«Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΜΑΔΡΙΤΗΣ – ΕΞΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ BIG BROTHER» - ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΤΖΩΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ

«Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΜΑΔΡΙΤΗΣ – ΕΞΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ BIG BROTHER»
Άρθρο του Τζωρτζ Όργουελ
“OBSERVER” 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1946

Κριτική στο βιβλίο του Arturo Barea «Η Σύγκρουση»

Μετάφραση: Χρήστος Π. Παπαχριστόπουλος
Copyright © Christos p. Papachristopoulos


Ο τρίτος και τελευταίος τόμος της αυτοβιογραφίας του Arturo Barea καλύπτει την περίοδο 1935-39
και αποτελεί, επομένως, μιαν εκτεταμένη ιστορία του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου.
Η ιδιωτική του διαπάλη και η αποτυχία του πρώτου του γάμου δεν μπορεί να αποσπαστούν από την γενική τάση της κοινωνίας της οποίας αποτέλεσμα υπήρξε ο πόλεμος: και στον δεύτερο γάμο του, ο οποίος έλαβε χώρα περίπου στα τέλη του 1937, τα προσωπικά και πολιτικά κίνητρα είναι ακόμα πιο στενά αναμεμειγμένα.
Το βιβλίο ξεκινά από ένα Καστιλλιάνικο χωριό και τελειώνει στο Παρίσι, το ουσιώδες θέμα του είναι, όμως, η πολιορκία της Μαδρίτης.
Ο κ. Barea βρισκόταν από την αρχή κιόλας του πολέμου στην Μαδρίτη και παρέμεινε εκεί
σχεδόν αδιαλείπτως εώς ότου ασαφείς αλλά ανυπέρβλητες πολιτικές πιέσεις τον οδήγησαν εκτός χώρας το καλοκαίρι του 1938.
Είδε τον άγριο ενθουσιασμό και το χάος της πρώτης περιόδου, τις απαλλοτριώσεις, τις σφαγές,
τους βομβαρδισμούς και τις εκρήξεις στην σχεδόν ανυπεράσπιστη πόλη, την σταδιακή αποκατάσταση της τάξης, την τριμερή μάχη ισχύος μεταξύ του απλού λαού, την γραφειοκρατία και τους Κομμουνιστές από το εξωτερικό.
Για δυο περίπου χρόνια διατηρούσε μια θέση σημαντική στην Υπηρεσία Λογοκρισίας Ξένου Τύπου (Foreign Press Censorship) και, για ένα μικρό διάστημα, έδινε στο ραδιόφωνο τις ανταποκρίσεις
με τίτλο «Η φωνή της Μαδρίτης» που σημείωναν χιτ στην Λατινική Αμερική.
Πριν τον πόλεμο, είχε διατελέσει μηχανικός και δούλευε στο Γραφείο Κατοχύρωσης Σημάτων. Εκκολαπτόμενος συγγραφέας, φιλόδοξος, δεν είχε στην πραγματικότητα γράψει τίποτε,
ενεργός και πιστός Καθολικός αηδιασμένος από την Ισπανική Εκκλησία και ενθουσιώδης,
με ταμπεραμέντο, Αναρχικός δίχως καμία πολιτική διασύνδεση.
Περισσότερο απ’ όλα, όμως, είναι η χωριάτικη καταγωγή του που τον κάνει να έχει τα προσόντα
για να περιγράψει τον πόλεμο από μια συγκεκριμένην, Ισπανικήν οπτικήν άποψη.
Στην αρχή συνέβαιναν φοβερά πράγματα.
Ο κ. Barea περιγράφει τις εφόδους στους στρατώνες της Μαδρίτης, την εκτόξευση ζωντανών ανθρώπων από τα υψηλότερα παράθυρα, τις επαναστατικές δίκες, τον τόπο των εκτελέσεων
όπου τα πτώματα κείτονται για μέρες.
Νωρίτερα, περιγράφοντας την κατάσταση των χωρικών και την συμπεριφορά των γαιοκτημόνων στο μικρό χωριό όπου συνήθιζε να περνά τα Σαββατοκύριακά του, είχε υποδείξει μέρος των αιτιών για αυτές τις βαρβαρότητες και τα μαρτύρια.
Η εργασία του στο Τμήμα Λογοκρισίας (αν και την κατανοούσε ως χρήσιμη και απαραίτητη) ήταν, πρωτίστως, μια μάχη ενάντια στις καθυστερήσεις για τις οποίες οι κυβερνητικοί γραφειοκράτες μπορούν με τυπικότητα να σε τυλίξουν σε μια κόλλα χαρτί και, κατόπιν, ενάντια στις πισώπλατες ίντριγκες.
Η λογοκρισία δεν ήταν ποτέ «ερμητική» διότι οι περισσότερες πρεσβείες ήταν εχθρικές
προς την Δημοκρατία και οι δημοσιογράφοι –εκνευρισμένοι από τους ηλίθιους περιορισμούς
(οι πρώτες εντολές προς τον κ. Barea ήταν να μην αφήσει να περάσει
«ο,τιδήποτε δεν θα υποδείκνυε μια νίκη της Κυβέρνησης»)–
την σαμπόταραν με όποιον τρόπο μπορούσαν.
Αργότερα, όταν οι προοπτικές νίκης της Δημοκρατίας βελτιώθηκαν προσωρινά,, υπήρξε περαιτέρω σαμποτάζ των ειδήσεων παρά την εντολή της διεύθυνσης να περιγράφονται οι Ιταλοί φυλακισμένοι με τακτ ως «εθνικιστές» με σκοπό να συντηρηθεί ο μύθος της μη-παρέμβασης.
Ακόμη αργότερα, οι Ρώσσοι έσφιξαν την λαβή γύρω από την Δημοκρατία, οι γραφειοκράτες
που είχαν διαφύγει όταν η Μαδρίτη κινδύνευε επέστρεψαν και η θέση του κ. Barea
και της γυναίκας του έγινε σταδιακά δυσχερής.
Σε αυτή την περίοδο του πολέμου υπήρχε ένας γενικός παραγκωνισμός εκείνων που είχαν υποφέρει
το σοκ των πρώτων μηνών αλλά υπήρχε και το πρόσθετο πρόβλημα ότι η σύζυγος του κ. Barea
ήταν Τροτσκίστρια.
Δηλαδή, για την ακρίβεια, δεν ήταν Τριτσκίστρια αλλά ήταν μια Σοσιαλίστρια από την Αυστρία
που είχε διαφωνήσει με τους Κομμουνιστές, κάτι το οποίο, από την οπτική πλευρά
της πολιτικής αστυνομίας, κατέληγε στο ίδιο πράγμα.
Υπήρχαν τα συνήθη επεισόδια: επιδρομές από την αστυνομία μέσα στην νύχτα,
σύλληψη, αποκατάσταση, περαιτέρω σύλληψη –ολόκληρη η αλλόκοτη και παράλογη ατμόσφαιρα
μιας διαιρεμένης χώρας υπό πολλαπλό έλεγχο, όπου ποτέ δεν είναι αρκετά σίγουρο ποιος ευθύνεται για τι
και όπου ακόμα και οι επικεφαλής της κυβερνήσεως δεν μπορούν να προστατέψουν τους υπηκόους τους από την μυστική αστυνομία.
Ένα πράγμα για το οποίο μας πείθει και μας εξοικειώνει αυτό το βιβλίο είναι το πόσο λίγα πραγματικά έχουμε ακούσει από Σπανιόλους για τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Για τους Σπανιόλους ο πόλεμος δεν ήταν παιχνίδι
όπως ήταν για τους «Αντι-Φασίστες Συγγραφείς» που διεξήγαν την Σύνοδό τους στην Μαδρίτη
και δείπνησαν σε δεξιώσεις έναντι ενός περιβάλλοντος λιμοκτονίας.
Ο κ. Barea έπρεπε να παρατηρεί αβοήθητος τις ίντριγκες των Κομμουνιστών του εξωτερικού,
τις γελοιότητες των Άγγλων επισκεπτών και τα βάσανα του πόπολου της Μαδρίτης –και να το κάνει έχοντας την ολοένα αυξανόμενη βεβαιότητα ότι ο πόλεμος επρόκειτο να χαθεί.
Όπως λέει, η εγκατάλειψη της Ισπανίας από την Γαλλία και την Αγγλία σήμαινε στην πράξη
ότι η εθνικιστική Ισπανία κυριαρχείτο από την Γερμανία ενώ η Δημοκρατική Ισπανία από την Ε.Σ.Σ.Δ.
Και, καθώς οι Ρώσσοι δεν μπορούσαν να αντέξουν να προκαλέσουν ανοιχτό πόλεμο με την Γερμανία,
ο Ισπανικός λαός έπρεπε να βομβαρδίζεται αργά, να υφίσταται εκρήξεις και να λιμοκτονεί
έως ότου παραδοθεί, κάτι που μπορούσε να προβλεφθεί τόσο νωρίς όσο ήδη από τα μέσα του 1937.
Ο κ. Barea απέδρασε στην Γαλλία όπου οι ξένοι αντιμετωπίζονταν με απειλητικά βλέμματα
και οι άνθρωποι στους δρόμους ανέπνευσαν έναν στεναγμό με ανακούφιση όταν άκουσαν
για την συμφωνία του Μονάχου•
τελικά, εγκατέλειψε την Γαλλία για την Αγγλία στην αυγή του ακόμα μεγαλύτερου πολέμου.
Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο και η μεσαία του ενότητα πρέπει να έχει σπουδαία ιστορική αξία.