«Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ»
Άρθρο του Αλμπέρ Καμύ
“COMBAT”, 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944
Μετάφραση: Χρήστου Π. Παπαχριστόπουλου
Copyright: Christos P. Papachristopoulos
Σημείωμα του μεταφραστή
1. Το θεμελιώδες αυτό κείμενο συνδέεται με όλες τις μεταφράσεις Καμύ για Συνταγματικά ζητήματα Δημοκρατίας και, ιδίως, με τον κύκλο περί Αντίστασης και περί Ελλάδος (βλ. «ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΥΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ», «ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ», «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» και περί Ευρώπης («Το φως της επανάστασης στην Ευρώπη», «Συντριπτική νίκη για την ημέρα της Ευρώπης», «Κρίση και Αντίσταση στην έδρα της Ευρώπης».
2. Πρέπει να συνδεθεί και με τα αντίστοιχα για Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία και κυρίως με τα άρθρα περί Τύπου, Τέχνης («ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ» , «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ», «ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ», Χριστιανισμού, Αποκαλύψεως. 3. Πρέπει, να συνδυαστεί και με τις αναφορές στα κείμενα «ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ» και «ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΣΤΗΝ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ» στους Τζωρτζ Όργουελ και Άντρες Νυν καθώς και με το έργο του Edgar Quinet και την μετάφραση της Σιμόν Βέϊλ «Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ». 4. Η εξόριστη κυβέρνηση της Ελλάδος σχηματίστηκε στο Κάϊρο τον Μάϊο 1944. Μετά την Απελευθέρωση των Αθηνών τον Οκτώβριο 1944, η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου επιχείρησε με την συνδρομή του Τσώρτσιλ να αφοπλίσει την αριστερή πτέρυγα της Αντίστασης που την απέρριπτε. Το θέμα συνδέεται και με την κατοχή των Αθηνών από τον Χίτλερ, της Γερμανίας από τον Άλμπερ Σπεερ και της Σμύρνης από τον Βενιζέλο. Και, φυσικά, με όλα τα έργα τέχνης στο Μόναχο. 5. Είναι εντυπωσιακός ο παραλληλισμός των γεγονότων αυτών –ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΩΝ– με την διαμάχη του εξόριστου Michel Riquet με τον πρωθυπουργό της Γαλλίας Paul Ramadier για θρησκευτικά ζητήματα που εγείρει η Αντίσταση καθώς και με την σύγκρουση Camus με τον François Mauriac (βλ. σχετική ενότητα).
Ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων, ο κ. Τσώρτσιλ ανέπτυξε χθες τις απόψεις του για το ζήτημα της Ελλάδος.
Οι υποβάλοντες τις ερωτήσεις προς αυτόν του επεσήμαναν ότι η Βρεττανική παρέμβαση δεν ήταν δικαιολογημένη ούτε από πλευράς στρατηγικής ούτε από πλευράς συμφερόντων συνταγματικής νομιμότητας.
Οι Βρεττανικές γραμμές ανεφοδιασμού στρατευμάτων δεν περνούν καν –αυτή είναι η αλήθεια– από την Αθήνα ενώ η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν είχε εκλεγεί με κανονικές διαδικασίες ψηφοφορίας.
Ο κ. Τσώρτσιλ απήντησε στις κατηγορίες αυτές με την ρητή και κατηγορηματική διαβεβαίωση ορισμένων αρχών.
Δήλωσε ότι το δικαίωμα στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν μπορούσε να χορηγηθεί σε «συμμορίες αρματωμένες με όπλα φονικά που εισβάλλουν σε μεγάλες πόλεις και αξιώνουν να καταργήσουν τον νόμο».
Επίσης, αναφέρθηκε στις προθέσεις της Αντίστασης να κυβερνήσει την χώρα.
Ο λόγος του ήταν θερμός και σαφέστατος. Για να το θέσουμε εντός ενός πλαισίου, θα επεσήμαινε κανείς ότι η ομιλία αυτή αποσκοπούσει κυρίως προς τους Αμερικανούς αξιωματούχους που έχουν κάνει σαφή κι αυτοί την έχθρα τους απέναντι στην Βρεττανική παρεμβατική πολιτική στην Ευρώπη.
Ωστόσο, οι αρχές που έθεσε ο κ. Τσώρτσιλ είναι εφαρμοστές σε όλην την Ευρώπη.
Πρέπει να τις εξετάσουμε προσεκτικά.
Ας ξεκινήσουμε λέγοντας ότι δεν είναι άνευ δισταγμού που εκδηλώνουμε την διαφωνία μας με έναν άνθρωπο ο οποίος, επί 4 έτη, έψαχνε νε βρει τις λέξεις που εκατομμύρια καταπιεσμένοι λαοί περίμεναν να ακούσουν.
Διακυβεύεται, όμως, το μέλλον της Ευρώπης –και η Ιστορία του αύριο θα εξαρτηθεί από τις αρχές που υϊοθετούν οι δημοκρατικές χώρες σήμερα.
Εάν οι αναφορές του κ. Τσώρτσιλ ως προς το κράτος των γεγονότων ήταν σωστές, μεγάλο τμήμα της επιχειρηματολογίας του θα έπειθε: αμφιβάλλουμε, όμως, ότι η πραγματικότητα είναι όπως την διατυπώνει.
Μίλησε εν ονόματι μιας δημοκρατίας λειτουργικής, μια χώρα χωρίς συγκρούσεις ή διαμάχες, σε έναν κόσμο χωρίς άμεσα προβλήματα. Για πρώτη φορά, ίσως, δεν αναφέρθηκε σε μιαν ήπειρο ερημωμένη, μετά από 4 χρόνια πείνας και διχόνοιας, μιαν ήπειρο που φέρει στίγματα που μπορεί κανείς να την αγγίξει με εξαιρετική έννοια.
Είναι βέβαιο ότι οι άνδρες της Αντίστασης δεν έχουν κερδίσει το δικαίωμα να πράττουν όπως τους ευχαριστεί. Αν τους πει, όμως, κανείς ότι πρέπει να περιμένουν κατ’ οίκον για όποιαν ανταμοιβή ευαρεστηθεί να εκτιμήσει σοφή η κυβέρνηση για να τους απονείμει, ε –αυτό ισοδυναμεί με το να καταπιούν ένα πικρό χάπι.
Δεν έχουν ανάγκη ανταμοιβής∙ η μόνη τους ανάγκη είναι η δικαιοσύνη –και αυτό, πράγματι, είναι που πρέπει το κράτος να τους αποδώσει.
Αυτό, όμως, μπορεί να το κάνει μόνον εάν έχει μιαν καθαρή ιδέα για το τι είναι δικαιοσύνη.
Ο Βρεττανικός στρατός πυροβόλησε Έλληνες πολίτες και δολοφόνησε ανθρώπους που μόλις χθες ήταν σύμμαχοί του. Ο κ. Τσώρτσιλ δήλωσε ότι αυτό θα συνεχιστεί. Ίσως να πείθει κάτι που περιέχει εντός της αυτή η εμμονή και αποφασιστικότητα αλλά θα ελπίζαμε ότι η μοίρα και το πεπρωμένο της Ευρώπης θα μπορούσε να κριθεί με έναν τρόπο λιγότερο κατηγορηματικό και ρητό, λιγότερο της «μοδός», ώστε να εξεταστεί το όλο ζήτημα με περισσότερη πρόνοια.
Ο κόσμος μιλά για «κομμουνισμό» και για «λαϊκή οργή». Έχουμε ελάχιστη πληροφόρηση για την κατάσταση ώστε να θέσουμε τις πλέον ζοφερές της πλευρές σε δημόσιο διάλογο. Ξέρουμε, ωστόσο, πόσο εύκολο μπορεί να είναι –υπό παρόμοιες συνθήκες– να μας καλεί ο κόσμος «τρομοκράτες» ή «κομμουνιστές» και να φέρεται αναλόγως. Ξέροντάς το αυτό, μπορούμε να φανταστούμε την κατάσταση του εξεγερμένου λαού της Ελλάδος πιο εύκολα σε σχέση με τον κ. Τσώρτσιλ.
Τα έθνη της Ευρώπης ζητούν μιαν κοινωνική τάξη που υπολογίζει πλήρως τα μαρτύριά τους στο παρελθόν. Οι αξιώσεις τους είναι σε αναλογία με τις δυστυχίες τους. Ο λαός της Ελλάδος έχει υποφέρει επί μακρότερον χρόνο και με μεγαλύτερη βαρβαρότητα από άλλους την προηγούμενη 4ετία.
Η αντίληψη ότι θα ικανοποιηθούν οι Θεοί της Ελλάδος μετά από τον διορισμό ενός υπουργού παρά τω Βασιλεί την στιγμή που αυτός ο Βασιλεύς τοποθετείται από δύο δικτάτορες και με μέτρα που σκοπεύουν στον αφοπλισμό της αντίστασης και στην διατήρηση των στρατευμάτων που ίδρυσε η ελληνική δικτατορία είναι ηλίθια.
Αν αυτό είναι δύσκολο να το καταλάβουν ορισμένοι, υπάρχει επίσης το γεγονός ότι αξίζει να ληφθεί υπ’ όψιν, συνημμένα, η σημασία που έχουν οι απαιτήσεις ενός λαού που την οδύνη του προκάλεσε μόνον η περηφάνεια του και την ξεπέρασε.
Το μόνο που ζητάμε είναι να μην αντιμετωπιστεί με ελαφρότητα η ουσιώδης ύλη του θέματος και να μην γίνει δεκτό με περιφρόνηση και σφαίρες η αγωνιώδης κραυγή που υψώνεται στην Ευρώπη.
Όσον αφορά την δημοκρατία, ίσως έχει έρθει η ώρα να την συζητήσουμε με τον κατάλληλον τρόπο: διότι το καθεστώς που αντάμοιψε τον Λαβάλ και έδωσε δύναμη σε μιαν οικογένεια όπως οι Scheiders δεν είναι περισσότερο αντιπροσωπευτικό της δημοκρατίας σε σύγκριση με τις αρματωμένες συμμορίες για τις οποίες μιλά ο κ. Τσώρτσιλ.
Σε κάθε περίπτωση, το κύριο σημείο δεν είναι να επιλεγεί η μία ή η άλλη μορφή δημοκρατίας.
Είναι, μάλλον –για όσους κυβερνούν τον κόσμο σήμερα– να προσαρμόσουν τις μεθόδους τους στις αγωνίες των λαών τους.
Ο κ. Τσώρτσιλ έχει διατρανώσει ότι ήθελε να εγγυηθεί την τάξη πριν αλλάξει την κυβέρνηση της Ελλάδος.
Ο κ. Cocks, που τον προκάλεσε ευθέως, του πρότεινε να αποσυρθούν πρώτα τα Βρεττανικά στρατεύματα από την Αθήνα και μετά να σταλεί ένας Βρεττανός υπουργός ως απεσταλμένος για να συναντήσει τους εκπροσώπους των κομμάτων.
Η διαφορά μεθόδου είναι αφ’ εαυτής διδακτική.
Πιστεύουμε ότι αληθινή δημοκρατία σημαίνει να μην επιτρέπεται στα όπλα να μιλούν πριν μιλήσει ο κόσμος.
Η τάξη αυτή δεν είναι η σωστή, υπό όποιαν έννοια κι αν χρησιμοποιείται η λέξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου