης –και η ιδεατή τάξη εντοπίζεται στην ευτυχία του λαού.

Οπότε, δεν μπορεί κανείς να επικαλείται την ανάγκη τάξεως για να επιβάλη τους ευσεβείς του πόθους. Εάν το κάνει, παρακάμπτει το πρόβλημα δια της λανθασμένης οδού.

Δεν πρέπει να εμμένει κανείς στην ύπαρξη τάξης ως συνθήκης για την καλή διακυβέρνηση∙ είναι καλύτερο να κυβερνά κανείς με τον σωστό τρόπο ώστε να επιτευχθεί το μοναδικό εκείνο είδος τάξεως που δίνει νόημα στο χάος. Δεν είναι η τάξη που ενισχύει την δικαιοσύνη αλλά η δικαιοσύνη αυτή που χορηγεί την δωρεά της πιστότητας, τα πιστοποιητικά, στην τάξη.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερος από εμάς

υπέρμαχος αυτής της άνωθεν τάξεως που αποτελεί το χαρακτηριστικό ενός έθνους σε ειρήνη με τον εαυτό του και το πεπρωμένο του, ένα έθνος στο οποίο κάθε άτομο μοιράζεται τόσο στην εργασία όσο και στην ψυχαγωγία, στο οποίο οι εργαζόμενοι να μπορούν να κάνουν το επάγγελμά τους δίχως πικρίες ή ζηλοφθονίες, στο οποίο οι καλλιτέχνες να μπορούν να δημιουργούν χωρίς να βασανίζονται από την ανθρώπινη μιζέρια και στο οποίο κάθε πρόσωπο μπορεί επιτέλους να στοχάζεται σιωπηλά για την θέση του.

Δεν έχουμε καμιάν διεστραμμένην συμπάθεια για έναν κόσμο βίας και οχλαγωγίας όπου θα διασπαθιζόταν με σπάταλες και απέλπιδες συγκρούσεις ό,τι το καλύτερο βρίσκεται στην ψυχή μας.

Εφόσον, όμως, ετέθη η πρόκληση και ο αγώνας ξεκίνησε, πιστεύουμε ότι πρέπει να διεξαχθεί ως το τέλος.

Πιστεύουμε, άρα, ότι υπάρχει μια τάξη που δεν επιθυμούμε διότι θα μας ανάγκαζε να παραιτηθούμε και θα σήμαινε το τέλος κάθε ελπίδας για την ανθρωπότητα. Καθώς είμαστε αποφασισμένοι να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί και να στερεωθεί επιτέλους μια δίκαια τάξη.

Είμαστε ως εκ τούτου και εξίσου αποφασισμένοι να απορρίψουμε –μία και καλή– την πασίγνωστη αντίληψη ενός διάσημου ανθρώπου σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχει «ουδέν νεώτερον» και να δηλώσουμε ότι προτιμούμε τελικά από την αδικία την αταξία, εσσαεί και αιωνίως.