«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑ»
Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ
“TRIBUNE” 3 Μαρτίου 1944
Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright © Christos P. Papachristopoulos
Πριν από μερικές εβδομάδες, μια Καθολική –αναγνώστρια της “Tribune”– έστειλε μιαν επιστολή διαμαρτυρίας εναντίον μιας κριτικής που δημοσιεύθηκε από τον κ. Charles Hamblett. Είχε αντιρρήσεις ως προς τις παρατηρήσεις του για την Αγία Τερέζα και για τον Άγιο Ιωσήφ του Κοπερτίνο της Ιταλίας, τον άγιο που κάποτε πέταξε γύρω από έναν καθεδρικό ναό, μεταφέροντας στην πλάτη του έναν επίσκοπο.
Εγώ απάντησα για να υπεραμυνθώ του κ. Χάμπλετ και έλαβα, σε ανταπόδοση, μιαν ακόμη πιο οργισμένη επιστολή.
Το γράμμα αυτό εγείρει ευάριθμα σημεία πολύ μεγάλης σημασίας και τουλάχιστον ένα εξ αυτών μου φαίνεται πως χρήζει συζητήσεως.
Ο συσχετισμός των ιπτάμενων αγίων με το Σοσιαλιστικό κίνημα μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να μην είναι πολύ ευδιάκριτος αλλά νομίζω ότι μπορώ να αποδείξω ότι η σημερινή νεφελώδης κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Χριστιανική φόρμουλα διδασκαλίας έχει σοβαρές επιπτώσεις, τις οποίες δεν έχουν αντιμετωπίσει ούτε οι Χριστιανοί ούτε οι Σοσιαλιστές.
Η ουσία της επιστολής της αναγνώστριάς μας είναι ότι δεν έχει καμία σημασία εάν η Αγία Τερέζα και οι υπόλοιποι ιπτάμενοι άγιοι πέταξαν στον αέρα ή όχι: αυτό που έχει σημασία είναι ότι «η θεώρηση της Αγίας Θηρεσίας για τον κόσμο άλλαξε την πορεία της ιστορίας». Θα μπορούσα αυτό να το αποδεχθώ.
Έχοντας ζήσει σε μια χώρα της Ανατολής, ανέπτυξα μιαν ορισμένη αδιαφορία ως προς τα θαύματα –και γνωρίζω καλά ότι το να πιστεύει κανείς σε πλάνες ή ακόμα και το να είναι κανείς εντελώς παρανοϊκός συμβιβάζεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό με αυτό που αποκαλείται (με μεγάλο βαθμό ελευθερίας) μεγαλοφυΐα.
Για παράδειγμα, ο William Blake ήταν, κατά την γνώμη μου, παράφρων.
Η Ζαν ντ’ Αρκ ήταν μάλλον τρελλή.
Ο Νεύτων πίστευε στην αστρολογία, ο Στρίντμπεργκ πίστευε στην μαγεία.
Τα θαύματα των αγίων είναι, ωστόσο, ένα ζήτημα δευτερεύον.
Εξάλλου, από την επιστολή της αναγνώστριάς μας διαφαίνεται πως ακόμη και τα πιο κεντρικά δόγματα της Χριστιανικής θρησκείας δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά κατά κυριολεξίαν.
Δεν έχει, για παράδειγμα, σημασία εάν υπήρξε ποτέ ο Ιησούς Χριστός.
Η μορφή του Χριστού (μύθου ή ανθρώπου ή Θεού, καμιά σημασία δεν έχει) υπερβαίνει τόσο πολύ όλες τις υπόλοιπες που απλά εύχομαι να μπορούσαν όλοι να την γνωρίσουν αυτή την εκδοχή της ζωής πριν την απορρίψουν».
Επομένως, ο Χριστός μπορεί να είναι ένας μύθος ή μπορεί να ήταν απλά ένα ανθρώπινο ον ή μπορεί η περιγραφή που του αποδίδεται στο Πιστεύω να είναι αληθής.
Καταλήγουμε, έτσι, σε αυτήν την θέση: η “Tribune” δεν θα πρέπει να γελοιοποιεί την Χριστιανική θρησκεία αλλά η ύπαρξη του Χριστού, την οποία εκατομμύρια άνθρωποι αρνούνται διακαώς, είναι ένα ζήτημα αδιάφορο.
Τώρα, είναι αυτή μια ορθόδοξη Καθολική δοξασία;
Η εντύπωσή μου είναι πως όχι.
Μπορώ να σκεφτώ γραπτά κείμενα δημοφιλών Καθολικών απολογητών όπως ο πατήρ Woodlock και ο πατήρ Ronald Knox, στα οποία διακηρύσσεται με τους ευκρινέστερους όρους ότι το Χριστιανικό δόγμα σημαίνει αυτό που φαίνεται να σημαίνει καθώς και ότι δεν θα πρέπει να γίνεται αποδεκτό εύπιστα ή ευκολόπιστα, με κάποιαν μεταφορική έννοια.
Ο πατήρ Knox αναφέρεται συγκεκριμένα στην ιδέα πως δεν έχει σημασία εάν πράγματι υπήρξε ο Χριστός, χαρακτηρίζοντάς την ως μια «τρομακτική» αντίληψη.
Αυτό, όμως, που λέει η αναγνώστριά μας θα μπορούσε να βρει απήχηση σε πολλούς Καθολικούς διανοούμενους.
Αν μιλήσεις σε έναν σκεπτόμενο Χριστιανό, Καθολικό ή Αγγλικανό, βρίσκεσαι συχνά να γίνεσαι περίγελως διότι ήσουν τόσο αδαής ώστε να υποθέτεις πως πήρε ποτέ κάποιος τα δόγματα της Εκκλησίας κατά γράμμα, κυριολεκτικά.
Σου λένε πως αυτά τα δόγματα έχουν ένα εντελώς διαφορετικό νόημα που εσύ είσαι πολύ ακαλλιέργητος για να τα καταλάβεις.
Η αθανασία της ψυχής δεν «σημαίνει» πως εσύ, ο Τζων Σμιθ, θα εξακολουθήσεις, ακόμα και όταν πεθάνεις, να έχεις συνείδηση.
Η ανάσταση των σωμάτων δεν σημαίνει ότι το σώμα του Τζων Σμιθ θα αναστηθεί στην πραγματικότητα –και ούτω καθεξής.
Είναι, επομένως, ικανός ο Καθολικός στοχαστής, για αμφιλεγόμενους σκοπούς και επιδιώξεις, να παίξει ένα παιχνίδι ανάξιας κολακείας επαναλαμβάνοντας τα άρθρα της Πίστεως με τους ίδιους ακριβώς όρους (ορολογία) όπως οι προπάτορές του ενώ, την ίδια στιγμή, υπερασπίζεται τον εαυτό του από την κατηγορία ότι είναι προληπτικός και δεισιδαίμων εξηγώντας ότι μιλά με παραβολές.
Ουσιαστικά, ο ισχυρισμός του, από κάθε άποψη, είναι πως, αν και ο ίδιος δεν πιστεύει κατά κανέναν πολύ αποσαφηνισμένο τρόπο εν τέλει στην ζωή μετά θάνατον, δεν έχει υπάρξει καμία αλλαγή στην Χριστιανική πίστη αφού ούτε και οι προγονοί μας δεν πίστευαν πραγματικά σε αυτήν.
Στο ενδιάμεσο, συσκοτίζεται και αποκρύπτεται ένα ζωτικώς σπουδαίο γεγονός –ότι έχει εξοβελιστεί ένα από τα ερείσματα του δυτικού πολιτισμού.
Δεν γνωρίζω εάν επισήμως έχει σημειωθεί οποιαδήποτε μεταβολή στο Χριστιανικό δόγμα.
Φαίνεται πως ο πατήρ Knox και η αναγνώστριά μας θα διαφωνούσαν επ’ αυτού.
Αυτό που γνωρίζω, όμως, είναι ότι η πίστη στην ζωή μετά θάνατον –η ατομική επιβίωση του Τζων Σμιθ που εξακολουθεί ακόμα να έχει συνείδηση του εαυτού του ως Τζων Σμιθ– είναι σε τεράστιο βαθμό πολύ λιγότερο διαδεδομένη απ’ ό,τι ήταν. Πιθανότατα, παρακμάζει ακόμα και ανάμεσα σε διακηρυγμένους Χριστιανούς: οι υπόλοιποι άνθρωποι, κατά κανόνα, δεν είναι καν πρόθυμοι να εξετάσουν την πιθανότητα πως θα μπορούσε να είναι η αλήθεια αυτή.
Οι πρόγονοί μας, ωστόσο, εξ όσων γνωρίζουμε, πίστευαν όντως σ’ αυτήν.
Εκτός από την περίπτωση που όλα όσα έγραψαν γι’ αυτήν αποσκοπούσαν στο να μας παραπλανήσουν, πίστευαν σ’ αυτήν με έναν υπερβολικά ακλόνητο, κατά κυριολεξίαν, τρόπο.
Η ζωή στην γη, όπως αυτοί την θεωρούσαν, ήταν απλά μια μικρή περίοδος προετοιμασίας για μια απεριορίστως πιο σημαντική ζωή πέραν του τάφου. Αυτή, όμως, η αντίληψη έχει εξαφανιστεί (ή εξαφανίζεται) και δεν έχουν πραγματικά αντιμετωπιστεί οι επιπτώσεις.
Σε αντίθεση με κάποιους πολιτισμούς της Ανατολής, ο Δυτικός πολιτισμός δημιουργήθηκε εν μέρει στηριγμένος στην πίστη στην ατομική αθανασία.
Αν κοιτάξει κανείς απ’ έξω την Χριστιανική θρησκεία, αυτή η πίστη φαίνεται πως είναι μακράν πιο σημαντική από την πίστη στον Θεό.
Είναι πολύ δύσκολο να διαχωριστεί από αυτήν η δυτική σύλληψη της έννοιας του Καλού και του Κακού.
Ελάχιστη αμφιβολία υπάρχει ότι τα σύγχρονα ήθη της λατρείας της ισχύος είναι αλληλένδετα δεμένα με την αίσθηση
του σύγχρονου ανθρώπου ότι η ζωή εδώ και τώρα
είναι η μοναδική ζωή που υπάρχει.
Αν με τον θάνατο τελειώνουν όλα, γίνεται πολύ πιο δύσκολο να πιστέψεις πως είναι δυνατόν να βρίσκεσαι στην πλευρά του δίκιου, ακόμα κι αν έχεις ηττηθεί.
Ηγέτες, έθνη, θεωρίες, επιδιωκόμενοι σκοποί κρίνονται, σχεδόν αναπόφευκτα, με το κριτήριο της υλικής επιτυχίας.
Υποθέτοντας ότι μπορεί κανείς να διαχωρίσει τα δύο φαινόμενα,
Θα έλεγα ότι η παρακμή της πίστης στην προσωπική αθανασία υπήρξε τόσο σημαντική όσο η άνοδος του μηχανικού πολιτισμού.
Ο μηχανικός πολιτισμός έχει τρομακτικές δυνατότητες, όπως θα σκέφθηκες πιθανόν τις προάλλες, όταν εκπυρσοκροτούσαν τα επαναληπτικά πολυβόλα: αλλά και το άλλο πράγμα έχει επίσης τρομακτικές δυνατότητες –και δεν μπορεί να λεχθεί ότι το Σοσιαλιστικό κίνημα τα έχει σκεφθεί πολύ.
Δεν θέλω να επιστρέψει η ζωή μετά θάνατον και, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι πιθανόν πως θα επιστρέψει.
Αυτό στο οποίο προσελκύω την προσοχή είναι ότι η εξαφάνισή της έχει αφήσει ένα μεγάλο κενό και ότι θα οφείλαμε να αντιληφθούμε το γεγονός αυτό. Μεγαλωμένος επί χιλιάδες χρόνια με την αντίληψη ότι το άτομο επιβιώνει μετά θάνατον,
ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να πραγματοποιήσει μιαν αξιόλογη ψυχολογική προσπάθεια για να συνηθίσει στην αντίληψη ότι το άτομον αποσυντίθεται μετά θάνατον.
Δεν είναι πιθανόν ότι θα διασώσει τον πολιτισμό –εκτός εάν μπορέσει να εξελίξει ένα σύστημα περί Καλού και Κακού το οποίο να είναι ανεξάρτητο από τον παράδεισο και την κόλαση.
Ο Μαρξισμός, πράγματι, το καλύπτει αυτό αλλά ποτέ πραγματικά το ζήτημα αυτό δεν το έχει εκλαϊκεύσει.
Οι περισσότεροι Σοσιαλιστές ικανοποιούνται με το να καταδεικνύουν ότι από την στιγμή που θα εγκαθιδρυθεί ο Σοσιαλισμός θα είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι με μιαν έννοια υλική και με το να εικάζουν πως όλα τα προβλήματα καταλύονται όταν γεμίζει το στομάχι.
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι το αντίθετο: όταν το στομάχι είναι άδειο, το μοναδικό μας πρόβλημα είναι το άδειο στομάχι.
Είναι όταν θα έχουμε ξεφύγει από την καταναγκαστική εργασία και την εκμετάλλευση που θα ξεκινήσουμε πράγματι να διερωτούμαστε με απορία για το ανθρώπινο πεπρωμένο και τον λόγο της ύπαρξης του ανθρώπου.
Δεν μπορεί κανείς να έχει για το μέλλον μιαν εικόνα
που να αξίζει τον κόπο, εκτός κι αν συνειδητοποιήσει πόσο πολλά έχουμε χάσει από της παρακμή του πνεύματος του Χριστιανισμού.
Ελάχιστοι Σοσιαλιστές φαίνεται να έχουν επίγνωση αυτού.
Και οι Καθολικοί στοχαστές –οι οποίοι εξαρτώνται με εμμονή από το γράμμα του «Συμβόλου της Πίστεως» ενώ διαβάζουν τα σύμβολα κάτω από τις γραμμές, δίνοντάς τους ερμηνείες που ποτέ δεν είχαν σκοπό να έχουν και υπομειδιούν σε οποιονδήποτε είναι αρκετά άδολος ώστε να υποθέσει ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας εννούσαν ό,τι έλεγαν– απλώς υψώνουν σύννεφα καπνού για να αποκρύψουν από τον εαυτό τους την προσωπική τους απιστία.
Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ
“TRIBUNE” 3 Μαρτίου 1944
Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright © Christos P. Papachristopoulos
Πριν από μερικές εβδομάδες, μια Καθολική –αναγνώστρια της “Tribune”– έστειλε μιαν επιστολή διαμαρτυρίας εναντίον μιας κριτικής που δημοσιεύθηκε από τον κ. Charles Hamblett. Είχε αντιρρήσεις ως προς τις παρατηρήσεις του για την Αγία Τερέζα και για τον Άγιο Ιωσήφ του Κοπερτίνο της Ιταλίας, τον άγιο που κάποτε πέταξε γύρω από έναν καθεδρικό ναό, μεταφέροντας στην πλάτη του έναν επίσκοπο.
Εγώ απάντησα για να υπεραμυνθώ του κ. Χάμπλετ και έλαβα, σε ανταπόδοση, μιαν ακόμη πιο οργισμένη επιστολή.
Το γράμμα αυτό εγείρει ευάριθμα σημεία πολύ μεγάλης σημασίας και τουλάχιστον ένα εξ αυτών μου φαίνεται πως χρήζει συζητήσεως.
Ο συσχετισμός των ιπτάμενων αγίων με το Σοσιαλιστικό κίνημα μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να μην είναι πολύ ευδιάκριτος αλλά νομίζω ότι μπορώ να αποδείξω ότι η σημερινή νεφελώδης κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Χριστιανική φόρμουλα διδασκαλίας έχει σοβαρές επιπτώσεις, τις οποίες δεν έχουν αντιμετωπίσει ούτε οι Χριστιανοί ούτε οι Σοσιαλιστές.
Η ουσία της επιστολής της αναγνώστριάς μας είναι ότι δεν έχει καμία σημασία εάν η Αγία Τερέζα και οι υπόλοιποι ιπτάμενοι άγιοι πέταξαν στον αέρα ή όχι: αυτό που έχει σημασία είναι ότι «η θεώρηση της Αγίας Θηρεσίας για τον κόσμο άλλαξε την πορεία της ιστορίας». Θα μπορούσα αυτό να το αποδεχθώ.
Έχοντας ζήσει σε μια χώρα της Ανατολής, ανέπτυξα μιαν ορισμένη αδιαφορία ως προς τα θαύματα –και γνωρίζω καλά ότι το να πιστεύει κανείς σε πλάνες ή ακόμα και το να είναι κανείς εντελώς παρανοϊκός συμβιβάζεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό με αυτό που αποκαλείται (με μεγάλο βαθμό ελευθερίας) μεγαλοφυΐα.
Για παράδειγμα, ο William Blake ήταν, κατά την γνώμη μου, παράφρων.
Η Ζαν ντ’ Αρκ ήταν μάλλον τρελλή.
Ο Νεύτων πίστευε στην αστρολογία, ο Στρίντμπεργκ πίστευε στην μαγεία.
Τα θαύματα των αγίων είναι, ωστόσο, ένα ζήτημα δευτερεύον.
Εξάλλου, από την επιστολή της αναγνώστριάς μας διαφαίνεται πως ακόμη και τα πιο κεντρικά δόγματα της Χριστιανικής θρησκείας δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά κατά κυριολεξίαν.
Δεν έχει, για παράδειγμα, σημασία εάν υπήρξε ποτέ ο Ιησούς Χριστός.
Η μορφή του Χριστού (μύθου ή ανθρώπου ή Θεού, καμιά σημασία δεν έχει) υπερβαίνει τόσο πολύ όλες τις υπόλοιπες που απλά εύχομαι να μπορούσαν όλοι να την γνωρίσουν αυτή την εκδοχή της ζωής πριν την απορρίψουν».
Επομένως, ο Χριστός μπορεί να είναι ένας μύθος ή μπορεί να ήταν απλά ένα ανθρώπινο ον ή μπορεί η περιγραφή που του αποδίδεται στο Πιστεύω να είναι αληθής.
Καταλήγουμε, έτσι, σε αυτήν την θέση: η “Tribune” δεν θα πρέπει να γελοιοποιεί την Χριστιανική θρησκεία αλλά η ύπαρξη του Χριστού, την οποία εκατομμύρια άνθρωποι αρνούνται διακαώς, είναι ένα ζήτημα αδιάφορο.
Τώρα, είναι αυτή μια ορθόδοξη Καθολική δοξασία;
Η εντύπωσή μου είναι πως όχι.
Μπορώ να σκεφτώ γραπτά κείμενα δημοφιλών Καθολικών απολογητών όπως ο πατήρ Woodlock και ο πατήρ Ronald Knox, στα οποία διακηρύσσεται με τους ευκρινέστερους όρους ότι το Χριστιανικό δόγμα σημαίνει αυτό που φαίνεται να σημαίνει καθώς και ότι δεν θα πρέπει να γίνεται αποδεκτό εύπιστα ή ευκολόπιστα, με κάποιαν μεταφορική έννοια.
Ο πατήρ Knox αναφέρεται συγκεκριμένα στην ιδέα πως δεν έχει σημασία εάν πράγματι υπήρξε ο Χριστός, χαρακτηρίζοντάς την ως μια «τρομακτική» αντίληψη.
Αυτό, όμως, που λέει η αναγνώστριά μας θα μπορούσε να βρει απήχηση σε πολλούς Καθολικούς διανοούμενους.
Αν μιλήσεις σε έναν σκεπτόμενο Χριστιανό, Καθολικό ή Αγγλικανό, βρίσκεσαι συχνά να γίνεσαι περίγελως διότι ήσουν τόσο αδαής ώστε να υποθέτεις πως πήρε ποτέ κάποιος τα δόγματα της Εκκλησίας κατά γράμμα, κυριολεκτικά.
Σου λένε πως αυτά τα δόγματα έχουν ένα εντελώς διαφορετικό νόημα που εσύ είσαι πολύ ακαλλιέργητος για να τα καταλάβεις.
Η αθανασία της ψυχής δεν «σημαίνει» πως εσύ, ο Τζων Σμιθ, θα εξακολουθήσεις, ακόμα και όταν πεθάνεις, να έχεις συνείδηση.
Η ανάσταση των σωμάτων δεν σημαίνει ότι το σώμα του Τζων Σμιθ θα αναστηθεί στην πραγματικότητα –και ούτω καθεξής.
Είναι, επομένως, ικανός ο Καθολικός στοχαστής, για αμφιλεγόμενους σκοπούς και επιδιώξεις, να παίξει ένα παιχνίδι ανάξιας κολακείας επαναλαμβάνοντας τα άρθρα της Πίστεως με τους ίδιους ακριβώς όρους (ορολογία) όπως οι προπάτορές του ενώ, την ίδια στιγμή, υπερασπίζεται τον εαυτό του από την κατηγορία ότι είναι προληπτικός και δεισιδαίμων εξηγώντας ότι μιλά με παραβολές.
Ουσιαστικά, ο ισχυρισμός του, από κάθε άποψη, είναι πως, αν και ο ίδιος δεν πιστεύει κατά κανέναν πολύ αποσαφηνισμένο τρόπο εν τέλει στην ζωή μετά θάνατον, δεν έχει υπάρξει καμία αλλαγή στην Χριστιανική πίστη αφού ούτε και οι προγονοί μας δεν πίστευαν πραγματικά σε αυτήν.
Στο ενδιάμεσο, συσκοτίζεται και αποκρύπτεται ένα ζωτικώς σπουδαίο γεγονός –ότι έχει εξοβελιστεί ένα από τα ερείσματα του δυτικού πολιτισμού.
Δεν γνωρίζω εάν επισήμως έχει σημειωθεί οποιαδήποτε μεταβολή στο Χριστιανικό δόγμα.
Φαίνεται πως ο πατήρ Knox και η αναγνώστριά μας θα διαφωνούσαν επ’ αυτού.
Αυτό που γνωρίζω, όμως, είναι ότι η πίστη στην ζωή μετά θάνατον –η ατομική επιβίωση του Τζων Σμιθ που εξακολουθεί ακόμα να έχει συνείδηση του εαυτού του ως Τζων Σμιθ– είναι σε τεράστιο βαθμό πολύ λιγότερο διαδεδομένη απ’ ό,τι ήταν. Πιθανότατα, παρακμάζει ακόμα και ανάμεσα σε διακηρυγμένους Χριστιανούς: οι υπόλοιποι άνθρωποι, κατά κανόνα, δεν είναι καν πρόθυμοι να εξετάσουν την πιθανότητα πως θα μπορούσε να είναι η αλήθεια αυτή.
Οι πρόγονοί μας, ωστόσο, εξ όσων γνωρίζουμε, πίστευαν όντως σ’ αυτήν.
Εκτός από την περίπτωση που όλα όσα έγραψαν γι’ αυτήν αποσκοπούσαν στο να μας παραπλανήσουν, πίστευαν σ’ αυτήν με έναν υπερβολικά ακλόνητο, κατά κυριολεξίαν, τρόπο.
Η ζωή στην γη, όπως αυτοί την θεωρούσαν, ήταν απλά μια μικρή περίοδος προετοιμασίας για μια απεριορίστως πιο σημαντική ζωή πέραν του τάφου. Αυτή, όμως, η αντίληψη έχει εξαφανιστεί (ή εξαφανίζεται) και δεν έχουν πραγματικά αντιμετωπιστεί οι επιπτώσεις.
Σε αντίθεση με κάποιους πολιτισμούς της Ανατολής, ο Δυτικός πολιτισμός δημιουργήθηκε εν μέρει στηριγμένος στην πίστη στην ατομική αθανασία.
Αν κοιτάξει κανείς απ’ έξω την Χριστιανική θρησκεία, αυτή η πίστη φαίνεται πως είναι μακράν πιο σημαντική από την πίστη στον Θεό.
Είναι πολύ δύσκολο να διαχωριστεί από αυτήν η δυτική σύλληψη της έννοιας του Καλού και του Κακού.
Ελάχιστη αμφιβολία υπάρχει ότι τα σύγχρονα ήθη της λατρείας της ισχύος είναι αλληλένδετα δεμένα με την αίσθηση
του σύγχρονου ανθρώπου ότι η ζωή εδώ και τώρα
είναι η μοναδική ζωή που υπάρχει.
Αν με τον θάνατο τελειώνουν όλα, γίνεται πολύ πιο δύσκολο να πιστέψεις πως είναι δυνατόν να βρίσκεσαι στην πλευρά του δίκιου, ακόμα κι αν έχεις ηττηθεί.
Ηγέτες, έθνη, θεωρίες, επιδιωκόμενοι σκοποί κρίνονται, σχεδόν αναπόφευκτα, με το κριτήριο της υλικής επιτυχίας.
Υποθέτοντας ότι μπορεί κανείς να διαχωρίσει τα δύο φαινόμενα,
Θα έλεγα ότι η παρακμή της πίστης στην προσωπική αθανασία υπήρξε τόσο σημαντική όσο η άνοδος του μηχανικού πολιτισμού.
Ο μηχανικός πολιτισμός έχει τρομακτικές δυνατότητες, όπως θα σκέφθηκες πιθανόν τις προάλλες, όταν εκπυρσοκροτούσαν τα επαναληπτικά πολυβόλα: αλλά και το άλλο πράγμα έχει επίσης τρομακτικές δυνατότητες –και δεν μπορεί να λεχθεί ότι το Σοσιαλιστικό κίνημα τα έχει σκεφθεί πολύ.
Δεν θέλω να επιστρέψει η ζωή μετά θάνατον και, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι πιθανόν πως θα επιστρέψει.
Αυτό στο οποίο προσελκύω την προσοχή είναι ότι η εξαφάνισή της έχει αφήσει ένα μεγάλο κενό και ότι θα οφείλαμε να αντιληφθούμε το γεγονός αυτό. Μεγαλωμένος επί χιλιάδες χρόνια με την αντίληψη ότι το άτομο επιβιώνει μετά θάνατον,
ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να πραγματοποιήσει μιαν αξιόλογη ψυχολογική προσπάθεια για να συνηθίσει στην αντίληψη ότι το άτομον αποσυντίθεται μετά θάνατον.
Δεν είναι πιθανόν ότι θα διασώσει τον πολιτισμό –εκτός εάν μπορέσει να εξελίξει ένα σύστημα περί Καλού και Κακού το οποίο να είναι ανεξάρτητο από τον παράδεισο και την κόλαση.
Ο Μαρξισμός, πράγματι, το καλύπτει αυτό αλλά ποτέ πραγματικά το ζήτημα αυτό δεν το έχει εκλαϊκεύσει.
Οι περισσότεροι Σοσιαλιστές ικανοποιούνται με το να καταδεικνύουν ότι από την στιγμή που θα εγκαθιδρυθεί ο Σοσιαλισμός θα είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι με μιαν έννοια υλική και με το να εικάζουν πως όλα τα προβλήματα καταλύονται όταν γεμίζει το στομάχι.
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι το αντίθετο: όταν το στομάχι είναι άδειο, το μοναδικό μας πρόβλημα είναι το άδειο στομάχι.
Είναι όταν θα έχουμε ξεφύγει από την καταναγκαστική εργασία και την εκμετάλλευση που θα ξεκινήσουμε πράγματι να διερωτούμαστε με απορία για το ανθρώπινο πεπρωμένο και τον λόγο της ύπαρξης του ανθρώπου.
Δεν μπορεί κανείς να έχει για το μέλλον μιαν εικόνα
που να αξίζει τον κόπο, εκτός κι αν συνειδητοποιήσει πόσο πολλά έχουμε χάσει από της παρακμή του πνεύματος του Χριστιανισμού.
Ελάχιστοι Σοσιαλιστές φαίνεται να έχουν επίγνωση αυτού.
Και οι Καθολικοί στοχαστές –οι οποίοι εξαρτώνται με εμμονή από το γράμμα του «Συμβόλου της Πίστεως» ενώ διαβάζουν τα σύμβολα κάτω από τις γραμμές, δίνοντάς τους ερμηνείες που ποτέ δεν είχαν σκοπό να έχουν και υπομειδιούν σε οποιονδήποτε είναι αρκετά άδολος ώστε να υποθέσει ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας εννούσαν ό,τι έλεγαν– απλώς υψώνουν σύννεφα καπνού για να αποκρύψουν από τον εαυτό τους την προσωπική τους απιστία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου