Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕIAΣ

ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ Ο.Η.Ε.

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΣΟΤΙΜΙΩΝ

ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΒΕΤΙΑΣ

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΝΟΜΙΑ

ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΧΡΗΣΤΟΥ Π. ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: DAVID HUME

ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ADAM SMITH

ΤΡΙΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: JOHN LOCKE

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΛΟΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ

Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ

ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ή ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ: ΡΟΥΣΣΩ

ΟΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΟΥ ΡΟΥΣΣΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

ΕΚΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΜΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η μικρή αυτή είναι μια μελέτη επαναστατική ως προς την μορφή της και το περιεχόμενο: εστιάζει το μικροσκόπιό της στην βελτίωση της οικονομικής παραγωγής και απόδοσης στην Ελλάδα με βάση την λεγόμενη «ατομική εργασία».

Πρόκειται –κατ’ ουσίαν– για μιαν άμεση και ευθεία σύνοψη πληροφοριών, για μιαν πολιτική και θρησκευτική σύνοψη των συμπερασμάτων που αντλήθηκαν από την λεπτομερή ανάλυση δειγμάτων του παρελθόντος και την έρευνα στις ενεργειακές πηγές.

Τα ρητά, ειδικότερα, τα πολιτικά και τα οικονομικά στοιχεία που προβάλλονται από την έκθεση αυτή προέρχονται από την έρευνα στις πηγές του Συμβουλίου Αντίστασης του Ο.Η.Ε. το οποίο στηρίζεται για τις εκτιμήσεις του στις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Τέχνη της Ευρωπαϊκής Αναγεννήσεως καθώς και στην Ελληνική Παράδοση. 

Αποφάσισα να συνοψίσω εδώ τα βασικά στοιχεία που προέκυψαν από την μελέτη των πολιτικών και οικονομικών θεωριών των 6 πιο σημαντικών προσώπων της ευρωπαϊκής πολιτικής και οικονομικής σκέψεως. Με δεδομένο το πρότυπο μοντέλο των 6 κρατών-μελών της Ε.Ε., έλαβα ως πατρόν του σχεδιασμού μου τους 6 αντίστοιχους κορυφαίους εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού (Χιουμ - Σμιθ - Λοκ - Μοντεσκιέ - Ρουσσώ - Κούμα συν τα ρητά του Χριστού).

Συλλέγω και συγκεντρώνω τις σκέψεις τους, τις εκφράσεις τους, τις θέσεις τους. Απλώς, παραθέτω την ουσία των λόγων τους και αποκαλύπτω στους Νεοέλληνες για πρώτη φορά ενωμένες τις απόψεις αυτών των 6 μελών της κοινότητας σοφών.

Η απόφαση αυτή ελήφθη όταν συνειδητοποίησα ότι οι κανόνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) δεν έχουν βγει από κανέναν μαθηματικό, φυσικό, χημικό, αστρονόμο ή πολιτικό ή τραπεζίτη αλλά από έναν συγγραφέα και φιλόσοφο: τον David Hume.

Ανακάλυψα πως στην διεθνή οικονομία η νομισματική προσέγγιση του λεγομένου «ισοζυγίου πληρωμών» θεμελιώνεται στις θεωρητικές απόψεις του συγγραφέα και φιλοσόφου David Hume περί αυτόματης λειτουργίας ενός μηχανισμού για την αποκατάσταση της ισορροπίας των ροών και της ισορροπίας στο ισοζύγιο πληρωμών (Current Account Balance).

Όπως είναι εύλογο, όταν σε μιαν χώρα δεν υπάρχει ισοζύγιο, δεν υπάρχει ζυγοστάθμιση, ισοστάθμιση και ισοσκελισμός με αποτέλεσμα να χάνεται η ισορροπία. Στο ψυχολογικό επίπεδο, αυτό ονομάζεται «ανισορροπία» και ισοδυναμεί με παράνοια.

Δίχως να επιμείνει κανείς στην ανάλυση των ανισορροπιών του Νεοελληνικού κράτους και χωρίς να χρειάζεται να ξέρει κανείς οικονομικά, απλώς πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι τα οικονομικά συστήματα σε κάθε κράτος, στις χώρες της Ε.Ε. αλλά και στην Ελλάδα βασίζονται στον Μηχανισμό για τις Ισοτιμίες Συναλλάγματος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος (Μ.Ι.Σ. του Ε.ΝΟ.Σ.) καθώς και στην ισοδυναμία της μετατροπής των νομισμάτων που μεταφράζεται διαφορετικά σε κάθε χώρα σε χρήμα –η προσοχή πρέπει να δοθεί στην λέξη «μεταφράζεται».

Όπως η Ελλάδα έχει σήμερα το νόμισμα Ευρώ και παλαιότερα την Δραχμή –και ανάλογα με αυτό το νόμισμα λειτουργούν οι κρατικές μηχανές– έτσι και στις χώρες της Ε.Ε. υπάρχει η λειτουργία μηχανισμών συναλλάγματος και ισοτιμιών με βάση το εθνικό τους νόμισμα, ανά χρόνο και εποχή. Από την κεντρική ισοτιμία ενός σταθερού νομίσματος, εξαρτώνται οι ισοτιμίες και οι διακυμάνσεις όλων των υπολοίπων νομισμάτων.

Αυτό, όμως, ισχύει για κάθε μορφή Ένωσης, Κοινότητας, Οργανισμού.

Αυτό ισχύει, μάλιστα, και ανεξαρτήτως χρόνου και τόπου.

Υπάρχουν μορφές ενώσεων (ακόμα και σήμερα, κυρίως σήμερα) που ορισμένα κράτη ή χώρες ενώνονται με βάση κοινά στοιχεία –πολιτισμού ή γλώσσας– και αποκτούν το δικό τους νόμισμα για συναλλαγές των ατόμων.

Αυτό ισχύει, όμως, και με αναλογίες για την κάθε εποχή και τον κάθε τόπο.

Με βάση τα γραπτά κείμενα, το νόμισμα της Ελλάδας είναι ο φοίνικας. Η οικονομική αυτή θεωρία στηρίζεται στα ρητά και στις ρήτρες των συνταγματικών κειμένων και διατάξεων περί τύπου σε άμεση συνένωση με την σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση και όλους τους θεσμούς της.

Υπάρχει έτοιμος Χάρτης για την Ελληνική Κυβέρνηση, για την Συνταγματικότητα και την Νομιμοποίηση των κειμένων, την Νομική Ύπαρξη και την Κυβερνητική Ενότητα καθώς και για τις Πηγές των Νόμων. Στις πηγές, μάλιστα, και στην ιστορία υπάρχουν έτοιμα καταστατικά –από την εποχή Καποδίστρια, από την Αναγέννηση και από την Ευρωπαϊκή σκέψη των Ελλήνων της Ευρώπης.

Βάση, λόγου χάρη, όλων αυτών υπάρχουν τα ρητά «ΕΚ ΤΗΣ ΤΕΦΡΑΣ ΜΟΥ ΑΝΑΓΕΝΝΩΜΑΙ», «LE TEMPS REVIENT» και «ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΘΗΣΕΤΑΙ ΩΣ ΑΕΤΟΥ Η ΝΕΟΤΗΣ ΜΟΥ»– τα οποία ανήκουν όλα στον Ελληνικό-Ευρωπαϊκό Πολιτισμό.

Σκοπός της σύνοψης είναι να τεκμηριώσει ευθέως την απόλυτη και ολοκληρωτική παρανομία του νεοελληνικού κράτους και την ανισορροπία –και με τις 2 σημασίες της λέξεως– του δημοσίου τομέα, των στελεχών του καθώς και των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας (που, κανονικά, θα έπρεπε να ονομάζονται «κοινής αφέλειας»)! Είναι ένα μοναδικό παράδειγμα στον κόσμο οι υπηρεσίες του νεοελληνικού κράτους αυτές οι οποίες εμποδίζουν την αύξηση της εργασίας και της οικονομικής παραγωγής στην ίδια τους την χώρα, την Ελλάδα: εμποδίζουν την αποδοτικότητα α) των ιδιωτικών επιχειρήσεων και του ιδιωτικού τομέα, β) των ιδίων των επιχειρήσεων του κράτους, γ) και σημαντικότερον –την κατ’ οίκον εργασία και αποδοτικότητα των Ελλήνων πολιτών. Διώχνουν τους ξένους επενδυτές, πλήττουν τον τουρισμό, δυσφημούν την χώρα στο εξωτερικό, μειώνουν σε τεράστιο βαθμό τις δυνατότητες ανόδου του οικονομικού επιπέδου των Ελλήνων, επιτίθενται στον Ελληνικό Πολιτισμό και καταστρέφουν την αγνή και καθαρή Ελληνική Γλώσσα.

Το θεσμικό σύστημα για την πραγματικά Ευρωπαϊκή Ελλάδα είναι έτοιμο: από θρησκευτικής πλευράς, ο Ιωάννης Καλβίνος ή Ζαν Κωβέν (1509-1564), Γάλλος θεολόγος της Μεταρρυθμίσεως έχει οργανώσει την συνταγματική και την θρησκευτική έκφραση του πολιτικού καθεστώτος της Γενεύης. Η Γενεύη είναι πόλη της Ελβετίας, κέντρο διεθνών συγκεντρώσεων όπου υπεγράφη για το ζήτημα της ουδετερότητας το 1864 η Συνθήκη της Γενεύης από όλα τα κράτη της Ευρώπης και όπου αυτή προσυπεγράφη το 1865 από την Αγγλία. Στην Γενεύη ο Καλβίνος ίδρυσε θεοκρατικό κράτος.

Από πολιτικής πλευράς, το λειτουργικό σύστημα βασίζεται στους υπάρχοντες θεσμούς και όργανα της Ε.Ε. και, ειδικότερα α) στο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Κ.Π.Σ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης, β) στο ΠΡΩΤΟ ΨΗΦΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχέδιο Σπινέλλι της 14/2/1984 ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ Ε.Ε. σε συνδυασμό γ) με το Μανιφέστο του Vendotene των Σπινέλλι-Καμύ, δ) το έργο «1984» του συγγραφέα Τζωρτζ Όργουελ, ε) το κίνημα «COMBAT» του συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ στον Ο.Η.Ε. και στ) στο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ των Καμύ-Όργουελ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά έχουν εκπονηθεί προκειμένου να εφαρμοστούν στην Ελλάδα: συνοψίζονται στο γεγονός ότι με βάση τις γεωγραφικές συντεταγμένες μήκους-πλάτους-ύψους στον άξονα Χ-Ψ-Ζ, τις μοίρες και το σύστημα Γκρήνουϊτς, κάθε Έλληνας πολίτης είναι ελεύθερος στον οίκο του –ο οποίος θεωρείται κέντρο του κόσμου– να εργάζεται ατομικά και να παράγει ανεξάρτητος.

Το δικαίωμα αυτό έχει ως βάση το ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΟΙΚΟΥ ή ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΟΙΚΟΥ: είναι ο κανόνας ή αρχή εξουσίας ή μορφή διακυβέρνησης με την οποία οι κάτοικοι μιας αποικίας, περιφέρειας, πόλης ή χώρας ολόκληρης διοικούν τις προσωπικές, εσωτερικές τους υποθέσεις. Ταυτίζεται με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή, καλύτερα, ΑΥΤΟΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. Είναι το πρόγραμμα για δημιουργία ξεχωριστής Βουλής και απόσχισης μιας χώρας με μιαν μορφή κόμματος.

Ο κάθε αληθινός Έλληνας Ευρωπαϊκής παιδείας και γλώσσας έχει δικαίωμα να μην δέχεται καμίαν απολύτως υπηρεσία, προστασία ή ασφάλεια στον οίκο του παρά μόνον αν συμφωνεί με τις υπηρεσίες που του προσφέρονται –από κράτος ή ιδιώτες. Δεν χρειάζεται να βγει από την Ελλάδα. Μόνο αν βγει από την Ελλάδα, οφείλει να υπακούει στους ξένους νόμους. Εντός της Ελλάδας δεν είναι υποκείμενος στους νόμους του Νεοελληνικού κράτους –μάλιστα, είναι ανώτερος από όλους τους δημοσίους υπαλλήλους, όχι μόνον από τους Υπουργούς (που για τον λόγο αυτό λέγονται υπουργοί) και νομικούς, αστυνομικούς κ.τ.λ. αλλά και από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Επιπλέον, η αντίληψη αυτή στηρίζεται εξ ολοκλήρου στον Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου το 1966 υπό τον Ντε Γκωλ και στο δόγμα Capitant περί ανανέωσης (innovation): ο νομικός του συνεργάτης René Capitant δημιούργησε το νομικό καθεστώς απόσχισης μιας εδαφικής συλλογικότητας σε ανεξάρτητο κράτος θαλάσσιας επικράτειας και διεθνών υδάτων.

Αυτή βασίζεται στο Κείμενο Συνθήκης της Διάσκεψης του Ο.Η.Ε. στην Γενεύη στις 29 Απριλίου 1958 περί διεθνών υδάτων των κρατών (σε συνδυασμό με το δόγμα Capitant μόνο και με βάση το Σύνταγμα του 1958) αλλά ενισχύθηκε το 1966 με την θεωρία περί εξειδικευμένης ερμηνείας και σε σχέση με τον Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου. Η μη εφαρμογή της στον πλήρη βαθμό είναι αυτή που εμποδίζει την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης η οποία επικεντρώνεται στην απόκτηση της ελευθερίας των Ευρωπαίων από τα εθνικά κράτη.

Απορρέει, άρα, το συμπέρασμα ότι μια επιστημονική έρευνα των κοινωνιών στην Ευρώπη, της διαμόρφωσης κοινοτήτων και συλλογικοτήτων από κοινού, των ατόμων και των κρατών-μελών δεν περιορίζεται σε απρόσωπες οντότητες και θεσμούς αγνώστων προσωπικοτήτων και μακρινών χωρών αλλά πρέπει να εφαρμόζεται –με βάση την Κοινωνία της Πληροφορίας– και στους ίδιους τους πολίτες και τα άτομα.

Με απλά λόγια: Κάθε εταιρεία έχει μια φιλοσοφία στην οποία στηρίζει την οικονομική της θεωρία. Στον σύγχρονο κόσμο, το σύστημα αυτό –είτε ηλεκτρονικό είτε φιλοσοφικό– έχει την μορφή ενημέρωσης του κοινού της εταιρείας, του οργανισμού, της ομάδας ή της εκκλησίας. Η συνήθης μορφή ενημέρωσης γίνεται από τα μέσα παραγωγής των ειδήσεων, τα γνωστά Μ.Μ.Ε. για το κάθε συγκεκριμένο κοινό μιας κοινότητας ή ενός συγκροτήματος ανθρώπων. Ο οίκος κάθε ανθρώπου είναι η προσωπική του τράπεζα, η βάση δεδομένων του. Η εργασία του (επιστημονική ή πανεπιστημιακή ή οικονομική ή χρηματιστηριακή ή τραπεζική) βασίζεται σε μελέτες, διαπραγματεύσεις, συναλλαγές, μελέτες έργων. 

Κάθε χώρα παράγει αγαθά. Κεντρική σημασία έχει η κατοχή των μέσων παραγωγής των ειδήσεων. Από αυτά τα μέσα εκδίδονται ενημερωτικά δελτία για τους μετόχους της κάθε εταιρείας. Η παραγωγή των αγαθών συνδέεται με εισαγωγές, με κεφάλαια, με διαπραγματεύσεις, με έρευνες, με άντληση στοιχείων και οικονομικών δεδομένων, με την δημιουργία πλούτου, με την λειτουργία των επιχειρήσεων και την ρευστότητα.

Ρευστότητα είναι η ικανότητα μετατροπής σε ρευστά χρήματα χωρίς απώλεια της αξίας. Απεικονίζεται με τα σύμβολα. Επίσης, ορίζονται οι χρηματικοί ποσοτικοί δείκτες και οι μέσοι δείκτες των τιμών των μετοχών και αναγράφονται στους πίνακες. Με την έννοια της ρευστότητας συνδέεται η κυκλοφορία του χρήματος, ο κύκλος εργασιών, το οικονομικό κύκλωμα. Υπάρχουν εκδότες, επενδυτές και χαρτοφυλάκια όπου τα χαρτιά είναι χρήματα.

Για να γίνει, όμως, σωστή εργασία και διαπραγμάτευση, πρέπει να υπάρχουν οικονομικές κυψέλες για την διαπραγμάτευση τίτλων με πρότυπο την λειτουργία των κρατών-μελών της Ε.Ε. Εκεί βασίζονται οι λειτουργίες των χρηματιστικών οργανισμών. Η άντληση κεφαλαίων βασίζεται σε πηγές βιβλίων –όχι μόνο λογιστικών– με κανόνες «by the book» από τις οποίες γίνεται η χρηματοδότηση. Οι πόροι είναι μια ακόμα σημαντική έννοια. Η προσφορά χρήματος είναι εξαρτημένη από μία σταθερά (π.χ. τον χρυσό). Το ισοζύγιο πληρωμών (Current Account Balance) είναι μια πηγαία έννοια της διεθνούς οικονομίας. Πρόκειται στην ουσία για έναν λογιστικό και στατιστικό απολογισμό (με γραφικές παραστάσεις, οικονομικά στοιχεία, δείκτες και πίνακες), για μιαν αναδρομή, στοιχείων των συναλλαγών σε μιαν περίοδο χρόνου. Από εδώ προκύπτει μια ροή πόρων στο νόμισμα της κάθε χώρας και με βάση το απόθεμά της (stock). Τα περιουσιακά στοιχεία στις αγορές παρουσιάζονται υπό την μορφή τίτλων, δηλαδή των μετοχικών τίτλων.

Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται μια Τράπεζα Πληροφοριών (Data-Bank) ή μια Δεξαμενή Σκέψεων (Think-Tank) που έχει την μορφή μιας πλατφόρμας από όπου μπορούν να αντλούνται στοιχεία από τις πηγές (συνήθως, πρόκειται για πετρελαιοπηγές).

Τα δεδομένα που αντλούνται από κάθε έρευνα ή διερεύνηση μπορούν να χρησιμοποιούνται για προσωπικές συλλογές, για μελέτες έργων, για διπλωματικές εργασίες, για παραγωγή ενέργειας.

Η λειτουργία της Ε.Ε., των ατομικών εργοστασίων των εργαστηρίων με τα μικροσκόπια αλλά και της ίδιας της φύσης βασίζονται σε αυτήν την ιδέα: από την εμβάθυνση σε ένα πεδίο –όπως ακριβώς σε όλες τις επιστήμες, ακόμα κι αν είναι πεδίο ατομικής ενέργειας ή πεδίο της οικονομίας και της αγοράς– οι πηγές των ρευμάτων παρέχουν στοιχεία για εκπόνηση ερευνών και μελετών καθώς για τον σχεδιασμό, την χάραξη, την παραγωγή και την προβολή έργων.

Η κίνηση των ιδεών, η διεύρυνση της οπτικής –η Ευρωπαϊκή οπτική και γλώσσα, η Ελληνική Ευρωπαϊκή γλώσσα– και ο φωτισμός ενός εξειδικευμένου πεδίου ή ενός ολόκληρου κόσμου είναι ακριβώς ο σκοπός της τεχνολογίας και των οργανισμών (κοινωνικών,προσωπικών, θεσμών, ιδρυμάτων ή τραπεζών).

Το οικονομικό σύστημα των τραπεζών, όμως, βασίζεται κυρίως στον ήχο και στην μουσική. Εξ ου και η ανάγκη στις τράπεζες (που προκύπτει από τα μαθηματικά και την γεωμετρία) για ορθή –«sound»– οικονομική, τραπεζική και νομισματική πολιτική.

Στο πλαίσιο αυτό, η διαμόρφωση συλλογικοτήτων και ο σχηματισμός κοινοτήτων με κοινές εστίες και κοινές τράπεζες είναι το πρωταρχικό σημείο γύρω από το οποίο εστιάζονται όλες οι προσπάθειες. Οι κοινότητες ατόμων και χωρών δημιουργούνται οικονομικά με βάση εικόνες της κοινής εμπειρίας, πίνακες σε τράπεζες και δείκτες με οικονομικά δεδομένα.

Στις τοιχογραφίες των μνημείων αλλά και στις Χριστιανικές σαρκοφάγους στις Κατακόμβες ή ακόμα και σε ατομικά εργοστάσια με σαρκοφάγους π.χ. περιέχονται εικόνες και πίνακες καθώς και αγγεία σαρκοφάγων που περιλαμβάνουν και αυτά ολόκληρα αριστουργήματα της τέχνης: πανοράματα, τοπία, πύργους, κάστρα, κινητές γέφυρες, φεουδάρχες, Μητροπόλεις, θόλους ή τρούλους, εκκλησίες και πιστούς, ιερά, λειψανοθήκες, κτήματα, κατακόμβες, σπήλαια και ορυχεία μεταλλευμάτων. Επίσης, στα μεγάλα ποτάμια, τα φράγματα και οι χείμαρροι ελέγχονται από εργοστάσια παραγωγής ρεύματος με σταθμούς και με πύλες που ανοίγουν με κλειδιά, κλείδες ή κωδίκελλους. Στα εργοστάσια ή στα εργαστήρια, οι πύργοι και οι σταθμοί στηρίζονται –όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η λειτουργία του ηλεκτρικού ρεύματος– σε πυλώνες. Κάθε πύργος αντιπροσωπεύει και μιαν εταιρεία ή μιαν τράπεζα. Όλα αυτά, όμως, στηρίζονται στην γλώσσα που χρησιμοποιεί κάθε χώρα και λαός. Η γλώσσα είναι που θέτει σε λειτουργία την γεννήτρια. Και για τον λόγο αυτό, έχει σημαντικό ρόλο η αποκρυπτογράφηση των εγγράφων μιας έρευνας. Αρκεί να ξέρει ο επιστήμονας τον κώδικα –δηλαδή, την γλώσσα.

Στην μελέτη αυτή –χωρίς να επεκταθώ αλλά απλώς παραθέτοντας τις απόψεις των Hume, Smith, Lock, Μοντεσκιέ, Rousseau, Κούμα και Χριστού– ισχυρίζομαι ευθέως ότι το πραγματικό Ελληνικό κράτος, η πραγματική και αληθινή Ελληνική Δημοκρατία είναι άλλη, διαφορετική από αυτήν των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και των ανθρώπων που δέχονται αυτό το καθεστώς του Νεοελληνικού κράτους, που έχουν γαλουχηθεί από αυτό, πληρώνονται και έχουν συμφέροντα από αυτό και εμποδίζουν την ελευθερία –ακόμα και την ελεύθερη μετακίνηση– των Ελλήνων με πραγματικά ευρωπαϊκή νοοτροπία που δεν το δέχονται και, ταυτόχρονα, δεν θέλουν να φύγουν από την χώρα τους. Είναι σαν κάποιος που δεν οδηγεί αυτοκίνητο και δεν θέλει αστυνομικούς ή πυροσβέστες ή νομικούς να «προστατεύουν» την οικία του –επειδή θέλει να τα κάνει όλα ο ίδιος– να υποχρεώνεται να πληρώνει για την οδήγηση των αυτοκινήτων των άλλων και για την ασφάλεια των άλλων, να μην μπορεί να μετακινηθεί μέσα στα ίδια τα σύνορα της χώρας του παρά μόνο πληρώνοντας το δημόσιο –λες και βρίσκεται στο εξωτερικό και να πρέπει να υπακούει σε ξένους κανόνες και γλωσσικούς κώδικες και να μιλά άλλη γλώσσα! Είναι επιτακτική, άρα, η ανάγκη να αποκοπούν οι νέοι άνθρωποι, οι Έλληνες της παιδείας και του πολιτισμού τόσο των αξιών της Αρχαίας Ελλάδας και της Ελλάδας του Πολιτισμού όσο και αυτοί που αναγνωρίζουν τις ιδέες της Ευρώπης (όχι της Ευρώπης των Βρυξελλών αλλά της Ευρώπης της Ελληνικής Φύσης, των χωριών, της επαρχίας ή περιφέρειας, των ελληνικών ατομικών οικιών) και να αποσχιστούν από το καθεστώς του υπαρκτού ψευδοκράτους του ελληνισμού που εκπροσωπεί η Νεοελληνική κυβέρνηση που γελοιοποιεί την Ελλάδα στο εξωτερικό και πλήττει τις νέες γενιές.

Τα στοιχεία που εμφανίζονται στην μελέτη αυτή αποτελούν κόλαφο κατά του Νεοελληνικού κράτους το οποίο ήδη βρίσκεται υπό κατάρρευση. Τεκμηριώνουν την άποψη ότι το Νεοελληνικό κράτος δεν είναι πραγματικά ελληνικό, αντίκειται στην Ευρωπαϊκή νοοτροπία των Ελλήνων πολιτών και πρέπει να καταστραφεί συθέμελα και ολοκληρωτικά από πλευράς θεσμών, παιδείας και γραμματικών-λεκτικών τύπων.

Οι νέοι άνθρωποι δεν ανήκουν στο ίδιο καθεστώς με τους Νεοέλληνες των δεκαετιών ’40 ως ‘90 –τους οποίους σέβονται απόλυτα– αλλά, όμως, ούτε υπόκεινται στους ιδίους νόμους ούτε καν στους νόμους των Βρυξελλών άκριτα και άνευ σκέψεως αλλά είναι ελεύθεροι Έλληνες με δικούς τους πολιτικούς, οικονομικούς και θρησκευτικούς νόμους. Δεν επιτρέπεται να μην έχουν δωρεάν παροχή ρεύματος όταν θέλουν να εργαστούν κατ’ οίκον και να μην μπορούν να μετακινηθούν δωρεάν και να μην εξυπηρετούνται απολύτως δωρεάν από όλες ανεξαιρέτως τις δημόσιες υπηρεσίες είτε για λόγους εργασίας είτε για λόγους ταξιδιού και αναψυχής μέσα στην ίδια τους την χώρα. Δεν υπόκεινται ούτε καν στους νόμους του χωριού, της κοινότητας, της πόλης και του νομού στον οποίον κατοικούν αλλά ούτε στους νόμους των ξένων κρατών την ώρα που μένουν στην Ελλάδα αλλά ούτε και επιβαρύνονται από τα χρέη και τα σφάλματα και τις ζημιές του κρατικού τομέα, εφόσον δεν τον αναγνωρίζουν παρά μόνον ως υπηρέτη τους (αλλά παράγουν ατομικώς για χάρη του): το κράτος πρέπει μόνο του να αντιμετωπίζει τα χρέη του με τις συμβεβλημένες του επιχειρήσεις μόνο). Με τον τρόπο αυτό, υπερασπίζονται την αληθινή Ελλάδα, το αληθινό Ελληνικό Κράτος –χωρίς να χρειάζεται να πάνε στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες ή στην Νέα Υόρκη για να χάσουν γλώσσα και αξίες τους μαζί– και υπερασπίζονται την μοναδική ουσιαστική και παραγωγική οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα οι Έλληνες ομογενείς και μετανάστες, να σαρώσουν τους Νεοέλληνες αποτυχημένους καρεκλοκένταυρους, οσφυοκάμπτες, θεσιθήρες καριερίστες και οππορτουνιστές και να ακολουθήσουν την πραγματικά ελεύθερη ιδεολογία και πολιτική. Είναι χαρακτηριστικό το ότι στην Πορτογαλία, όταν ακολουθήθηκε αυτή η πολιτική με τα προγράμματα σταθεροποίησης, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι περισσότεροι μετανάστες επέστρεψαν στην χώρα και εργάστηκαν μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους και πέτυχαν την ανάκαμψη της χώρας μετά την Δικτατορία. Το μοντέλο τους ήταν Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΑΡΥΦΑΛΛΩΝ.

Ακολουθώντας τα πρότυπα της φύσης, αποφάσισα να κάνω μιαν ανθολογία ρητών και επανένωσης των σπαραγμάτων και των διαφόρων κομματιών από κείμενα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Δίχως να επεκταθώ καθόλου, θα παραθέσω εξ αρχής ασχολίαστες ορισμένες φράσεις θεολογικών κειμένων του Χριστού και μετά, αμέσως, θα παραθέσω τις απόψεις και το έργο των Διαφωτιστών. Οι εκφράσεις των ρητών από την αρχαία ελληνική θεολογία δημιουργούν θαυμασμό και απορία: «ΠΗΓΗ ΑΓΑΘΩΝ ΧΡΙΣΤΕ Η ΜΕΤΑΛΗΨΙΣ, ΧΡΙΣΤΕ,                            ΤΩΝ ΑΘΑΝΑΤΩΝ ΣΟΥ, ΝΥΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΓΕΝΗΘΗΤΩ ΜΟΙ, ΦΩΣ ΚΑΙ ΖΩΗ», «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΕΚΛΗΤΑΙ Η ΤΩΝ ΘΕΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ ΜΕΤΑΛΗΨΙΣ», «ΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΟΙ ΦΥΣΕΩΣ», «ΕΙΣΕΛΕΥΣΕΤΑΙ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΔΟΞΗΣ. ΤΙΣ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΔΟΞΗΣ; ΚΥΡΙΟΣ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ, ΑΥΤΟΣ ΕΣΤΙΝ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΔΟΞΗΣ», «ΠΗΓΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ», «ΑΘΑΝΑΤΕ ΒΑΣΙΛΕΥ», «ΒΑΣΙΛΕΥ ΑΓΙΕ», «ΒΑΣΙΛΕΥ ΟΥΡΑΝΙΕ», «Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ», «Ο ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ», «ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΘΕΔΡΑ», «ΒΑΣΙΛΕΥΕΙ ΚΥΡΙΟΣ», «ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΔΙΑΔΗΜΑ ΕΣΤΕΦΘΗ ΣΗ ΚΟΡΥΦΗ», «ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΙΕΡΑΤΕΥΜΑ», «ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΗΝΕΩΞΕ», «ΕΦΑΝΗ ΓΑΡ Η ΚΑΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ», «ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Ο ΑΣΑΛΕΥΤΟΣ ΠΥΡΓΟΣ∙ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟ ΑΠΟΡΘΗΤΟΝ ΤΕΙΧΟΣ», «ΠΥΡΓΟΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ», «ΧΡΥΣΟΠΛΟΚΩΤΑΤΕ ΠΥΡΓΕ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΤΕΙΧΕ ΠΟΛΙΣ ΗΛΙΟΣΤΑΛΑΚΤΕ ΘΡΟΝΕ ΚΑΘΕΔΡΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ», «ΩΣ ΤΕΡΠΝΟΝ ΠΑΛΑΤΙΟΝ, ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΔΙ ΕΔΕΙΚΝΥΤΟ», «ΦΩΤΟΦΟΡΟΝ ΠΑΛΑΤΙΟΝ», «ΤΟ ΠΑΛΑΤΙΟΝ ΤΟΥ ΜΟΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ• ΧΑΙΡΕ, ΘΡΟΝΕ ΠΥΡΙΝΕ, ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ», «ΘΡΟΝΕ ΠΥΡΙΜΟΡΦΕ ΚΥΡΙΟΥ», «ΤΩ ΘΡΟΝΩ ΕΝ ΟΥΡΑΝΩ», «Ο ΕΠΙ ΘΡΟΝΟΥ ΔΟΞΗΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΣΟΥ», «Ο ΕΝ ΒΑΣΙΛΕΥΣΙΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΟΥ, ΚΥΡΙΕ, ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑΝ ΠΟΛΙΝ ΤΗ ΧΕΙΡΙ ΣΟΥ ΠΑΡΕΘΕΤΟ», «Η ΚΛΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ», «Ο ΚΑΘΗΜΕΝΟΣ ΕΝ ΔΟΞΗ, ΕΠΙ ΘΡΟΝΟΥ ΘΕΟΤΗΤΟΣ», «ΚΡΑΤΑΙΟΝ ΑΝΑΚΤΑ», «ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΗΤΤΗΤΟΝ», «ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΡΟΣΜΑΧΗΤΟΝ», «ΚΡΑΤΟΣ ΤΗ ΠΟΛΕΙ ΣΟΥ ΑΠΡΟΣΜΑΧΗΤΟΝ ΚΑΙ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ», «ΤΗΣ ΤΡΙΣΥΠΟΣΤΑΤΟΥ ΚΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΥ ΘΕΟΤΗΤΟΣ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ», «ΕΠΟΙΗΣΕ ΚΡΑΤΟΣ», «ΤΑΞΕΩΣ ΕΜΠΑΛΙΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΣΤΩ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΟΥ ΚΛΗΡΟΣ ΓΑΡ ΕΜΟΣ, ΤΥΡΑΝΝΙΣ ΔΕ ΓΝΩΜΗ ΑΥΘΑΙΡΕΤΟΣ», «ΔΟΣ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΣΟΥ ΤΩ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ», «ΚΡΑΤΩΡ ΩΦΘΗ», «ΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ», «ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ», «Ο ΘΕΟΣ. ΚΑΙ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΑΥΤΟΥ∙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ», «ΒΟΥΛΗΝ ΠΡΟΑΙΩΝΙΟΝ», «ΒΟΥΛΗΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΜΥΣΤΙΣ», «Ο ΕΥΣΧΗΜΩΝ ΓΑΡ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΤΗΝ ΤΟΥ ΣΕ ΦΥΣΑΝΤΟΣ ΒΟΥΛΗΝ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΙ», «ΤΗΝ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ», «ΕΧΩ ΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΝ ΛΟΓΙΣΜΟΝ», «ΠΥΡΙΜΟΡΦΟΝ ΟΧΗΜΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ», «ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΗΣ», «ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΑΡΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ», «ΕΜΨΥΧΕ ΤΡΑΠΕΖΑ», «ΤΡΑΠΕΖΑΝ ΤΗΣ ΑΥΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ», «ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ ΤΗΣ ΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ», «Ο ΤΩΝ ΟΛΩΝ ΚΟΣΜΗΤΩΡ», «ΚΟΣΜΗΤΟΡΑ ΠΑΝΤΩΝ», «ΥΠΑΡΧΕΙΣ ΓΑΡ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ», «ΠΟΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΝ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ», «ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΜΟΥ ΕΝΩΤΙΣΑΙ», «ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΥΠΟΝ», «ΕΠΙΛΑΒΟΥ ΟΠΛΟΥ ΚΑΙ ΘΥΡΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΘΙ», «ΕΙΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΝ ΒΡΟΤΩΝ», «ΠΑΛΙΓΕΝΝΕΣΙΑ», «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΣΑΡΚΟΣ».

ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: DAVID HUME

Είναι εκπληκτικό το ότι οι οικονομικοί κανόνες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) στηρίζονται στις εκτιμήσεις του συγγραφέα και φιλοσόφου Νταίηβιντ Χιουμ ο οποίος συνέβη απλώς να είναι οικονομολόγος. Ο David Hume (1711-1776) είναι ο άνθρωπος που έχει εκπονήσει ολόκληρο το φιλοσοφικό σύστημα πάνω στο οποίο στηρίζεται το σύστημα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το οποίο, με την σειρά του, στηρίζεται στα λεγόμενα «Special Drawing Rights» τα οποία έχουν σχέση με πίνακες αλλά και με την ζωγραφική. Οι δείκτες και οι πίνακες στις τράπεζες και στα ταμπλώ στα χρηματιστήρια είναι –όπως είδαμε– ένας σημαντικός παράγοντας των ορθών συναλλαγών στην οικονομία.

Ο David Hume θεωρείται σκεπτικιστής και είναι ο ιδρυτής του Θετικισμού στην Φιλοσοφία. Η σκέψη του είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον Ρουσσώ που βρίσκεται στο τέλος του κύκλου της μελέτης μας. Σκόπιμα ακολουθώ την πορεία Χιουμ-Σμιθ-Λοκ-Μοντεσκιέ-Ρουσσώ, για χάρη της ενότητος και για να «κλειδώσει» στην εντέλεια η ανάπτυξη του όλου πλήρους συστήματος. Επειδή θέλω να προμηθεύσω τον αναγνώστη με μιαν συνοπτική αλλά εύστοχη και ολοκληρωμένη, με μια ματιά, ενημέρωση για όλες τις πτυχές των θεωριών αλλά δίχως περικοκλάδες και πολλά επιστημονικά στοιχεία, σπεύδω να παραθέσω άμεσα το σύνολο του έργου του David Hume. Αυτοί είναι οι τίτλοι του:

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ

ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ ή ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ή ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ

ΔΟΚΙΜΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΝΟΗΣΗ

ΗΘΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΟΚΙΜΙΑ

ΔΟΚΙΜΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑΙ ΕΠΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΕΡΙ ΗΘΙΚΗΣ ή ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ή ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ

4 ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ με θέματα την ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ, την ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ και την ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΕΚΘΕΣΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΙΑΜΑΧΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ κ. HUME KAI TOY κ. ROUSSEAU

ΠΕΡΙ ΘΑΥΜΑΤΩΝ ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΩΣ ΜΕ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Σημειώνεται ότι από την έρευνα προέκυψε ότι με σημείωμά του στις 2 διερευνήσεις, ο Hume απεκήρυσσε τις Πραγματείες.

Ακολούθως, θα συνοψίσω πολύ περιεκτικά όλο το πλαίσιο απόψεων του Hume αναφορικά με το χρήμα, την ηθική, την κυβέρνηση, την οικονομία και την θρησκεία.

Οι κύριες απόψεις του συγγραφέα, φιλοσόφου και οικονομολόγου είναι οι εξής: ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΟΥΤΟΣ

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΔΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ο Hume απορρίπτει ως παιδική την θεωρία ότι η κυβέρνηση έλκει την καταγωγή της από το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ των πολιτών ή μεταξύ του λαού και του κυβερνήτου.

Η άποψή του ήταν ότι : Σχεδόν όλαι οι κυβερνήσεις αι οποίαι υπάρχουν σήμερον ή αναφέρονται εις τα ιστορικά συγγράμματα, οφείλουν την εγκαθίδρυσή των ή εις τον σφετερισμόν ή εις την κατάκτησιν ή εις αμφότερα, χωρίς να προφασίζωνται ότι είχον την ελευθέραν συγκατάθεσιν ή την εθελουσίαν υποταγή του λαού. Η φιλοσοφία είχεν αφεθή παρ’ αρχαίοις σχετικώς ελευθέρα όπως και η θρησκεία της ανωτέρας τάξεως… η αξία του πιστού εξηρτάτο από την αρετή, όχι από την τυπική τήρηση των κανόνων της ιερουργίας και την άνευ αντιρρήσεων πίστη. Η συνέπεια ήτο, οι μορφωμένοι άνθρωποι να γίνουν ή μάρτυρες ή υποκριταί και επειδή σπανίως εδιάλεγαν το μαρτύριον, η ζωή του ανθρώπου ημαυρώθη υπό της δουλοφροσύνης και της ανειλικρινείας. Και –όσον αφορά την εργασία μας αυτή σε σχέση με το Δ.Ν.Τ., ο Hume είχε γράψει: «Εγώ τουλάχιστον είμαι βέβαιος ότι όλα τα έθνη θα αναπτυχθούν οικονομικώς, εάν οι άνακτες και οι υπουργοί των υϊοθετήσουν την υπ’ εμού προτεινομένην ευρυτέραν αντίληψιν και επιδείξουν κατανόησιν» (βλ. την μελέτη «Jealousy of Trade»).

Ο Hume τάσσεται υπέρ της απελευθέρωσης της οικονομίας από τα αναρίθμητα κωλύμματα και τους δασμούς τα οποία όλα τα έθνη της Ευρώπης έχουν επιβάλει στο εμπόριο. Στρέφεται κατά της χρηματοδότησης των κρατικών δαπανών και επιχειρήσεων δια της επιβολής μεγάλων φόρων και γράφει: «οι ελεύθερες κυβερνήσεις θα περιέλθουν εις την ιδίαν κατάστασιν δουλείας εις την οποίαν ευρίσκονται όλα τα γύρω μας έθνη».

Γενικότερα, ειρωνευόταν τον μερκαντιλισμό (που ευνοούσε τον κρατικό παρεμβατισμό, τους προστατευτικούς δασμούς, τα μονοπώλια και άλλα κυβερνητικά μέτρα προς εξασφάλισιν ενός πλεονάσματος των εξαγωγών έναντι των εισαγωγών) καθώς και την συσσώρευση σε απόθεμα πολυτίμων μετάλλων ως βασικού πλούτου ενός έθνους.

Η πολιτική αυτή ωμοίαζε, έλεγε, με το να μοχθή κανείς δια να εμποδίση το νερό να τείνει προς την φυσική επίπεδον θέσιν του.

Ως προς την θρησκεία, οι κύριες καταγραφές που πρέπει να γίνουν για τον Hume:

ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΧΑΡΑΓΜΕΝΟ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ

ΣΚΕΨΗ: Η ΜΙΚΡΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

(η σκέψις ότι θα υπάρχωμεν αιωνίως είναι η πλέον παράλογος φαντασία) ΝΟΥΣ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Και οι βασικές του απόψεις:

Το θείο Ον αποκαλύπτεται εις την λογικήν δια της ανεξηγήτου επινοήσεως και μηχανής της φύσεως.

Πίσω από τα έργα και τις μορφές της φύσεως πράξεις κρυμμένων προσώπων υπερφυσικής δυνάμεως.

Η φύσις είναι τόσον γενναιόδωρος προς την ανθρωπότητα, ώστε αν εμοιράζοντο εξ ίσου όλα τα υπ’ αυτής παρεχόμενα εις τα ζώα και τους ανθρώπους και εβελτιούντο υπό της τέχνης και της βιομηχανίας, το κάθε άτομον θα ηδύνατο να απολαύση όλα τα αναγκαία προς το ζην, ακόμη και όλας τας ανέσεις της ζωής

ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΩΣ ΜΕ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ: Το αξίωμα επί του οποίου βασιζόμεθα συνήθως κατά την διατύπωσιν των λογικών συλλογισμών μας, είναι ότι τα αντικείμενα των οποίων δεν έχομεν πείραν, ομοιάζουν με εκείνα των οποίων έχομεν• ότι εκείνο το οποίον έχομεν διαπιστώσει ως συνηθέστερον, είναι και το πιθανώτερον• και ότι όταν υπάρχη διαφορά γνωμών, οφείλομεν να συντασσώμεθα με την γνώμην η οποία βασίζεται επί των περισσοτέρων παρατηρήσεων του παρελθόντος.

Ως προς το σύστημα της ηθικής, το οποίο είναι πρωταρχικό στην φιλοσοφία του David Hume (καθώς αυτός απορρίπτει την σωκρατική άποψη καθ’ ην η αρετή είναι ταυτόσημη με την αυτεπίγνωση), τα βασικά του σημεία είναι:

Οι κανόνες της ηθικής δεν είναι υπερφυσικές αποκαλύψεις, δεν είναι όμως ούτε συμπεράσματα της λογικής.

Το ηθικό συναίσθημα προέρχεται από την συμπάθεια –δηλαδή το μεταξύ των ανθρώπων αναπτυσσόμενον φιλικόν αίσθημα. Η αρχή της συμπαθείας… ο νόμος της συμπαθείας, δηλαδή της μεταξύ των μελών της κοινότητος έλξεως είναι τόσον γενικώς εις τον ηθικόν κόσμον, όσον και ο νόμος της βαρύτητος εις το υλικό σύμπαν.

Πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι Hume και Smith συμφωνούν από κοινού ότι η ηθική πηγάζει από τα προς τον πλησίον αισθήματά μας, από την συμπάθειαν.

ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ADAM SMITH

O φίλος του Hume είναι ο θεμελιωτής της οικονομικής επιστήμης Άνταμ Σμιθ, ο οποίος εξειδικεύτηκε στο πεδίο της Ηθικής Φιλοσοφίας και της Λογικής.

Ο Adam Smith (1723-1790) μορφωνόταν μόνος του και διάβαζε τις έρευνες Hume ενώ παρέδιδε ελεύθερα, δωρεάν μαθήματα.

Οι τίτλοι των έργων του:

ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ

ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ή ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

Η κύρια θέση του Adam Smith ως προς την θρησκεία είναι η εξής :

Η θρησκεία δεν είναι η πηγή ούτε το στήριγμα των ηθικών μας κρίσεων, αυτές όμως επηρεάζονται ισχυρώς από την πίστη εις την προέλευση του ηθικού κώδικος από έναν ανταμείβοντα και τιμωρούντα Θεόν.

Στην ουσία, όμως, η μελέτη των έργων του Άνταμ Σμιθ αποκαλύπτει τα βασικά πορίσματα των σκέψεων του Hume! Χωρίς πολλές αναλύσεις και περιπλοκές, θα σας προσφέρω το απόσταγμα των διερευνήσεων που προκύπτει από την συνένωση των διαφόρων περικοπών από τον Άνταμ Σμιθ. Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι οι πιο σημαντικές απόψεις του συνδέονται με το ζήτημα της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και της ΕΡΓΑΣΙΑΣ το οποίο πρέπει να δούμε όλοι.

Ο Σμιθ θεμελιώνει το οικονομικό του σύστημα στο βάθρο του ατομικού συμφέροντος, την προσπάθεια του ατόμου να βελτιώσει με όσο το δυνατόν μικρότερες θυσίες την θέση του, καθώς και στο ότι η ιδιοτέλεια είναι γενικό φαινόμενο.

Ο «οικονομικός άνθρωπος» δρα, παρακινούμενος από το οικονομικό συμφέρον, κατά φυσικούς αμετάβλητους νόμους, ανεξαρτήτους τόπου και χρόνου. Όλες οι ατομικές ενέργειες εναρμονίζονται και καταλήγουν κατά θεία παραχώρηση στο να πραγματοποιήσουν το συμφέρον της ολότητας.

Η κυβέρνηση οφείλει να αφήση να ενεργούν (laisser-faire) ελευθέρως –την φύσιν και τας φυσικάς κλίσεις των ανθρώπων. Οφείλει να επιτρέπη εις το άτομο να αποφασίζη δια λογαριασμό του, να ευρίσκη δια της διαδικασίας της δοκιμής και του λάθους ποιάν εργασίαν είναι ικανόν να εκτελέση, ποίαν θέσιν να καταλάβη εις τον οικονομικό βίον.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΥΣΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.

Σε αυτήν την βάση θεμελιώνει τις βασικές αρχές της νέας οικονομικής ζωής:

Α. Οικονομικός ατομικισμός: κάθε άτομο έχει δικαίωμα να διαθέτει όπως νομίζει την περιουσία του και να χρησιμοποιεί κάθε νόμιμο μέσο για την αύξησή της. Από την ατομική πρωτοβουλία μπορεί να ωφεληθεί και το κοινωνικό σύνολο.

Β. Ελευθερία συμβάσεων και καταμερισμός εργασίας: κάθε άτομο πρέπει να είναι ελεύθερο να διαπραγματεύεται οποιαδήποτε συμφωνία με άλλο άτομο. Θεωρούνται απαράδεκτοι και βλαπτικοί για την εξέλιξη της οικονομίας οι προστατευτικοί δασμοί, οι καθορισμένες τιμές των προϊόντων, τα μονοπώλια.

Γ. Υπακοή στους φυσικούς νόμους: όπως στην φύση έτσι και στην οικονομία ισχύουν νόμοι αμετάβλητοι που καθορίζουν τις τιμές όπως π.χ. ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης.

Δ. Το κράτος δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να παρεμβαίνει στις οικονομικές διαδικασίες.

Ο Άνταμ Σμιθ αποκρούει κάθε επέμβαση του κράτους, γιατί πιστεύει πως η επέμβαση αυτή αρνητικά μόνο αποτελέσματα μπορεί να έχη.

Τον πλούτο τον παράγει η εργασία με όλες τις μορφές της και, για να πετύχουμε την ευημερία των ανθρώπων, πρέπει να αφήσουμε τον καθένα να δουλεύει, όπως θέλει. Οι ανθρώπινοι νόμοι, που σκοπό έχουν τάχα να προστατέψουν το κοινό συμφέρον, φέρνουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα.

Το άτομο, όταν δουλεύει για δικό του λογαριασμό, οδηγείται από ένα αόρατο χέρι, για να συμβάλει στο κοινό καλό.

Αυτή είναι η θεωρία του ελεύθερου ανταγωνισμού, που στηρίζεται στην προσφορά και στην ζήτηση των αγαθών.

Διατύπωσε, επίσης, τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Αυτός ο νόμος ουσιαστικά ρυθμίζει την παραγωγή και την διακίνηση και τις τιμές των αγαθών. Άρα, είναι βλαπτική κάθε παρέμβαση στην οικονομική δραστηριότητα. Η σωστή οικονομική πολιτική συνίσταται στο να παρεμβαίνει το Κράτος όσο μπορεί πιο λίγο στην οικονομική ζωή της κοινωνίας.

Ο συναγωνισμός ο οποίος εκδηλώνεται στην οικονομική ζωή ισοπεδώνει τα κέρδη.

Στην ελευθερία συναλλαγών στον ελεύθερο συναγωνισμό επιτυγχάνεται η επωφελέστερη χρησιμοποίηση των ατομικών δυνάμεων και συνεπώς το κράτος πρέπει να ίσταται αρνητικώς έναντι των οικονομικών φαινομένων και οφείλει μόνον να εξασφαλίζει την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια αυτού και να διαχειρίζεται την δικαιοσύνη. 

Οι κοινωνικές θετικές λειτουργίες ανήκουν στο άτομο.

Ο ελεύθερος ανταγωνισμός συντελεί, ώστε κάθε χώρα να παράγει προϊόντα για την παραγωγή των οποίων διαθέτει τα περισσότερα πλεονεκτήματα. Με αυτόν τον τρόπο θα αυξάνεται η συνολική παραγωγή προϊόντων, για το κοινό όφελος όλων των χωρών.

Η θεωρία της διεθνούς ελευθερίας των συναλλαγών συνίσταται στην ελευθερία της ανάπτυξης της οικονομικής πρωτοβουλίας και δραστηριότητας αφενός και την ελευθερία των οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα στις διάφορες χώρες αφετέρου.

Ο φιλελευθερισμός στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις δεν είναι απόλυτος. Ο Σμιθ δεν ζητά την ολοκληρωτική κατάργηση των φραγμών του διεθνούς εμπορίου.

Ο Σμιθ τάσσεται υπέρ της οικονομικής δημοκρατίας του καταναλωτή –αντί να ρυθμίζονται όλα από το κράτος– και υπέρ της ελευθερίας του εμπορίου. Οι προτάσεις του Άνταμ Σμιθ προς το κράτος είναι οι ακόλουθες, όμως:

Κατάργηση όλων των επιβαλλομένων διοδίων και τελών, των περιορισμών υπό των συντεχνιών, των κρατικών οικονομικών μέτρων και των βιομηχανικών και εμπορικών μονοπωλίων διότι όλα περιορίζουν την ελευθερία εκείνη η οποία –επιτρέπουσα εις το άτομο να εργάζεται, να δαπανά, να αποταμιεύη, να αγοράζη και να πωλή κατά βούλησιν– κρατεί τον μηχανισμό της παραγωγής και διανομής των αγαθών σε διαρκή κίνηση.

Εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, ο μέγιστος φυσικός πλούτος πηγάζει από την μεγίστην οικονομικήν ελευθερίαν.

Το ατομικό συμφέρον είναι καθολικόν, αλλά, εάν αφήσωμε το πανίσχυρον αυτό κίνητρον να λειτουργήση με την μεγίστην οικονομικήν ελευθερία, θα δημιουργήση τοιαύτην ανάπτυξιν των βιομηχανικών μεθόδων, της επιχειρηματικότητας και του συναγωνισμού, εκ των οποίων θα προέλθη τόσος πλούτος όσος δεν προέκυψε από κανέν άλλο σύστημα εξ όσων γνωρίζει η ιστορία.

Συμφώνως προς το σύστημα αυτό της φυσικής ελευθερίας, ο ηγεμών έχει 3 μόνο καθήκοντα: …πρώτον, το καθήκον προστασίας της κοινωνίας από την βίαν και την επίθεσιν εκ μέρους άλλων ανεξαρτήτων κοινωνιών• δεύτερον, το καθήκον προστασίας, κατά το μέτρον του δυνατού, εκάστου μέλους της κοινωνίας από την αδικία ή την καταπίεσιν του εκ μέρους κάθε άλλου μέλους της, ή το καθήκον ασκήσεως ορθής απονομής της δικαιοσύνης• και, τρίτον, το καθήκον συντηρήσεως ορισμένων δημοσίων έργων και δημοσίων ιδρυμάτων, τα οποία δεν είναι δυνατόν να ανεγείρωνται ή συντηρούνται προς το συμφέρον οιουδήποτε ατόμου ή μικρού αριθμού ατόμων.

Ως προς το θέμα της εργασίας, οι κύριες απόψεις του Άνταμ Σμιθ είναι:

Η εργασία (και όχι η γη) είναι η μόνη πηγή πλούτου, αποτελεί και αυτή οικονομικόν αγαθόν, ακριβώς όπως το κεφάλαιον, και υπόκειται εις τον νόμον προσφοράς και ζητήσεως.

Τα προϊόντα της χειρωνακτικής εργασίας και οι υπηρεσίες του εμπορίου πλούτος εξίσου πραγματικός όσο και τα προϊόντα της γης.

Ο πλούτος ενός έθνους όχι το ποσόν του χρυσού και αργύρου το οποίον κατέχει, αλλά ως το έδαφος μετά των εγγειοβελτιωτικών έργων και προϊόντων του και τον λαόν μετά της παρεχομένης υπ’ αυτού εργασίας, υπηρεσιών, δεξιοτήτων και των υπ’ αυτού παραγομένων αγαθών.

Ο πλούτος μιας χώρας αποτελείται από το σύνολο των εμπορευμάτων που παράγονται σ’ αυτήν, πηγή της αξίας τους είναι κάθε εργασία, σε όποιον κλάδο και αν δαπανήθηκε, η αξία ενός εμπορεύματος καθορίζεται από την ποσότητα της εργασίας που δαπανήθηκε για να παραχθή το εμπόρευμα.

Ο καταμερισμός της εργασίας είναι η βάση για την αύξηση της παραγωγικότητας.

Μόλις συσσωρευτούν κεφάλαια στα χέρια ορισμένων ιδιωτών, είναι φυσικό, μερικοί από αυτούς, να τα χρησιμοποιήσουν για να ενεργοποιήσουν φιλόπονους ανθρώπους, στους οποίους θα προσφέρουν μέσα και δυνατότητες                                  ώστε να αποκομίσουν οφέλη από την πώληση των προϊόντων τους ή από την αύξηση της αξίας των κεφαλαίων τους που πραγματοποιείται από την εργασία αυτών των εργατών. Όταν το προϊόν ανταλλάσσεται ή με εργασία ή με χρήμα ή με άλλα εμπορεύματα είναι ανάγκη, εκτός απ’ αυτό που χρειάζεται για να πληρωθούν η τιμή των υλικών και οι μισθοί των εργατών, να μένει και κάτι προς όφελος αυτού που αναλαμβάνει το έργο και που χρησιμοποιεί τα κεφάλαιά του σ’ αυτήν την υπόθεση. Έτσι η αξία, που οι εργάτες προσθέτουν στο υλικό, διαχωρίζεται σε δύο μέρη, από τα οποία το ένα χρησιμοποιείται για την πληρωμή των ημερομισθίων και το άλλο το καρπώνεται ο κεφαλαιούχος.

Η αρχή κάθε σωστού οικογενειάρχη είναι να μην προσπαθεί να παράγει πράγματα που θα κόστιζαν λιγότερο γι’ αυτόν αν τ’ αγόραζε.

Προκύπτει, ακόμα, ότι ο Σμιθ τασσόταν πάντοτε υπέρ των εργατών και εναντίον των εργοδοτών. Οι απόψεις του, όμως, είναι συγκεκριμένες:

Ο Σμιθ συνιστά υψηλά ημερομίσθια ως συμφέρονται εξ ίσου εις τον εργοδότη και εις τον εργαζόμενον.

Πρέπει να εμπιστευθούμε εις τον μεταξύ των εργοδοτών συναγωνισμόν δια την προσέλκυσιν εργατών, καθώς και εις τον μεταξύ εργατών συναγωνισμόν δια την πρόσληψιν εις εργασίαν, όπως ρυθμίζουν τα ημερομίσθια• κάθε προσπάθεια των κυβερνήσεων προς ρύθμισίν των θα εξουδετερωθή αργά ή γρήγορα από τους οικονομικούς νόμους ή νόμους της αγοράς.

Οσάκις η νομοθεσία επεχείρησε να ρυθμίση τα ημερομίσθια, το έπραξε σχεδόν πάντοτε δια να τα μειώση και όχι δια να τ’ αυξήση.

Οσάκις η νομοθεσία επιχειρεί να ρυθμίση τας διαφοράς μεταξύ εργοδοτών και εργατών, οι σύμβουλοί της είναι πάντοτε οι εργοδόται.

Καλύτεραι αμοιβαί θα επιτυγχάνονται όχι δια κυβερνητικών μέτρων αλλά δια της οργανώσεως της εργασίας

Οι εργοδότες, ολιγώτεροι αριθμητικώς… ο νόμος δεν απαγορεύει την οργάνωσή τους, ενώ την απαγορεύει εις τους εργάτας. Δεν υπάρχει πράξις του κοινοβουλίου απαγορεύουσα την μείωση της εργασίας, ενώ υπάρχουν πολλές που απαγορεύουν την οργάνωση για την αύξησή της.

Η υπερβολική απασχόληση κατά τας 4 ημέρας είναι συνήθως η αιτία της οκνηρίας των εργατών κατά τας επομένας. Η επιμονή εις την μεγάλη ταχύτητα εργασίας μπορεί να επιφέρει σωματική ή πνευματική κατάρρευση.

«Ο άνθρωπος ο οποίος εργάζεται με μέτρον, ώστε να δύναται να εργάζεται με σταθερόν ρυθμόν, όχι μόνον διατηρεί επί μακρότερον την υγείαν του, αλλά και, κατά την διάρκειάν τους, αποδίδει την μεγαλυτέραν ποσότητα εργασίας»

Η ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗ ΥΠΟ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΤΕΛΙΚΩΝ ΑΦΘΟΝΟΤΕΡΗ, ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΕΥΦΟΡΗ ΚΑΙ ΚΕΡΔΟΦΟΡΑ ΠΑΡΑ Η ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗ ΥΠΟ ΔΟΥΛΩΝ

Πριν κλείσω την μικρή αναφορά στον Άνταμ Σμιθ, οφείλω να καταγράψω την εξής παράδοξη και αξιοθαύμαστη πρότασή του:

«Με το σύστημα των μονοπωλίων (τα οποία επιβάλλουν περιορισμό εις τον συναγωνισμό και τις συναλλαγές) ενώ οι αρχές του στρέφονται κατά των μονοπωλίων…»

ΤΡΙΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: JOHN LOCKE

O Τζων Λοκ αποκαλείται «ο φιλόσοφος»! όπως, δηλαδή, και ο Αριστοτέλης. Είναι ο θεμελιωτής του Διαφωτισμού, του πολιτικού φιλελευθερισμού και του εμπειρισμού.

Η θεωρία του, επειδή συνδυάζεται με το όνομά του (Ιωάννης) φέρει τον τίτλο ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Είναι η θεωρία της αντιπροσωπευτικής διακυβερνήσεως.

Στην θεολογία, ο John Locke (1632-1704) τάσσεται υπέρ του λογικού Χριστιανισμού. Οι απόψεις του πρέπει να μελετηθούν άμεσα.

Μια από τις βασικές του σκέψεις ήταν πως η υπό των αισθήσεών μας αντιληπτή ύλη, ενδέχεται να είναι προικισμένη με την ικανότητα του σκέπτεσθαι.

Ο Λοκ δημοσίευσε για πρώτη φορά σε ηλικία 54 ετών.

Έζησε με ψευδώνυμο επί 5 έτη – κατηγορήθηκε το 1683 για συνωμοσία ανατροπής του νέου βασιλιά και καταδιώχθηκε από την Γαλλική κυβέρνηση –όμως, το 1689 έγινε Υπουργός.

Τα κύρια έργα του Τζων Λοκ φέρουν τους τίτλους:

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΘΕΣΜΟΙ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΝΟΗΣΗ ή ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ ή ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΝΟΗΣΕΩΣ, ήτοι έρευνα περί της καταγωγής, της βεβαιότητος και της περιοχής της ανθρωπίνης γνώσεως

2 ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΕΣ ΠΕΡΙ ΚΡΑΤΟΥΣ ή 2 ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ή ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΜΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ (εργασία για κοπή νομίσματος, μαζί με Isaac Newton)

ΝΕΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΜΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

ΝΑΤΑΣΙΚΛ (κωμωδία)

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ή ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

3 ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΠΕΡΙ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ή 3 ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΠ. ΠΑΥΛΟΥ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, ΩΣ ΠΑΡΕΔΟΘΗ ΕΝ ΤΑΙΣ ΓΡΑΦΑΙΣ ή ΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΟΠΩΣ ΠΑΡΑΔΙΔΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΓΡΑΦΗΝ

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΛΟΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ

Είναι ορθώτερον να απορρίπτεται η ιδέα περί εμφύτου ιδέας του Θεού και να στηρίζεται η πίστη μας περί υπάρξεως Θεού εις «τα ορατά σημεία εξαιρετικής σοφίας και δυνάμεως» σε όλα τα έργα της Δημιουργίας.

Τα έργα της φύσεως σε όλες τους τις λεπτομέρειες προσφέρουν επαρκή μαρτυρία περί της υπάρξεως μιας θεότητος.

Την ύπαρξη του Θεού αποδεικνύει ο ανθρώπινος νους δια συλλογισμών. Τα διδάγματα του Χριστού είναι η ωραιοτέρα και φωτεινοτέρα ελπίδα της ανθρωπότητας. Αν κάτι μπορεί να είναι θεία αποκάλυψις, αυτή η αφήγηση και διδασκαλία φαίνεται πράγματι θεία.

«Αποδεχόμενος τον Χριστό, αποδέχομαι την διδασκαλία του Χριστού όπου περιλαμβάνονται αυτά τα δόγματα».

Ουδείς έχει το δικαίωμα να επιβάλλη στον άλλον τι θα πιστεύει.

Το αίτημά του είναι Πλήρης Ελευθερία θρησκευτικής συνειδήσεως και χωρισμός της Εκκλησίας από του Κράτους.

Η βασιλεία δεν υπάρχει «ελέω Θεού», και οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αντιτάσσωνται στις αυθαιρεσίες της εξουσίας.

Η εκκλησία είναι μια θεληματική ένωση των ανθρώπων, για να λατρεύουν ελεύθερα σε δημόσιο χώρο τον Θεό, όπως κρίνουν αυτοί ότι είναι θεάρεστο και συμφέρον για την σωτηρία της ψυχής τους. Είτε το κράτος είτε άλλη οργάνωση δεν έχει το δικαίωμα να επιβάλλει με την βία ένα ορισμένο δόγμα ούτε έναν ορισμένο τρόπο λατρείας.

Αυτή είναι η θεωρία της ανεξιθρησκείας, δηλαδή η ανοχή απέναντι στις άλλες θρησκείες.

Οι νόμοι οφείλουν να ασχολούνται μόνο με την διατήρηση της κοινωνικής τάξεως. Δικαιούνται να πλήττουν εκδηλώσεις στρεφόμενες κατά του κράτους αλλά δεν έχουν δικαιοδοσία επί της ψυχής των ανθρώπων.

Καμιά Εκκλησία δεν πρέπει να έχει εξουσία όπως εξαναγκάζη τους ανθρώπους να ενταχθούν σε αυτήν.

Μόνο στους άθεους αρνείται το δικαίωμα της ελευθερίας θρησκευτικής συνειδήσεως διότι αυτοί δεν δύνανται να δώσουν όρκο και, ως μη πιστεύοντες σε Θεό, οι λόγοι τους δεν είναι αξιόπιστοι επειδή δεν έχουν τον φόβο Θεού, και αποτελούν διαλυτικά στοιχεία της πολιτείας.

Ομοίως αρνείται την ελευθερία στις μη ανεξιθρήσκους Καθολικές οργανώσεις.

Οι περισσότερες θρησκείες ζητούσαν ανεξιθρησκεία εφ’ όσον ήσαν ανίσχυροι, αλλά την απηρνήθησαν ευθύς μόλις έγιναν ισχυροί. Οι διωγμοί πηγάζουν από τον πόθον της δυνάμεως και από τον φθόνον ο οποίος μεταμφιέζεται σε θρησκευτικό ζήλο. Οι διωγμοί δημιουργούν υποκριτές, η ελευθερία συνειδήσεως προάγει την γνώση και την κατάκτηση της αλήθειας. Πώς είναι δυνατόν ένας Χριστιανός να είναι διώκτης ενώ κηρύττει την ευσπλαχνία;

Τίποτε δεν είναι ικανό να εξαναγκάσει τον άνθρωπο σε υποταγή σε οποιανδήποτε δύναμη επί της Γης χωρίς την συναίνεσή του.

Αρχικά, ο Λοκ δεν αναγνώριζε την ελεύθερη βούληση παρά μόνον ως ελευθερία από εξωτερικούς εξαναγκασμούς.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ. Ο άνθρωπος έχει αναφαίρετο το δικαίωμα της ζωής και της ιδιοκτησίας. Αυτά είναι τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου, τα οποία οφείλει να διασφαλίσει η πολιτική εξουσία, αντλώντας την δύναμή της από ένα είδος κοινωνικού συμβολαίου που έχει υπογράψει με τον λαό. Οι άνθρωποι παραχωρούν στο κράτος την εξουσία, που απαιτείται, για να προστατέψει τα δικαιώματά τους. Ανάμεσα στον λαό και στους κυβερνήτες υπάρχει ένα είδος συμβολαίου, που δεν επιτρέπεται να το παραβούν οι δεύτεροι.

Αυτή είναι η θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου. 

Αν η πολιτική εξουσία δεν ακολουθεί αυτόν τον δρόμο, πρέπει να αντικαθίσταται και, στην περίπτωση αυτή, η ανυπακοή του πολίτη όχι μόνο δεν είναι ανήθικη, αλλά είναι και υποχρεωτική. Αν όμως το κράτος, αντί να προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου, τα παραβιάζει, τότε αυτό δεν έχει λόγο να υπάρχει και το συμβόλαιο, που υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτό και στους πολίτες, διαλύεται και οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να επαναστατήσουν.

Αυτό είναι το λεγόμενο δικαίωμα της αντιστάσεως.

Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΤΡΕΨΕΙ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΜΕ ΤΟΝ ΛΑΟ.

Η ανάλυση των μελετών του Τζων Λοκ για τις σχέσεις κοινωνίας και εξουσίας είχε ως εξής:

Η πρόοδος των ανθρώπων είναι βέβαιη, εφόσον οι άνθρωποι θα χρησιμοποιήσουν τον δρόμο της λογικής τους, αδέσμευτοι από προκαταλήψεις και φανατισμό. Σύμφωνα με την πολιτική θεωρία του, οι άνθρωποι έχουν απαράγραπτα φυσικά δικαιώματα: ζωής, ελευθερίας, περιουσίας. Όταν οι άνθρωποι συγκρότησαν κοινωνίες και όρισαν κυβερνήσεις, έδωσαν στις κυβερνήσεις εξουσία εκείνες να προστατεύουν αυτά τα δικαιώματα. Είχε δηλαδή, κατά κάποιο νόημα, συναφθεί ανάμεσα στους αρχόμενους και τους άρχοντες ένα είδος συμφωνίας, ένα «κοινωνικό συμβόλαιο». Αν μια κυβέρνηση δεν προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών, τότε αυτοί έχουν το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα να την αντικαταστήσουν.

Η θεωρία του Λοκ έδινε ένα σαφές επιχείρημα για το δικαίωμα αντίστασης και επανάστασης των λαών εναντίον των τυραννικών κυβερνήσεων.

Το κράτος γεννιέται εκ της συγκαταθέσεως ελευθέρων ανθρώπων ζώντων εις ένα φυσικό καθεστώς.

Με την βοήθεια της λογικής οι άνθρωποι ήλθον σε μιαν συμφωνία –συνήψαν ένα κοινωνικό συμβόλαιο– όπως υποτάξουν το ατομικό τους δικαίωμα να δικάζουν και να τιμωρούν όχι εις έναν βασιλέα αλλά εις μίαν κοινότητα ως σύνολο.

Η κοινότητα, επομένως, είναι ο πραγματικός κυρίαρχος.

Δια της ψήφου της πλειοψηφίας των μελών της εκλέγει έναν επικεφαλής της διοικήσεως ως εκτελεστή των θελήσεών της. Το πρόσωπο αυτό μπορεί να ονομαστεί βασιλεύς αλλά, όπως και κάθε άλλος πολίτης, υποχρεούται να πειθαρχή στους νόμους τους οποίους θεσπίζει η κοινότητα. Αν θελήση να τους παραβή ή να τους παρακάμψει δολίως, η κοινότητα δικαιούται να του αφαιρέσει την εξουσία την οποία του παραχώρησε.

Η υπέρτατη αρχή σε ένα κράτος πρέπει να είναι η νομοθετική εξουσία. Το νομοθετικό σώμα πρέπει να εκλέγεται από την ανεπηρέαστη ψήφο του λαού και οι νόμοι να τιμωρούν αυστηρώς κάθε απόπειρα εξαγοράς των ψήφων των πολιτών ή των μελών του νομοθετικού σώματος.

Ο Λοκ δεν δέχεται την θεωρία περί πολέμου πάντων κατά πάντων στην προκοινωνική κατάσταση.

Το φυσικό κράτος δεν είναι ο πόλεμος του καθενός εναντίον όλων.

Άτομο και ατομικά δικαιώματα υφίστανται και προ του καταρτισμού της πολιτείας. Η πολιτεία προήλθε εξ ελευθέρας αλλά σιωπηρής συμφωνίας των ατόμων προς άρση των αντιθέσεων χωρίς όμως τούτο να σημαίνει παραίτηση από των φυσικών δικαιωμάτων του ατόμου, μεταξύ των οποίων προέχουσα θέση κατέχει το δίκαιον της ιδιοκτησίας.

Έργο της πολιτείας είναι κατά ταύτα η προάσπισις των φυσικών δικαιωμάτων των αποτελούντων αυτή πολιτών και η προαγωγή της ευδαιμονίας των.

Ο λαός οφείλη να υπακούη στον νόμο τον οποίον αυτός κατά πλειοψηφία θέτει. Αληθής ελευθερία είναι η υποταγή στον νόμο τούτο.

Η εκτελεστική εξουσία πρέπει να ανατίθεται στον βασιλέα, ο οποίος υπόκειται στον υπό του λαού τιθέμενον νόμον. ΕΑΝ ΠΑΡΑΒΗ ΑΥΤΟΝ, Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΕΠΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΡΧΙΚΟΝ ΦΟΡΕΑ ΤΗΣ, ΤΟΝ ΛΑΟ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΤΡΕΨΕΙ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ.

Ο βασιλέας δεν υφίσταται «ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ» αλλά «ΕΛΕΩ ΛΑΟΥ». ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΛΛΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΝ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟΝ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ. Η ιδιοκτησία φυσική και ιερή. Η διατήρηση της κοινωνικής τάξης και του πολιτισμού απαιτεί όπως η προστασία της ιδιοκτησίας είναι ο υπέρτατος σκοπός του κράτους.

Η υπέρτατη αρχή δεν δύναται να αφαιρέση από οιονδήποτε άνθρωπο μέρος της ιδιοκτησίας του χωρίς την συγκατάθεσή του.

Ο ΛΑΟΣ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΤΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΣ ΥΠΑΚΟΗΣ ΟΤΑΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝΤΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ Ή ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι θεμιτή η αντίσταση κατά των ηγεμόνων εκείνων οι οποίοι εκτρέπονται σε κατάχρηση της εξουσίας τους και την χρησιμοποιούν για την καταστροφή και όχι για την διατήρηση της ιδιοκτησίας των υπηκόων τους.

Ήταν φυσικό κάθε άτομο να διεκδική ως αποκλειστική του ιδιοκτησία κάθε πράγμα του οποίου την αξία δημιούργησε με την εργασία του.

Η εργασία είναι η πηγή των 99% όλων των φυσικών αξιών.

Οι αξίες δεν αποτελούν μέρος της φυσικής κληρονομιάς του ανθρώπου. Αποτελούν κληρονομιά κοινωνικής προλεύσεως, διαφέρουσα από τόπου εις τόπον και από εποχήν εις εποχήν.

Ο πολιτισμός προχωρεί δια της εργασίας και, επομένως, δια της δημιουργίας ιδιοκτησίας ως προϊόντος της εργασίας.

Ο Τζων Λοκ τάσσεται υπέρ της ελευθέρας παιδείας: σκοπός του είναι η δημιουργία ενός τζέντλεμαν ο οποίος για ελεύθερους ανθρώπους (liber) δεν θα ευρίσκετο ποτέ εις την ανάγκη να εργασθή για να ζήση.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ

Ο Μοντεσκιέ καλείται «ο αριστοκράτης». Ο πλήρης τίτλος του ονόματός του είναι Charles-Louis de Secondat Baron de Montesquieu (που μπορεί να ερμηνευθεί ως «το κλειδί του κόσμου»). Είναι σημείο αμφιλεγόμενο, όμως, και χρήζει διάκρισης εάν πρέπει στο όνομά του να υπάρχει αυτό το «ΙΩΤΑ ΕΝ». Σε σύνδεση με όσα ήθελε να επιτύχει ο Λοκ, πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μοντεσκιέ (1689-1755) δεν σπούδασε ποτέ στο Πανεπιστήμιο!

Τα πιο σημαντικά του κείμενα είναι τα ακόλουθα:

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ή ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ή ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ επί των σχέσεων αι οποίαι πρέπει να υπάρχουν μεταξύ των νόμων και του συντάγματος εκάστης κυβερνήσεως, καθώς και των ηθών, του κλίματος, της θρησκείας, του εμπορίου, κ.τ.λ.

Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΓΚΝΙΝΤ

ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΩΝ

ή ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΠΕΡΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Εκτός από το βασικό του έργο το οποίο έχει προβληθεί πάρα πολύ αλλά η ουσία του είναι άγνωστη στα εθνικά κράτη και τους γραφειοκράτες που ακολουθούν τους τύπους του νόμου και όχι το πνεύμα τους, υπάρχει μια τεράστια γκάμα ζητημάτων που αποκαλύπτονται για τον Μοντεσκιέ και πρέπει να σημειώσουμε.

Ο ΛΑΟΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΑΝΤΙΤΙΘΕΤΑΙ ΕΙΣ ΚΑΘΕ ΕΠΙΒΟΥΛΗΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟΥ

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΤΕΛΕΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΑΝ ΔΕΝ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΩΜΕΝΩΝ

ΑΡΕΤΗ –Η ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ—ΔΗΛΑΔΗ ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΟΣ

Ελευθερία –δικαίωμα να πράττη τις ο,τιδήποτε επιτρέπει ο νόμος. Αν ένας πολίτης ηδύνατο να πράττη ό,τι ο νόμος απαγορεύει, θα έπαυεν να είναι ελεύθερος διότι όλοι οι συμπολίται του θα είχον την ιδίαν δυνατότητα. Η ελευθερία τελικός σκοπός τον οποίον οφείλη να επιδιώκη πάσα συνετή κυβέρνησις.

Ακόμη κι αυτοί που έπαψαν να φοβούνται την εξουσία, εξακολουθούν να σέβωνται τις αυθεντίες.

Ο Μοντεσκιέ αρνείται τον αθεϊσμό, τον υλισμό και την αιτιοκρατία.

Ασκεί δριμύτατη κριτική του θρησκευτικού φανατισμού.

Γράφει:

«Είμαι Χριστιανός».

Αναγνωρίζει, όπως λέει, ότι υπάρχει «η Υπέρτατη εκείνη Αιτία η οποία κάμνει ό,τι Της αρέσει και υποτάσσει τα πάντα εις την θέλησίν Της».

Ειρωνεύεται το αλάθητον του Πάπα.

Θεωρεί ότι η Εκκλησία πρέπει να υποταχθή εις την πολιτικήν εξουσία. Το Κράτος και η Εκκλησία πρέπει να ενεργούν ως αμοιβαίοι φραγμοί και δυνάμεις εξισορροπήσεως, αλλά πρέπει να υπάρχει πάντοτε χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους• «αύτη η μεγάλη διάκρισις είναι η βάσις της γαλήνης των εθνών».

Η ηθική των Στωϊκών προτιμοτέρα της Χριστιανικής… «αρχές αντάξιες της ανθρωπίνης φύσεως… μόνον η αίρεσις του Ζήνωνος εδημιούργησεν πολίτας, μόνον αυτή εδημιούργησεν μεγάλους άνδρας, μόνον αυτή μεγάλους αυτοκράτορας»-«ηγεμών άξιος να κυβερνήση την ανθρωπότητα» λέει για τον Αντώνιο.

Θεωρεί ότι όταν ένα κράτος έχη την δυνατότητα να δεχθή ή να απορρίψη μιαν νέαν θρησκείαν, οφείλει αν την απορρίψη• όταν την δεχθή, οφείλει να την ανεχθή.

Η θρησκεία, ακόμη και ψεύτικη, είναι η καλύτερη εγγύηση που μπορούν να έχουν οι άνθρωποι για την τιμιότητα των ανθρώπων.

Πώς είναι δυνατόν να εκλέξη κανείς την αληθή θρησκεία μεταξύ των 2000 διαφορετικών πίστεων;

Η ιστορία είναι γεμάτη από θρησκευτικούς πολέμους• αλλά… τους πολέμους δεν τους επροκάλεσε το γεγονός ότι οι θρησκείες είναι περισσότερες της μιας• τους πολέμους τους επροκάλεσε το πνεύμα της μισαλλοδοξίας.

Σύμφωνα με τον Μοντεσκιέ, ο σκοπός της διατήρησης μεγάλων εξοπλισμών ήταν η δεσποτική ισχύς των βασιλέων, οι οποίοι έκαναν πόλεμο με την ελπίδα να μεγεθύνουν μέσω κατακτήσεων τα προσωπικά τους εισοδήματα και να κερδίσουν δόξα. Ο λαός συνήθιζε να τους λέει, τότε Αχ, αν μπορούσαν οι λαοί να εκλέγουν αυτούς που θα είχαν το δικαίωμα να αρνούνται στις κυβερνήσεις την παροχή στρατιωτών και χρημάτων, τότε αυτό θα σήμαινε το τέλος της στρατιωτικής πολιτικής.

Γράφει ο Μοντεσκιέ: «Η Ευρώπη θα καταστραφεί από στρατιώτες. Μια νέα πανούκλα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, επιτίθεται σε κυρίαρχους ηγεμόνες και τους αναγκάζει να διατηρούν έναν απίστευτον αριθμόν ανδρών. Η πανούκλα αυτή είναι μολυσματική και εξαπλώνεται διότι, αμέσως μόλις μια κυβέρνηση αυξάνει τον εξοπλισμό της, όλες οι άλλες κάνουν το ίδιο. Ώστε, τίποτε δεν αποκομίζει κέρδος αλλά μόνον ο Στρατηγός Ερειπίων. Κάθε κυβέρνηση συντηρεί τόσο μεγάλο στρατό όσο θα μπορούσε να συντηρήσει σε περίπτωση που ο λαός της απειλείτο με εξαφάνιση –και ο κόσμος καλεί ειρήνη αυτό το κράτος της εντάσεως όλων εναντίον όλων. Άρα, η Ευρώπη είναι τόσο κατεστραμμένη ώστε αν ιδιώτες ήταν στην θέση των κυβερνήσεων της ηπείρου μας, ο πλουσιότερος εξ αυτών δεν θα είχε αρκετά για να ζήσει. Είμαστε φτωχοί αν και κατέχουμε τον πλούτο και το εμπόριο ολόκληρου του κόσμου».

Ο Μοντεσκιέ εφάρμοσε την νέα επιστημονική μέθοδο (επαγωγική) στην πολιτική επιστήμη. Εξέτασε τις νέες θεωρίες για το κράτος.

Έκανε συγκριτική μελέτη των θεσμών απ’ την αρχαιότητα ως την εποχή του. Στο έργο του περιέχεται η βασική αρχή του χωρισμού της εξουσίας. Οι αρμοδιότητες πρέπει να είναι έτσι κατανεμημένες, ώστε να εξισορροπούνται αμοιβαίακαι να αποτρέπεται η δυνατότητα κατάχρησης της κρατικής εξουσίας.

Οι νόμοι των διαφόρων λαών δεν αποτελούν κάτι το τυχαίο. Διαμορφώνονται σύμφωνα με τις συνθήκες ζωής και τις ανάγκες των κοινωνιών.

Διέκρινε πολλών ειδών νόμους: 1) τον φυσικόν νόμον, τον οποίον ώριζεν ως «ανθρωπίνων λογικήν καθ’ όσον κυβερνά όλους τους λαούς επί της γης» –δηλαδή τα «φυσικά δικαιώματα» όλων των ανθρώπων ως όντων προικισμένων με λογικήν• 2) τον νόμον των εθνών εις τας σχέσεις των μεταξύ των• 3) τον πολιτικόν νόμον, ο οποίος καθορίζει τας σχέσεις μεταξύ του ατόμου και του κράτους• και 4) τον αστικόν νόμον –τας σχέσεις των ατόμων μεταξύ των.

α) Γενικά για τους νόμους

Οι νόμοι, με την πιο πλατιά σημασία του όρου, είναι σχέσεις αναγκαίες που πηγάζουν από την φύση των πραγμάτων. Με το νόημα αυτό όλα τα όντα έχουν τους νόμους τους… Πάνω απ’ όλα είναι οι νόμοι της φύσης, που ονομάστηκαν έτσι, γιατί πηγάζουν αποκλειστικά από την οργάνωση της φυσικής μας ύπαρξης. Για να τους γνωρίσουμε καλά, χρειάζεται να εξετάσουμε έναν άνθρωπο στην φυσική κατάσταση, πριν από την συγκρότηση της κοινωνίας… Αμέσως μόλις οι άνθρωποι συγκροτούν μιαν κοινωνία, εξαφανίζεται το αίσθημα της αδυναμίας τους. Η ισότητα που υπήρχεανάμεσά τους παύει κι εμφανίζεται το κράτος του πολέμου… ΟΙ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΝ, ΑΝ ΔΕΝ ΕΝΩΘΟΥΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΟΛΕΣ ΟΙ ΘΕΛΗΣΕΙΣ. Η ΕΝΩΣΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΘΕΛΗΣΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΟΥΝ «ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ»… Θα ερευνήσω όλες τις σχέσεις που συνολικά σχηματίζουν αυτό που ονομάζουμε Πνεύμα των Νόμων. Δεν έχω χωρίσει τους πολιτικούς νόμους από τους αστικούς, γιατί δεν πραγματεύομαι τους νόμους αλλά το πνεύμα των νόμων.

β) Για τους νόμους που πηγάζουν από το είδος διακυβέρνησης

Υπάρχουν 3 είδη κυβερνήσεων: δημοκρατική, μοναρχική, απολυταρχική…

Ο λαός στην δημοκρατία είναι από ορισμένες απόψεις ο μονάρχης• από άλλες απόψεις είναι ο υπήκοος. Δεν μπορεί να είναι μονάρχης παρά με την ψήφο του, που εκφράζει την θέλησή του. Η θέληση του κυρίαρχου λαού είναι ο κυρίαρχος.                  Οι νόμοι λοιπόν που καθιερώνουν το δικαίωμα της ψήφου είναι βασικοί σ’ αυτό το πολίτευμα. Και είναι πραγματικά ενδιαφέρον εκεί να ρυθμίζουν: πως, από ποιόν, σε ποιόν, για ποιο ζήτημα πρέπει να δίδεται η ψήφος… Ο λαός, που έχει υπέρτατη εξουσία, οφείλει μόνος του καθετί που μπορεί να το εκτελέσει καλά. Κι ό,τι δεν μπορεί, πρέπει να το εκτελέσει διαμέσου των υπουργών του. Οι υπουργοί του δεν είναι γι’ αυτόν τίποτα, αν δεν τους ονομάσει ο ίδιος. Αυτό είναι λοιπόν το βασικό αξίωμα για την δημοκρατική κυβέρνηση, ότι ο λαός ονομάζει (εκλέγει) τους υπουργούς του… Αν αμφιβάλλουμε για την φυσική ικανότητα που έχει ο λαός να διακρίνει την αξία (τους άξιους ηγέτες), δεν έχουμε παρά να ρίξουμε μιαν ματιά πάνω σε κείνο το συνεχές αποτέλεσμα επιτυχημένων εκλογών, που έκαναν οι (αρχαίοι) Αθηναίοι και οι Ρωμαίοι και αυτό δεν θα το αποδώσουμε βέβαια στην τύχη… Οι κρατικές υποθέσεις είναι ανάγκη να βαδίζουν με έναν ορισμένο ρυθμό. Αλλά ο λαός έχει ή πολλή ενεργητικότητα ή πολύ λίγη. Κάποτε με εκατό χιλιάδες χέρια ανατρέπει τα πάντα• άλλοτε με εκατό χιλιάδες πόδια δεν προχωράει καλύτερα από τα έντομα…

Για τους λόγους αυτούς, θεωρεί ότι πρέπει η κρατική εξουσία να διακρίνεται. Θεωρεί απαραίτητη την διάκριση και ανεξαρτησία των 3 εξουσιών.

Πρότεινε να διαιρεθούν οι εξουσίες του κράτους σε Νομοθετική, Εκτελεστική και Δικαστική.

Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΩΝ

Σε κάθε κράτος υπάρχουν 3 είδη εξουσίας, η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική.

Στο πλαίσιο της νομοθετικής εξουσίας ο ηγεμόνας νομοθετεί ή βελτιώνει και ακυρώνει τους νόμους που ήδη υπάρχουν. Στο πλαίσιο της εκτελεστικής κηρύττει τον πόλεμο και συνάπτει ειρήνη, στέλνει ή δέχεται πρεσβευτές, εξασφαλίζει την εσωτερική γαλήνη, αποτρέπει τους εξωτερικούς κινδύνους. Στο πλαίσιο της δικαστικής τιμωρεί τα εγκλήματα και επιλύει τις διαφορές των πολιτών.

Ο κάθε πολίτης είναι ελεύθερος όταν διακατέχεται από το συναίσθημα ότι η ασφάλειά του είναι εξασφαλισμένη• το συναίσθημα αυτό εξασφαλίζεται όταν ο ένας πολίτης δεν έχει τίποτα να φοβάται από έναν άλλον πολίτη.

Όταν στο ίδιο πρόσωπο ή στο ίδιο κυβερνητικό σώμα βρίσκονται ενωμένες η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία δεν υπάρχει ελευθερία, γιατί υπάρχει κίνδυνος μήπως ο ηγεμόνας θεσπίσει τυραννικούς νόμους, τους οποίους θα προσπαθήσει να επιβάλει τυραννικά.

Το ίδιο δεν υπάρχει ελευθερία εάν η δικαστική εξουσία δεν είναι χωρισμένη από την νομοθετική και την εκτελεστική. Εάν η δικαστική εξουσία ήταν ενωμένη με την νομοθετική, τότε οι πολίτες θα βρίσκονταν στην διάθεση της κάθε αυθαιρεσίας και η ζωή και η ελευθερία τους θα απειλούνταν. Αυτό θα συνέβαινε γιατί ο δικαστής θα ήταν συγχρόνως και νομοθέτης. Το ίδιο αν η δικαστική εξουσία ήταν ενωμένη με την εκτελεστική, τότε ο δικαστής θα μπορούσε να μεταβάλλεται σε καταπιεστή των πολιτών.

Όλα θα ήταν χαμένα αν ο ίδιος άνθρωπος, ή το ίδιο συλλογικό όργανο από ευγενείς ή από τον λαό ασκούσε και τις 3 εξουσίες, την νομοθετική, την εκτελεστική και την δικαστική.

Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη η εξουσία είναι μετριοπαθής, γιατί ο ηγεμόνας, που έχει στα χέρια του τις 2 πρώτες εξουσίες έχει επιτρέψει στους υπηκόους του να ασκούν την 3η. Αντίθετα, στην Τουρκία, όπου ο σουλτάνος συγκεντρώνει και τις 3 εξουσίες, κυριαρχεί ο πιο σκληρός δεσποτισμός.

Μόνον η πλήρης διάκριση αυτή των 3 εξουσιών μεταξύ τους, η ουδεμιάς εξ αυτών επιτρέπουσα την επέμβασιν εις την δικαιοδοσίαν των άλλων, δύναται να προαγάγη τον μεταξύ αυτών απαραίτητον αμοιβαίον ανταγωνισμόν, προς την ιδεώδη ισορροπία.

Ιδεώδης και αναγκαία πλήρης και τελεία διάκρισις των 3 εξουσιών μεταξύ των.

Υπέδειξε έναν νέο τρόπο οργάνωσης της εξουσίας, με τον οποίο καταργούνταν η απολυταρχία. Επίσης, ο Μοντεσκιέ γενικότερα, σατυρίζει τους γαλλικούς πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς του 17ου αιώνος.

Για τον Μοντεσκιέ, οι αρχές της μοναρχικής κυβέρνησης, αντίθετοι προς εκείνας της δημοκρατίας, προκαλούν την παρακμή.

Τρεις είναι οι βασικοί τύποι των πολιτευμάτων: η δημοκρατία, η μοναρχία και ο δεσποτισμός.

Η δημοκρατία διέπεται από την πατριδολατρεία και την ισότητα, η μοναρχία από την τιμή και ο δεσποτισμός από την τρομοκρατία.

Ο Μοντεσκιέ τάσσεται υπέρ της δημοκρατίας, στην οποία ο λαός είναι ταυτόχρονα μονάρχης και υπήκοος. O Μοντεσκιέ συνέκρινε την Βέρνη με την Ρώμη στις καλύτερες ημέρες της Δημοκρατίας.

Απορρίπτει την απόλυτη μοναρχία.

Η μοναρχία αποδυναμώνεται, όταν ο ηγεμόνας, συγκεντρώνοντας όλη την εξουσία στο πρόσωπό του, συγκεντρώνει το κράτος στην πρωτεύουσα, την πρωτεύουσα στην Αυλή του και την Αυλή αποκλειστικά στο πρόσωπό του. Η μοναρχική εξουσία φθείρεται, όταν τα ανώτερα αξιώματα του κράτους επιβραβεύουν την πιο χαμηλή στάθμη δουλικότητας, όταν ο ηγεμόνας δεν σέβεται τον λαό του και αντίθετα χρησιμοποιεί τα ευτελέστερα εργαλεία της αυταρχικής εξουσίας. Διαφθείρεται ακόμα περισσότερο, όταν η τιμή βρίσκεται σε αντίθεση με τα αξιώματα και όταν κανείς μπορεί να είναι συγχρόνως παλιάνθρωπος και γεμάτος παράσημα. Η μοναρχική εξουσία φθείρεται, όταν άτομα ιδιαίτερα χαμηλής στάθμης αντιλαμβάνονται ότι θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν την ματαιοδοξία του μεγαλείου με την δουλικότητά τους• και όταν αυτά τα άτομα πιστεύουν ότι ενώ οφείλουν τα πάντα στον ηγεμόνα συγχρόνως δεν οφείλουν τίποτα στην πατρίδα τους.

Καλύτερο πολιτικό σύστημα θεωρεί την μοναρχία (όπου όμως θα ισχύει η διάκριση των εξουσιών) που θα ελέγχεται από ανεξάρτητες συνελεύσεις.

Επαινεί τον αγγλικό κοινοβουλευτισμό.

Απορρίπτει τον δεσποτισμό, που βάση λειτουργίας του είναι ο φόβος, και η δημοκρατία της κλασικής αρχαιότητας δεν θεωρείται κατάλληλη για τις συνθήκες της εποχής. Το άγονο έδαφος της Αττικής έδωσε το δημοκρατικό πολίτευμα, ενώ το εύφορο, στην Σπάρτη, το αριστοκρατικό.

Ένα από τα ρητά του Μοντεσκιέ που διακρίνεται είναι:

H συνέπεια –le bon esprit– αξίζει περισσότερο από την ευφυολογία –le bel esprit.

ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ή ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ: ΡΟΥΣΣΩ

Πίσω από το ψευδώνυμο Jean-Joseph Renou, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ (1712-1778) καλείται «ο Πολίτης», «ο πολίτης της Γενεύης» ή «ο Πάνσοφος». Είναι ο πατέρας του ρωμαντισμού – χαρακτηρίζεται από υποκειμενισμό και ρωμαντισμό.Θα παρουσιάσω εδώ το σύνολο του έργου του, με βάση την έρευνά μου:

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΝ ή ΑΡΧΑΙ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΡΣΙΚΗΣ ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΡΣΙΚΗΣ

ΣΧΕΔΙΟΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΚΟΡΣΙΚΗΝ

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ή ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ/ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ (κατά του πολιτισμού)

ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ή Ο ΛΟΓΟΣ (Λόγος για την ρίζα της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων) ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ (κατά ισότητος)

ΔΙΑΛΟΓΟΙ

ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ

ΑΙΜΙΛΙΟΣ

ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΚΟΥ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΟΥ ή ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΗΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΕΡΗΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΟΥ

ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΣΕΙΣ ή ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ

ΛΕΞΙΚΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ΣΧΕΔΙΟΝ ΑΦΟΡΩΝ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΝ ΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗΝ ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑΝ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΑΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ή ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΝΤ’ ΑΛΑΜΠΕΡ ΠΕΡΙ ΘΕΑΜΑΤΩΝ ή ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ή ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΑΜΑΤΩΝ

9 ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ ή ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΡΟΣ ή ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΕΚ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΕΡΙ ΘΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ (προς Βολταίρο)

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΡΙΣΤΟΦ ΝΤΕ ΜΠΩΜΟΝ, ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ (απάντηση της 19/11/1762)

ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΕΝΟΣ ΒΙΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΒΟΪΑΣ ή ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΤΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΒΟΪΑΣ

ΙΟΥΛΙΑ Ή ΝΕΑ ΕΛΟΪΖΑ (ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ 2 ΕΡΑΣΤΩΝ) - ΑΙ ΕΡΩΤΥΛΑΙ ΜΟΥΣΑΙ - ΕΟΡΤΑΙ ΤΗΣ ΡΑΜΙΡ - Ο ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ - Ο ΜΑΓΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ή Ο ΜΑΝΤΙΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ (κωμωδίες, οπερέττες, μελοδράματα, μπαλέττα)

Παρουσιάζω αμέσως ορισμένες περικοπές από το έργο του:

Ζω έξω από τον κόσμον και αγνοώ τα συμβαίνοντα… Γνωρίζω μόνον ό,τι αισθάνομαι.

Ο Ρουσσώ αισθανόταν μιαν μυστικήν συμφωνίαν (ψυχής-φύσης).

Εφαντάζετο ότι, κάοτε-κάποτε, αι διαθέσεις της φύσεως ευρίσκοντο εις μυστηριακήν συμφωνίαν με την ιδικήν του.

Ήταν ευτυχής όταν ήτο μόνος με συντροφιά τα δάση και τους αγρούς, τα τρεχούμενα νερά και τον ανοικτόν ουρανόν. Έκαμε την φύσιν έμπιστόν του και συνωμίλει μαζί της μυστικώς.

Ζω σαν ερημίτης, είμαι περισσότερο ευαίσθητος από τους άλλους ανθρώπους.

Η φυσική μου ανεξαρτησία με κάμνει πάντοτε ανίκανον δια συμβιβασμούς, οι οποίοι είναι απαραίτητοι δι’ οιονδήποτε επιθυμεί να ζήσει μεταξύ των ανθρώπων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ αφοσιώθηκε στα βιβλία και την μουσική και επινόησε ένα σύστημα μουσικής σημειογραφίας όπου χρησιμοποιούσε αριθμούς αντί φθογγοσήμων (το σχέδιο απορρίφθηκε από την Ακαδημία Επιστημών). Έγραψε ότι:

«δεν υπάρχει ούτε μέτρο,

ούτε μελωδία στην γαλλική μουσική,

διότι η γλώσσα δεν επιτρέπει

ούτε το μέτρο ούτε την μελωδία»

Ο ίδιος έγραφε πως ήταν αθεραπεύτως αφελής και ανώριμος πνευματικώς και ηθικώς. Σε ηλικία 16 ετών έγινε δεκτός στο άσυλο της μονής του Αγίου Πνεύματος στο Τορίνο και στην Εκκλησία της Ρώμης, τα οποία εγκατέλειψε πριν κλείσουν 3 μήνες.

ΟΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΟΥ ΡΟΥΣΣΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

«Είμαι Χριστιανός, βαθύτατα Χριστιανός, συμφώνως προς την διδασκαλία του Ευαγγελίου• όχι χριστιανός ως μέλος του ποιμνίου των ιερέων, αλλ’ ως ακόλουθος του Ιησού Χριστού. Ευτυχής διότι εγεννήθην εις τους κόλπους της αγιωτέρας και λογικωτέρας θρησκείας του κόσμου, παραμένω αβιάστως αφοσιωμένος εις την πίστιν των προγόνων μου. Όπως εκείνοι, έχω την Αγίαν Γραφήν και την λογικήν ως μόνους κανόνας της πίστεώς μου» (19/11/1762). Βλέπε σύνδεση με Λοκ περί Ευαγγελίου και Γραφών!

ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΕΝΟΣ ΒΙΚΑΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΒΟΪΑΣ ή ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ ΤΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΟΥ ΤΗΣ ΣΑΒΟΪΑΣ: Στο κείμενο αυτό, ο Ρουσσώ απογυμνώνει τον Χριστιανισμό από τα πάντα, πλην της πίστεως εις τον Θεόν και της ηθικής του Χριστού. Αποδέχεται τα βασικά δόγματα του Χριστιανισμού και υποστηρίζει την ύπαρξη Θεού και αθανασίας. Προτάθηκε ως επίσημος θρησκεία του Γαλλικού Έθνους.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΝΤ’ ΑΛΑΜΠΕΡ ΠΕΡΙ ΘΕΑΜΑΤΩΝ ή ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ή ΕΠΙ ΤΩΝ ΘΕΑΜΑΤΩΝ: με την επιστολή αυτή, ο Ρουσσώ τάσσεται υπέρ της Ορθοδόξου ομολογίας και εκφράζει την πίστη του στην θεία αποκάλυψη. Απέρριπτε το δόγμα περί του προπατορικού αμαρτήματος, αρνείται να δεχθεί την Παλαιά Διαθήκη ως λόγο του Θεού και γράφει πως «η Καινή Διαθήκη είναι πλήρης απίστευτων πραγμάτων». Εκφράζει αγάπη προς τα Ευαγγέλια και εξαίρει το μεγαλείο τους. Απέρριπτε, ακόμα, την λυτρωτική σημασία του θανάτου του Χριστού. Ο Ρουσσώ προσωπικώς ήταν μονοφυσίτης, δηλαδή ηρνείτο την θεότητα του Χριστού.

Μαρτυρώ την μεγίστην ευτυχίαν που υπήρξε δι’ εμέ η ένωσίς μου με την Εκκλησία.

Επιπλέον ο Ρουσσώ τάσσεται υπέρ του δικαιώματος του ατόμου να ερμηνεύη την Αγίαν Γραφήν κατά το δοκούν (Β´ ΕΚ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ)

Αν ορίσωμε το θαύμα ως παραβίασιν των νόμων της φύσεως, δεν δυνάμεθα να γνωρίζωμε αν κάτι αποτελή θαύμα, εφ’ όσον δεν γνωρίζομε όλους τους νόμους της φύσεως (Γ´ ΕΚ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ)

Το ιδεώδες είχε περιγράψει στο έργο «ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ» (ΣΤ´ ΕΚ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ)

«Εγώ πιστεύω εις τον Θεόν, κύριοι» έλεγε.

Ο Θεός δεν είναι δυνατόν να γνωσθή, αλλά αισθάνομαι την απανταχού παρουσίαν του.

Κανείς αληθινός πιστός δεν είναι δυνατόν να είναι μισαλλόδοξος ή διώκτης.

Η φύσις μόνον είναι καλή και ο Θεός, μακράν των δογμάτων, είναι ο αγαθός πατήρ.

Ο Θεός η ψυχή της φύσεως.

Η ωραιότητα της φύσεως.

Η φύσις ήτο κατά βάσιν ωραία και η ανθρωπίνη φύσις κατά βάσιν επίσης αγαθή.

Αν η ζωή και ο θάνατος του Σωκράτους υπήρξαν η ζωή και ο θάνατος ενός φιλοσόφου, η ζωή και ο θάνατος του Χριστού υπήρξαν η ζωή και ο θάνατος ενός Θεού.

Όταν ο Χριστιανισμός λαμβάνει την θεολογία του υπό σοβαράν έποψιν, κατευθύνει το ενδιαφέρον προς την μέλλουσαν ζωήν και δίδει μικράν σημασίαν εις την παρούσαν.

«Τα δόγματα της πολιτικής θρησκείας πρέπει να είναι ολίγα, απλά, με σαφήν διατύπωσιν, αλλά χωρίς εξηγήσεις ή σχόλια. Η ύπαρξις μιας παντοδυνάμου, πανσόφου και παναγάθου θεότητος, η οποία προβλέπει και προνοεί• η μέλλουσα ζωή, η ευτυχία του δικαίου, η τιμωρία του κακού, η ιερότης του κοινωνικού συμβολαίου και των νόμων• αυτά είναι τα θετικά της δόγματα». Η αρετή είναι απαραίτητος δια την ευτυχίαν• η πίστις εις τον Θεόν, την ελευθέραν βούλησιν, τον Παράδεισον και την κόλασιν είναι απαραίτητα δια την αρετήν. Τα σχέδια του Ρουσσώ είχαν χαραχθεί «όπως ο Πλάτων ετοποθέτησεν εις μιαν υπερκόσμιον σφαίραν ένα πρότυπον» μιας ιδανικής πολιτείας ή μεθόδου ούτως ώστε «ο επιθυμών να δύναται να την ατενίζη και να κατευθύνη αναλόγως τον εαυτό του», έναν ολόκληρον Παράδεισον, που ήτο απλή υπόσχεσις.

Το δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος δεν αναφέρεται σαφώς σε κανέναν σημείον της Αγίας Γραφής, έλεγε ο Ρουσσώ.

Σε σύνδεση των αντιλήψεών του περί Φύσεως-Θεού-Θρησκείας, η πολιτική του είναι άμεσα και στενά συνενωμένη τόσο με τους υπόλοιπους Διαφωτιστές (και ειδικά με τον Ελβέτιο) όσο και με τις μελέτες του περί κράτους και πολιτεύματος. Οι βασικές του απόψεις είδαμε ότι είχαν ως πρότυπο όσα εφαρμόζονται σήμερα, σε μιαν παράλληλη σφαίρα εξουσίας και επιρροής, στην Ευρωπαϊκή Ένωση (με την ευέλικτη ολοκλήρωση και τον συνασπισμό των επιθυμούντων) αλλά σε σχέση με τον Πλάτωνα και τον Παράδεισο.

Συμπυκνώνονται εδώ:

…έρευνάς μου δια τους καλυτέρους κανόνας διακυβερνήσεως, που ημπορεί να θεσπίση ο κοινός νους… τους ανακάλυψα όλους εν εφαρμογή εις το ιδικόν σας πολίτευμα… η μορφή του πολιτεύματος θα έπρεπε να έχη ως πρότυπον τα ελβετικά καντόνια.

Αν υπήρχε ένας λαός Θεών, το πολίτευμά των θα ήτο δημοκρατικόν, αλλά ένα τόσον τέλειον πολίτευμα δεν είναι δια τους ανθρώπους.

Ουδέποτε ιδρύθη κράτος χωρίς θρησκευτικές βάσεις.

Όλα τα κράτη έχουν τις ρίζες τους στην ιστορία τους και τας ιδίας των περιστάσεις και αποθνήσκουν όταν κοπούν αι ρίζαι των. Πρέπει να διατηρούν τον μονάρχη των, αλλά να αναπτύσσουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα ανεξάρτητον από την Εκκλησίαν.

Έγραφε «οι άνθρωποι παρερμηνεύοντες την ελευθερίαν ως ασυδοσίαν, παραδίδονται από τας ιδίας των τας επαναστάσεις εις τα χέρια καταχραστών της εξουσίας, οι οποίοι κάμνουν βαρυτέρας τας αλυσίδας των».

Πρόσθετε με νόημα: «η ιερά εξουσία των νόμων ουδέποτε πρέπει να καταληφθή εξ εφόδου, εκτός αν η ύπαρξίς του κράτους διακυβεύεται».

Όλες οι εμβαθύνσεις της μεταφυσικής δεν θα με κάμουν ούτε στιγμήν ν’ αμφιβάλλω δια την ύπαρξιν μιας ευεργετικής Θείας Προνοίας και δια την αθανασίαν της ψυχής. Το αισθάνομαι, το πιστεύω, το επιθυμώ… Θα υπερασπισθώ αυτάς τας πεποιθήσεις μέχρι της τελευταίας πνοής μου.

Η Θεία Πρόνοια είναι παγκόσμιος, γενική, όχι μερική: εποπτεύει το όλον και αφήνει τα επί μέρους συμβαίνονται να διέπονται και να ρυθμίζονται από επί μέρους αίτια και φυσικούς νόμους.

Στάθμισα και έκρινα όλα τα δεινά του ανθρωπίνου βίου, τα ατένισα αμερολήπτως, από όλας τας δυνατάς μορφάς του κακού ούτε μία δεν υπάρχει που να είναι δυνατόν ν’ αποδοθή εις την Θείαν πρόνοιαν και η οποία να μην έχη την πηγήν της εις την κακήν χρήσιν των δυνατοτήτων του που κάμνει ο άνθρωπος μάλλον παρά εις την φύσιν.

«Οι αληθείς Χριστιανοί είναι πλασμένοι για να είναι δούλοι»

Κάθε κράτος είναι μία συντεταγμένη πολιτεία εφ’ όσον κυβερνάται υπό των νόμων και όχι δι’ αυταρχικών αποφάσεων. Υπ’ αυτήν την έννοια, ακόμη και μια μοναρχία δύναται να είναι συντεταγμένη πολιτεία. Αν όμως η μοναρχία είναι απόλυτος –αν ο βασιλεύς και θεσπίζη και εφαρμόζη τους νόμους– τότε δεν υπάρχει res publica, λαϊκή κυριαρχία ή συντεταγμένη πολιτεία, υπάρχει μόνον ένας τύραννος που κυβερνά δούλους.

Αν λάβωμεν τον όρον υπό την αυστηράν του έννοιαν, ουδέποτε υπήρξε πραγματική δημοκρατία και ουδέποτε θα υπάρξη. Είναι αντίθετον προς την φυσικήν τάξιν οι πολλοί να κυβερνούν και οι ολίγοι να κυβερνώνται.

ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΕΚΕΙΝΟ ΟΠΟΥ ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΘΕΣΠΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑΝ ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΚΛΕΓΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΣ.

Η αιρετή αριστοκρατία το άριστον, η κληρονομική αριστοκρατία το χείριστον όλων των πολιτευμάτων.

Έλεγε ότι μια κυβέρνησις συστηματικώς παραβαίνουσα ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗΝ ΒΟΥΛΗΣΙΝ, είναι δίκαιον να ανατραπή.

Αναγνώριζε ότι η τάξις είναι ο πρώτος νόμος της ελευθερίας και ότι η τάξις, περί της οποίας μιλούσε θα ήτο η έκφρασις ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ.

ΕΜΒΛΗΜΑ της ζωής του: «Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως καλός και οι θεσμοί μας και μόνον τον έχουν κάμει κακον».

Ο άνθρωπος είναι φύσει καλός και η κοινωνία τον διαφθείρει.

Ο άνθρωπος από την φύση είναι πλασμένος καλός, αλλά τον έχει διαφθείρει ο πολιτισμός. Για να διορθωθούμε και να αποκτήσουμε την παλιά αθωότητα, πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην φύση, στις ρίζες της ανθρώπινης ζωής.

Η φύση είναι σοφή και αυτή υποδεικνύει πρώτα απ’ όλα σεβασμό για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του ανθρώπου.

Ο άνθρωπος ήταν καλός και αγνός, όταν ζούσε στην αγκαλιά της φύσης, πριν φθαρεί απ’ τον πολιτισμό του, την ανθρώπινη φύση φθείρουν οι κακοί νόμοι, η κακή παιδεία, η κατεστημένη ρωμαιοκαθολική εκκλησία, το εμπόριο.

Οι πρόοδοι της επιστήμης και της τεχνικής εξαχρειώνουν την ψυχή του ανθρώπου.

Ο πολιτισμός είναι ασθένεια. Δια να σωθούμε πρέπει να επανέλθουμε στην απλή και φυσική ζωή. Μπορεί ο άνθρωπος να ξανακερδίσει την αγνότητα και την καλοσύνη, αν γυρίσει πίσω στην φύση, ελεύθερος από τις συμβατικότητες του πολιτισμού. Η αγροτική ζωή προάγει τον χαρακτήρα του ατόμου και την υγείαν του έθνους. Τα ελεύθερα επαγγέλματα, το εμπόριον και αι χρηματιστικαί επιχειρήσεις ανοίγουν τον δρόμον προς όλα τα είδη της απάτης και πρέπει να αποθαρρύνωνται από το κράτος.

Ο άνθρωπος έχει από την ίδια την φύση το δικαίωμα της ελευθερίας.

Η ελευθερία αυτή είναι απεριόριστη.

Η ιδιοκτησία περιοριστική της ελευθερίας. Η ελευθερία είναι μια δραστική τροφή, αλλά χρειάζεται ισχυράν πέψιν… Περιφρονώ τους εκφυλισμένους εκείνους λαούς, οι οποίοι εγείρουν επανάστασιν με μίαν λέξιν ενός δημαγωγού• οι οποίοι τολμούν να ομιλούν περί ελευθερίας, ενώ έχουν πλήρη άγνοιαν της σημασίας της• και οι οποίοι… φαντάζονται ότι, δια να γίνουν ελεύθεροι, είναι αρκετό να επαναστατήσουν. Μεγαλόψυχος και ιερά ελευθερία!

Εάν σε εγνώριζαν οι δυστυχείς αυτοί άνθρωποι• εάν εγνώριζαν ποίον είναι το τίμημα με τον οποίον εκερδήθης και διετηρήθης• εάν εγνώριζαν πόσον οι ιδικοί σου νόμοι είναι αυστηρότεροι εκείνων του τυράννου!

Οι άνθρωποι πρέπει να συγκεντρώνονται και να θεσπίζουν τους νόμους απευθείας οι ίδιοι, όπως γινόταν στα αρχαία κρατίδια, γιατί η κοινή θέληση ζητεί πάντοτε το άριστο.

Ακόμα, ο Ρουσσώ διατυπώνει τις αρχές που πρέπει να ισχύουν στο πολίτευμα, για να εξασφαλίζεται η πολιτική και προσωπική ελευθερία. Στο πολίτευμα αυτό καταργείται κάθε μορφή πολιτικής αντιπροσώπευσης και εξασφαλίζεται ανόθευτη η λαϊκή κυριαρχία. Η κυβέρνηση υποτάσσεται στην κυρίαρχη θέληση του λαού και καμιά εξουσία δεν είναι νόμιμη, αν δεν εκφράζει την θέληση αυτή.

Είχε φανταστεί μιαν Πολιτεία, όπου την εξουσία θα είχε ο λαός και θα την ασκούσε με βάση την αρετή, την ισότητα και την ελεύθερη έκφραση. Η θέληση του λαού έπρεπε να εκφράζεται με την ψήφο. Ο λαός θα είχε το δικαίωμα της αντίστασης και της εξέγερσης, αν η κυβέρνηση δεν σεβόταν το «συμβόλαιο» που την ενώνει με τον λαό. Ένα είδος συμφωνίας έγινε και διαρκώς ανανεώνεται (ή πρέπει να ανανεώνεται) ανάμεσα στον λαό και την κυβέρνησή του. Ο πολίτης δεσμεύεται απ’ την ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΗ, που δηλώνει το τι είναι καλό για το κοινωνικό σύνολο και που αποκαλύπτεται κάθε φορά με δημοκρατικές εκλογές.

Γενικότερα, και σε διασύνδεση με τις αναφορές στην Ευρώπη, ο Ρουσσώ τάσσεται υπέρ της κοινότητας του αισθήματος.

Η τέχνη πρέπει να είναι η φωνή και το προϊόν του αισθήματος, «η τέχνη διαπλάσεως ανθρώπων», η παιδεία.

Ήθελε να θέσει υπ’ όψιν των ειδικών ένα σχέδιον δι’ ένα νέον εκπαιδευτικό σύστημα και όχι να εκθέσει μιαν πρακτικήν μέθοδον προς χρήσιν των γονέων. ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΜΑΙ ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΙ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΝ ΔΙ’ ΑΥΤΟΥΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΡΦΩΜΕΝΟΙ ΠΑΡΑ ΑΔΑΕΙΣ.

Απέρριπτε τας υφισταμένας μεθόδους επειδή διδάσκουν, δια της αποστηθίσεως, συνήθως απηρχαιωμένας, εξωφλημένας και εκφυλισμένας ιδέας.

Το παν εξαρτάται από την παιδεία.

Ήταν υπέρ της μαθήσεως από την φύσιν και την πείραν υπέρ ελευθέρας αναπτύξεως των ικανοτήτων του ατόμου εις τρόπον ζωής ολοκληρωμένης.

Η πρόταξη της ελευθερίας έναντι της μορφώσεως και της ηθικής διαπαιδαγωγήσεως ανοίγει τον δρόμο προς το χάος.

Υπάρχει αδυναμία του λογικού να διδάξη στους ανθρώπους την αρετή.

Το λογικόν φαίνεται να μην μετέχη του ηθικού.

Χρειάζεται μια έμφυτος συνείδηση του ορθού και του μη ορθού. Αλλά και η συνείδηση αυτή πρέπει να θερμανθή με το αίσθημα για να είναι ικανή να διαμορφώνει όχι έναν ευφυήν υπολογιστήν αλλά έναν καλόν άνθρωπο.

Πρέπει να μελετήσουμε τις φυσικές κλίσεις του παιδιού και σύμφωνα μ’ αυτές να ρυθμίσουμε την αγωγή του.

Απόλυτος σεβασμός για την προσωπικότητα του μαθητή, για την «σωματικήν ανάπτυξιν» και την «ανάπτυξιν των μελών του».

Ο διδάσκαλος θα έπρεπε να αποσπάση, κατά το δυνατόν περισσότερον, το παιδί από τους γονείς του και τους συγγενείς του, δια να μην μολυνθή από τας συσσωρευομένας εις αυτούς κακίας του πολιτισμού. ***

*** ...να του αποσπάση την αγάπην, η οποία κατά φύσιν πρέπει να κατευθύνεται προς την μητέρα, ως πηγήν και δεσμόν της οικογενειακής ενότητος και της ηθικής τάξεως.

Όλα τα νοσηρά πάθη, όλες οι κακίες που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, ήρχισαν να διαφθείρουν την ευτυχισμένην μας αθωότητα.

Ο Ρουσσώ υποδείκνυε φυγή από την πόλη προς την επαρχία, από το τεχνητόν και περίπλοκον του πολιτισμού προς την φυσικήν απλότητα της ζωής.

Σκοπός του είναι η απαλλαγή των ανθρώπων από την διαφθορά της κοινωνίας και η καλλιέργεια των αρετών, που θα εξαφανίσουν τα πάθη και θα ελευθερώσουν το άτομο από την τάση της επιβολής.

Η πρώτη διαφορά των ανθρώπων μεταξύ τους προήλθε από τις διαδοχικές μεταβολές των συστατικών της ανθρώπινης φύσης. Οι άνθρωποι από την φύση γεννώνται ίσοι, όπως και τα ζώα.

Οι ανισότητες χωρίζονται σε φυσικές και πολιτικές ή κοινωνικές.

Οι τελευταίες είναι προϊόν σύμβασης μεταξύ των ανθρώπων.

Το βάρος της άρσης της ανισότητας μεταβιβάζεται στο Κράτος, το οποίο πρέπει να δημιουργεί τους θεσμούς εκείνους (παραγωγή, ιδιοκτησία, εκπαίδευση, υγεία) προς την κατεύθυνση αυτή, ώστε να μην δημιουργούνται ταξικές ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων.

Απεχθάνομαι τας κοινωνικάς εκείνας τάξεις, που δυναστεύουν άλλας, τους μεγάλους, τους κατέχοντας υψηλάς θέσεις, την σκληρότητά των, τας προλήψεις των, την διαφθοράν των.

Έλεγε ότι είμαι εχθρός εκ φύσεώς μου προς κάθε είδους κομματισμόν.

Προσδίδω τελειότητα εις το είδωλον της ψυχής μου, πρόσθετε.

Το καλό (από την φύση) και το κακό (εκ της κοινωνίας) είναι έμφυτα στον άνθρωπο.

Υπάρχει, εις το βάθος της ψυχής μας, μια έμφυτος αρχή (δύναμις) δικαιοσύνης και αρετής: η συνείδηση.

Συνείδησις! Συνείδησις! Θείον ένστικτον, αθάνατος φωνή εξ ουρανού• ασφαλής οδηγός ενός αδαούς και πεπερασμένου πλάσματος, αλλά λογικού και ελευθέρου, συ αλάθητος κρίσις περί καλού και κακού, που κάμνεις τον άνθρωπον ως Θεόν!

Αρχικά αναγνώριζε τον ρόλο των καλών τεχνών και των επιστημών στην εξέλιξη του ανθρωπίνου γένους.

Στο ερώτημα της Ακαδημίας Ντιζόν με θέμα: «Η αναγέννηση των επιστημών και των καλών τεχνών συνετέλεσεν εις την διαφθοράν ή εις την κάθαρσιν των παθών;» (ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ DIJON) ο Ρουσσώ έκρινε ότι: Η προαγωγή της μαθήσεως διέφθειρε, αντί να εξαγνίση, τα ήθη της ανθρωπότητος.

Ο πολιτισμός δεν είναι άνοδος του ανθρώπου εις μίαν ευγενεστέραν κατάστασιν, αλλά πτώσις από μίαν κατά φύσιν απλότητα, η οποία απετέλει παράδεισον αγνότητος και μακαριότητος.

Αυτό είναι το «κατά φύσιν κράτος».

Η πρόοδος της γνώσεως έχει κάμει τας κυβερνήσεις περισσότερον ισχυράς, συντρίβοντας την ατομικής ελευθερίαν• έχει αντικαταστήσει τις απλές αρετές και τον ανεπιτήδευτο τρόπον ομιλίας μιας ολιγώτερον πολιτισμένης εποχής με την υποκρισίαν (Βλ. σύνδεση ΠΕΡΙ ΘΑΥΜΑΤΩΝ)

Η ειλικρινής φιλία, η πραγματική εκτίμησις και η πλήρης εμπιστοσύνη παύουν να υπάρχουν μεταξύ των ανθρώπων. Ο φθόνος, η καχυποψία, ο φόβος, η ψυχρότης, η επιφύλαξις, το μίσος, ο δόλος, υποκρύπτονται διαρκώς κάτω από τον ομοιόμορφον και απατηλόν πέπλον της πολιτισμένης εμφανίσεως, αυτής της γεμάτης έπαρσιν εντιμότητος και αστικής ευαισθησίας (βλ. σύνδεση ΠΕΡΙ ΑΙΤΙΩΝ ΠΑΡΑΚΜΗΣ).

Ποίον, λοιπόν, πρέπει να είναι το συμπερασμά μας; Είναι ότι η πολυτέλεια, η ακολασία και η δουλεία υπήρξαν εις όλας τας εποχάς ράπισμα δια την υπεροψίαν μας η οποία υπεκίνησε τας προσπαθείας μας ν’ αποσπασθούμε από την ευτυχή κατάστασιν της αγνοίας όπου η σοφία της Θείας προνοίας μας έταξε.

Ας μάθουν οι άνθρωποι άπαξ δια παντός, ότι η φύσις είναι εκείνη που θα τους διεφύλαττε από την επιστήμην, όπως η μητέρα αποσπά από τα χέρια του παιδιού της ένα επικίνδυνον όπλον. ***

Εξάλλου, ο Ρουσσώ τάσσεται: εναντίον των ανοήτων κοινωνικών μας θεσμών, εν ονόματι των οποίων η κοινή ευημερία και η αληθής δικαιοσύνη θυσιάζονται πάντοτε εις, δεν γνωρίζω ποίαν, επίφαση τάξεως, η οποία δεν επιτυγχάνει άλλο παρά να προσθέτη την δικαίωσιν εκ μέρους των δημοσίων αρχών εις την καταπίεσιν των αδυνάτων και την ανισότητα που επιβάλλουν οι ισχυροί.

Στο ερώτημα της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΝΤΙΖΟΝ «Ποιά είναι η πηγή της ανισότητος μεταξύ των ανθρώπων, και είναι αύτη θεμιτή από πλευράς φυσικού δικαίου;» (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ DIJON), ο Ρουσσώ προχώρησε σε μιαν ολοκληρωτική καταδίκη ιδιοκτησίας, κράτους και νόμου.

Δεν αρνήθηκε την φυσική ή την βιολογική ανισότητα.

Η αρχαιοτέρα όλων των κοινωνιών και η μόνη σύμφωνος προς την φύσιν είναι η οικογένεια. Ήτο σχεδόν το καλύτερο καθεστώς που θα ημπορούσε ποτέ να γνωρίση ο άνθρωπος και, επομένως, πρέπει να το απώλεσε, συνεπεία κάποιου μοιραίου συμβάντος. ΚΑΘΕ ΚΑΚΟΝ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΣΦΑΛΜΑΤΟΣ. ***

Οι καρποί της γης ανήκουν εις όλους μας και η γη, εν τω συνόλω της, εις ουδέναν ανήκει. (Βλ. σύνδεση με ΠΝΕΥΜΑ ΝΟΜΩΝ).

Υπέρ άνω όλων η αρχαιότης ακριβώς των νόμων είναι εκείνη που τους κάμνει ιερούς και σεβαστούς• οι άνθρωποι γρήγορα περιφρονούν νόμους τους οποίους βλέπουν ν’ αλλάσσουν καθημερινώς• τα δε κράτη, εθιζόμενα εις το να αμελούν τα παλαιά των έθιμα με την πρόφασιν της προόδου, εισάγουν συχνά μεγαλύτερα δεινά εκείνων, τα οποία προσπαθούν ν’ απομακρύνουν. Κατά το μεγαλύτερον μέρος των τα δεινά μας τα έχομεν δημιουργήσει ημείς οι ίδιοι, ενώ θα ημπορούσαμε να τα είχαμε όλα σχεδόν αποφύγει, αν εμέναμε πιστοί εις εκείνον τον ομοιόμορφον, μονήρη τρόπον ζωής, τον οποίον μας είχε ορίσει η φύσις. Όλες οι άλλες ανισότητες –οικονομική, πολιτική, κοινωνική, ηθική– είναι αφύσικοι και ανεφύησαν όταν οι άνθρωποι εγκατέλειψαν την «φυσικήν κατάστασιν», εγκαθίδρυσαν καθεστώς ατομικής ιδιοκτησίας και συνέπηξαν κράτη, δια να διαφυλάξουν την ιδιοκτησίαν και τα προνόμια. Ολόκληρος η ιστορία των πολιτισμένων κοινωνιών δεν είναι άλλο παρά η ιστορία της νόσου του ανθρωπίνου γένους.

Το μυαλό είναι όπως το έπλασεν η φύσις… δεν γνωρίζει ούτε χρήματα να μετρήση ούτε να υπολογίση την τιμήν οιουδήποτε πράγματος… Το σκεπτόμενον πνεύμα μπορεί πάντοτε να ευρίσκη εις την φύσιν κάτι το οποίον ανταποκρίνεται                     εις την διάθεσίν του… Μια κατάστασις στοχασμού είναι αντίθετος προς την φύσιν και ένας σκεπτόμενος άνθρωπος είναι ένα εκφυλισμένο είδος του ζωϊκού βασιλείου. Σε άλλο σημείο: «…να ευλογή την ευτυχή στιγμήν κατά την οποίαν απεσπάσθη από την πολιτισμένη κοινωνία δια παντός δια να γίνη, από ζώον χωρίς κρίσιν και φαντασίαν, ένα ον λογικόν, σκεπτόμενον, αυτό που είναι σήμερα ο άνθρωπος».

Επίσης, παλαιότερα θεωρούσε ότι η ατομική ιδιοκτησία πηγή όλων των δεινών.

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί/γεννήθηκε ελεύθερος αλλά είναι παντού αλυσοδεμένος. Και εκείνος ακόμα που πιστεύει τον εαυτό του κύριο των άλλων είναι ωστόσο σκλάβος πιότερο απ’ αυτούς. Πώς έγινε τούτη η μεταβολή; Δεν το ξέρω. Και τί μπορεί να την κάνει νόμιμη; Τούτο το πρόβλημα, θαρρώ, μπορώ να το λύσω. Αν υπολόγιζα μόνο την δύναμη και τις συνέπειές της, θα ‘λεγα: όσο ένας λαός εξαναγκάζεται να υπακούει και υπακούει, κάνει καλά• μόλις όμως μπορέσει να αποτινάξει τον ζυγό και τον αποτινάζει, κάνει καλύτερα. Γιατί, αφού ξανακερδίζει την λευτεριά του με το ίδιο δικαίωμα (με τον ίδιο τρόπο) που του την άρπαξαν, ή είναι δίκιο να την ξανακερδίσει ή ήταν άδικο να του την αφαιρέσουν. Μα η κοινωνική τάξη είναι δίκαιο ιερό, που αποτελεί την βάση για όλα τα άλλα δικαιώματα. Ωστόσο, το δίκαιο αυτό δεν προέρχεται από την φύση. Στηρίζεται σε συμφωνίες. Θα εξετάσουμε, λοιπόν, ποιες είναι αυτές οι συμφωνίες. Αλλά πιο μπροστά οφείλω να αποδείξω αυτά που ανέφερα άνωθεν.

Η θέση του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ είναι ότι πρέπει «να ευρεθή μια μορφή συμβιώσεως η οποία θα υπερασπίζεται και θα προστατεύη, με την συνδρομή όλων, την υπόστασιν και τα αγαθά εκάστου μέλους και εις την οποίαν έκαστος, ενώ θα είναι ηνωμένος με όλους, θα δύναται εν τούτοις να υπακούη εις τον εαυτόν του και μόνον και να είναι ελεύθερος όπως ήτο αρχικώς».

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ δεν είναι η υποχρεώση του κυβερνωμένου να πειθαρχή στον κυβερνώντα αλλά μια συμφωνία ατόμων όπως υποτάσσουν την γνώμην, τα δικαιώματα και τας δυνάμεις των εις τας ανάγκας και την κρίσιν της κοινότητος ως συνόλου. Κάθε άτομο εκουσίως προσχωρεί σε αυτήν την συμφωνίαν, αποδεχόμενον την προστασίαν των κοινών νόμων. Η εξουσία του άρχειν εις οιονδήποτε κράτος δεν ανήκει εις οιοδήποτε κυβερνών όργανον αλλ’ εις την ΓΕΝΙΚΗΝ ΒΟΥΛΗΣΙΝ της κοινότητος• και η εξουσία αυτή, ενώ δύναται να ασκηθή δι’ αντιπροσωπεύσεως εν μέρει και δι’ ωρισμένον χρονικό διάστημα, ουδέποτε είναι δυνατόν ν’ απαλλοτριωθεί. ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΙΣ ή δημόσιον αίσθημα (volonté générale) δεν είναι η «ΘΕΛΗΣΙΣ ΟΛΩΝ» (volonté de tous), δεν είναι η πλειοψηφία –είναι η θέλησις της κοινότητος, η οποία υφίσταται ως ζώσα πραγματικότης πέραν της ζωής και της θελήσεως των ατόμων-μελών (είναι η συλλογικότητα ή «γενική ιδέα» με πραγματικότητα ανώτερην αυτής των μελών). Πρέπει να είναι η φωνή όλων των πολιτών, ζώντων-μελλόντων-αποθανόντων. Είναι ως μια παλαιά οικογένεια, η οποία βλέπει εαυτήν ως υφισταμένην δια μέσου των γενεών, τιμά τους προγόνους της και προστατεύει τους απογόνους της.

Ο Ρουσσώ εισήγαγε την αλλοτρίωση στις κοινωνικές επιστήμες και την χρησιμοποιεί για να εκφράσει την παραχώρηση από μέρους του κοινωνικού ατόμου στο κοινωνικό σύνολο των φυσικών του δικαιωμάτων.

Στην ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ή Ο ΛΟΓΟΣ (Λόγος για την ρίζα της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων) ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ή ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ όπου επιτίθεται κατά της ισότητος, γράφει πως Θέμα της έρευνάς μας, είναι, ακολουθώντας «την φορά των πραγμάτων», να βρούμε πότε άρχισε το δυναστικό Κράτος και πότε υπόταξε την φύση με νόμους. Κι ακόμα έχουμε να εξετάσουμε ποια σειρά παράξενα γεγονότα έκανε ο δυνατός για να υποτάξει τον αδύνατο. Και πώς αποδέχτηκε ο λαός να δώσει αντάλλαγμα την ελευθερία του, για ν’ αγοράσει ευτυχία ανύπαρκτηκαι φαντασιώδη.

Στον ΛΟΓΟ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ αναφέρει: Εδώ, η κοινωνία, το κράτος, ο νόμος, τιμώνται ως φυσικές συνέπειες της φύσεως του ανθρώπου και των αναγκών του και η ατομική ιδιοκτησία εμφανίζεται ως κοινωνική ευλογία και βασικό δικαίωμα. «Είναι βέβαιον ότι το δικαίωμα ιδιοκτησίας είναι το ιερώτερον όλων των δικαιωμάτων του πολίτου και είναι σπουδαιότερον αγαθόν από μερικών απόψεων και αυτής ακόμα της ελευθερίας». «Η ιδιοκτησία είναι το αληθές θεμέλιον της πολιτισμένης κοινωνίας και η πραγματική εγγύησις δια την επιχειρηματική δραστηριότητα των πολιτών». 

«Το πολιτικόν σώμα είναι, επίσης, ένα ηθικό όν, κυριαρχούμενο από μίαν βούλησιν• και αυτή η ΓΕΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΙΣ, η οποία αποβλέπει πάντοτε προς την συντήρησιν και την ευημερίαν του συνόλου και των καθ’ έκαστα μερών, είναι η πηγή των νόμων και δίδει δι’ όλα τα μέλη της πολιτείας, εις τας μεταξύ των σχέσεις, το μέτρον του δικαίου και του αδίκου».

Αρετή! Υπερτάτη επιστήμη των απλών διανοιών… οι αρχές (της) χαραγμέναι εις κάθε καρδίαν! Ο Ρουσσώ χαρακτηρίζει την αρετή με την φράση «συμβιβασμός των επί μέρους βουλήσεων με την ΓΕΝΙΚΗΝ ΒΟΥΛΗΣΙΝ».

«Εις τον νόμον και μόνον οι άνθρωποι οφείλουν την δικαιοσύνην και την ελευθερίαν• αυτό το σωτήριον όργανον της βουλήσεως όλων είναι εκείνο το οποίον επιβάλλει την φυσικήν ισότητα μεταξύ των ανθρώπων• είναι η θεία φωνή, η οποία υπαγορεύει εις έκαστον πολίτην τας εντολάς της κοινής λογικής».

ΕΚΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΜΑΣ

Ο Κωνσταντίνος Μ. Κούμας (1777-1836) είναι ο Διδάσκαλος του Γένους. Τα έργα του, όπως τα συνέλεξα από τις πηγές του Συμβουλίου Αντίστασης του Ο.Η.Ε., φέρουν τους τίτλους:

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ(Ι) ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ 1831

ΣΥΝΟΨΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΛΑΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ΣΥΝΟΨΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

ΛΕΞΙΚΟ ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΣΕΙΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΩΝ ΕΚ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΣΥΛΛΕΧΘΕΙΣΑ

Δεν πρόκειται η εργασία αυτή να έχει συμπεράσματα ούτε επίλογο, δεν πρόκειται να αναλύσει περαιτέρω το Σύνταγμα της Βασιλείας της Ελβετίας ούτε της Γενεύης, της Βέρνης, του Friburg ούτε της Βασιλείας των Ουρανών ούτε της Βασιλείας του Θεού ούτε το Πολίτευμα των Θεών.

Κλείνει με τον ερανισμό των ρητών του Κούμα:

«Είναι αδύνατον να υποταχθή λαός χωρίς να θέλη.

Όστις εμπορεί ν’ αποθάνη δεν εμπορεί να βιασθή.

Έθνος δεν εμπορεί να ονομασθή, όταν δεν έχη γλώσσαν καταλαμβανόμενην απ’ όλα του έθνους τα πρόσωπα, εις γλώσσαν την οποίαν λαλεί και καταλαμβάνει το έθνος όλον. Οι Γραικοί έπρεπε να μεταδίδουν εις τα τέκνα των την γλώσσα των, και μαζί με αυτήν την σωτήριον θρησκείαν, ήτις μεταχειρίζεται εις τους ναούς των την ελληνικήν γλώσσαν. Αλλ' οι γονείς, αγνοούντες ότι η γλώσσα των είναι βασίλισσα των γλωσσών του κόσμου, την καταφρονούν και συνομιλούν με τα τέκνα των την γερμανική. Αι (ευγενέσταται) δέσποιναι μάλιστα εντρέπονται να φαίνωνται Γραικαί. Γραική γνωρίζουσα την γραικικήν γλώσσαν προς άλλην Γραικήν ομιλεί με αλαζονείαν γερμανιστί. Τροφοί και θεράπαιναι και η πάγκοινος εθνική λαλιά αναδείχνουσιν ακριβώς Τεύτονας κατά μόνον την γλώσσαν τους ακάκους ανθρωπίσκους. Τί ακολουθεί εκ τούτου; Τα τέκνα των ούτε από την γραικικήν εκκλησία, της οποίας δεν εξεύρουσι την γλώσσαν, λαμβάνουν τους σωτηρίους τύπους της θεογνωσίας και της ηθικής, ούτε από των ρωμαϊκήν, της οποίας δεν είναι μέλη, Γίνονται λοιπόν αδιάφορα περί τα θεία, καταγελώσι την ηθικήν, εκδίδονται εις τας κτηνώδεις ηδονάς, και γίνονται όχι περιττά βάρη της γης, αλλά κακούργοι νεανικώτατοι. Όταν οι άνθρωποι εκβούν από την σωτήριον κιβωτόν της εθνικής υπάρξεώς των πνίγονται εξ άπαντος εις τον κατακλυσμόν της κακοηθείας.

Σεις δε, φιλόμουσοι Γραικοί, όσοι είσθε μεν ερασταί των επιστημών, διατρίβετε δε εις τόπους, όπου ο καιρός δεν το συγχωρεί να ευρίσκωνται διδάσκαλοι και σχολεία των επιστημών, μην απελπίζεσθε, ότι εμπορείτε να μάθετε ορθοδοξαστικώς την θεωρίαν καν της Χημείας, χωρίς της οποίας την σήμερον είναι ατελής πάσα γνώσις της Φυσικής επιστήμης. Εμπορείτε δε να έχετε εις τούτο οδηγούς τους επιστήμονας ιατρούς, των οποίων ο αριθμός πληθύνεται ημέραν εξ ημέρας. Ούτοι είναι Γραικοί και φιλόσοφοι Γραικοί των οποίων ευχή είναι της Ελλάδος ο φωτισμός, και ως τοιούτοι δεν παραιτούνται να μεταδώσωσιν εις τους ομογενείς των λογίους ό,τι δύνανται, αφ' όσα εδιδάχθησαν εις της Ευρώπης τας Ακαδημίας».