Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ - ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 30/8/1948)
Η τραγικότητα του μεσογειακού ήλιου έχει κάτι διαφορετικό απ' την τραγικότητα της ομίχλης. Ερχονται στιγμές που πάνω στη θάλασσα και στους πρόποδες των βουνών η νύχτα πέφτει μέσα στην τέλεια καμπύλη ενός μικρού κόλπου. Υψώνεται τότε πάνω απ' τα σιωπηλά νερά μια πλησμονή γεμάτη αγωνία. Σ' αυτά τα μέρη μπορείς να καταλάβεις πως αν οι Ελληνες άγγιξαν την απελπισία, το 'καναν πάντα με τη συνδρομή της ομορφιάς, κι η ομορφιά αποκτούσε τότε μια δύναμη καταπιεστική. Μέσα σ' αυτή τη χρυσωμένη δυστυχία, η τραγωδία θριαμβεύει. Αντίθετα, η εποχή μας εξέθρεψε την απόγνωσή της μες στην ασχήμια και την αναστάτωση. Αν ποτέ μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον πόνο ευτελή, τότε και η Ευρώπη θα άξιζε τον ίδιο χαρακτηρισμό...
Εχουμε εξορίσει την ομορφιά, οι Ελληνες για χάρη της πήραν τ' άρματα. Διαφορά πρώτη, που 'ρχεται όμως από μακριά. Η ελληνική σκέψη χαράχτηκε πάντα πάνω στην ιδέα του περιορισμένου. Τίποτε δεν εξώθησε ως τα άκρα, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική, γιατί τίποτε δεν αρνήθηκε, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική. Απεκάλυψε τα πάντα, εξισορροπώντας τη σκιά με το φως. Αντίθετα, η Ευρώπη μας, εγκαταλειμμένη στην κατάκτηση της συνολικότητας, είναι γνήσια κόρη της αμετροέπειας. Αρνιέται κάθε δικό της που δεν εξυψώνει. Αν και διαφορετικά, μονάχα ένα πράγμα εξυψώνει: κείνο που αποτελεί τη μελλοντική αυτοκρατορία της λογικής. Μέσα στην τρέλα της, μεταθέτει προς τα πίσω τα αιώνια όριά της, κι αμέσως σκοτεινές Ερινύες τηνε χτυπούν και την ξεσκίζουν...
Εμείς εξορίσαμε την ομορφιά, οι Έλληνες πολέμησαν γι' αυτήν. Πρώτη, αλλά θεμελιώδης διαφορά. Η ελληνική σκέψη κατέφευγε πάντα στην ιδέα του μέτρου. Δεν εξώθησε τίποτε ώς την υπερβολή, ούτε το θείο ούτε το λόγο, επειδή δεν αρνήθηκε τίποτε, ούτε το θείο ούτε το λόγο. Αγκάλιασε τα πάντα, εξισορροπώντας τη σκιά με το φως. Αντίθετα η Ευρώπη μας, ριγμένη στην κατάκτηση των πάντων, είναι κόρη της Ύβρεως. Αρνιέται την ομορφιά, όπως αρνιέται ό,τι δεν εξυμνεί. Και, με διαφορετικούς έστω τρόπους, ένα μόνο εξυμνεί: τη μέλλουσα κυριαρχία της λογικής. Στην τρέλα της μεταθέτει τα ακατάλυτα όρια, και αμέσως οι σκοτεινές ερινύες ορμούν και την ξεσκίζουν. Η Νέμεσις, θεά του μέτρου, όχι της εκδίκησης, αγρυπνεί. Τιμωρεί χωρίς οίκτο όσους ξεπερνούν τα όρια...
Ιδού γιατί είναι απρέπεια να διακηρύσσουμε σήμερα ότι είμαστε απόγονοι της αρχαίας Ελλάδας. Ή, τότε, είμαστε απόγονοι εξωμότες. Τοποθετήσαμε την ιστορία στο θρόνο του Θεού και βαδίζουμε προς τη θεοκρατία, όπως εκείνοι που οι Έλληνες τους αποκαλούσαν βαρβάρους και τους πολέμησαν μέχρι θανάτου στα νερά της Σαλαμίνας...
Το ν' αρνούμαστε το φανατισμό, να παραδεχόμαστε την άγνοια, τα όρια του κόσμου και του ανθρώπου, το αγαπημένο πρόσωπο, την ομορφιά τέλος, να λοιπόν το πεδίο όπου θα συναντηθούμε με τους Έλληνες. Κατά κάποιον τρόπο, το νόημα της μελλοντικής ιστορίας δεν είναι αυτό που πιστεύουμε. Βρίσκεται στην πάλη της δημιουργίας ενάντια στην αυθαιρεσία. Παρά το τίμημα που θα πληρώσουν οι καλλιτέχνες για τ' άδεια χέρια τους, μπορούμε να ελπίζουμε στη νίκη τους. Για μια ακόμα φορά η φιλοσοφία του σκοταδισμού θα διαλυθεί πάνω από την αστραφτερή θάλασσα. Ω, σκέψη του μεσημεριού, η τύχη του Τρωικού Πολέμου παίζεται πέρα απ' τα πεδία της μάχης! Κι αυτή τη φορά πάλι τα τρομερά τείχη της μοντέρνας πολιτείας θα πέσουν για να παραδώσουν, "ψυχή γαλήνια σαν τη νηνεμία της θάλασσας", την ομορφιά της Ελένης.
Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ (ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ)
The Mediterranean has a solar tragedy that has nothing to do with mists. There are evenings, at the foot of mountains by the sea, when night falls on the perfect curve of a little bay and an anguished fullness rises from the silent waters. Such moments make one realize that if the Greeks knew despair, they experienced it always through beauty and its oppressive quality. In this golden sadness, tragedy reaches its highest point. But the despair of our world— quite the opposite— has fed on ugliness and upheavals. That is why Europe would be ignoble if suffering ever could be.
We have exiled beauty; the Greeks took arms for it. A basic difference— but one that goes far back. Greek thought was based always on the idea of limits. Nothing was carried to extremes, neither religion nor reason, because Greek thought denied nothing, neither reason nor religion. It gave everything its share, balancing light with shade. But the Europe we know, eager for the conquest of totality, is the daughter of excess. We deny beauty, as we deny everything that we do not extol. And, even though we do it in diverse ways, we extol one thing and one thing alone: a future world in which reason will reign supreme. In our madness, we push back the eternal limits, and at once dark Furies swoop down upon us to destroy. Nemesis, goddess of moderation, not of vengeance, is watching. She chastises, ruthlessly, all those who go beyond the limit.
The Greeks, who spent centuries asking themselves what was just, would understand nothing of our idea of justice. Equity, for them, supposed a limit, while our whole continent is convulsed by the quest for a justice we see as absolute...
It was Christianity that began to replace the contemplation of the world with the tragedy of the soul. But Christianity at least referred to a spiritual nature, and therefore maintained a certain fixity. Now that God is dead, all that remains are history and power. For a long time now, the whole effort of our philosophers has been solely to replace the idea of human nature with the idea of situation, and ancient harmony with the disorderly outbursts of chance or the pitiless movements of reason. While the Greeks used reason to restrain the will, we have ended by placing the impulse of the will at the heart of reason, and reason has therefore become murderous.
Η τραγικότητα του μεσογειακού ήλιου έχει κάτι διαφορετικό απ' την τραγικότητα της ομίχλης. Ερχονται στιγμές που πάνω στη θάλασσα και στους πρόποδες των βουνών η νύχτα πέφτει μέσα στην τέλεια καμπύλη ενός μικρού κόλπου. Υψώνεται τότε πάνω απ' τα σιωπηλά νερά μια πλησμονή γεμάτη αγωνία. Σ' αυτά τα μέρη μπορείς να καταλάβεις πως αν οι Ελληνες άγγιξαν την απελπισία, το 'καναν πάντα με τη συνδρομή της ομορφιάς, κι η ομορφιά αποκτούσε τότε μια δύναμη καταπιεστική. Μέσα σ' αυτή τη χρυσωμένη δυστυχία, η τραγωδία θριαμβεύει. Αντίθετα, η εποχή μας εξέθρεψε την απόγνωσή της μες στην ασχήμια και την αναστάτωση. Αν ποτέ μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον πόνο ευτελή, τότε και η Ευρώπη θα άξιζε τον ίδιο χαρακτηρισμό...
Εχουμε εξορίσει την ομορφιά, οι Ελληνες για χάρη της πήραν τ' άρματα. Διαφορά πρώτη, που 'ρχεται όμως από μακριά. Η ελληνική σκέψη χαράχτηκε πάντα πάνω στην ιδέα του περιορισμένου. Τίποτε δεν εξώθησε ως τα άκρα, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική, γιατί τίποτε δεν αρνήθηκε, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική. Απεκάλυψε τα πάντα, εξισορροπώντας τη σκιά με το φως. Αντίθετα, η Ευρώπη μας, εγκαταλειμμένη στην κατάκτηση της συνολικότητας, είναι γνήσια κόρη της αμετροέπειας. Αρνιέται κάθε δικό της που δεν εξυψώνει. Αν και διαφορετικά, μονάχα ένα πράγμα εξυψώνει: κείνο που αποτελεί τη μελλοντική αυτοκρατορία της λογικής. Μέσα στην τρέλα της, μεταθέτει προς τα πίσω τα αιώνια όριά της, κι αμέσως σκοτεινές Ερινύες τηνε χτυπούν και την ξεσκίζουν...
Εμείς εξορίσαμε την ομορφιά, οι Έλληνες πολέμησαν γι' αυτήν. Πρώτη, αλλά θεμελιώδης διαφορά. Η ελληνική σκέψη κατέφευγε πάντα στην ιδέα του μέτρου. Δεν εξώθησε τίποτε ώς την υπερβολή, ούτε το θείο ούτε το λόγο, επειδή δεν αρνήθηκε τίποτε, ούτε το θείο ούτε το λόγο. Αγκάλιασε τα πάντα, εξισορροπώντας τη σκιά με το φως. Αντίθετα η Ευρώπη μας, ριγμένη στην κατάκτηση των πάντων, είναι κόρη της Ύβρεως. Αρνιέται την ομορφιά, όπως αρνιέται ό,τι δεν εξυμνεί. Και, με διαφορετικούς έστω τρόπους, ένα μόνο εξυμνεί: τη μέλλουσα κυριαρχία της λογικής. Στην τρέλα της μεταθέτει τα ακατάλυτα όρια, και αμέσως οι σκοτεινές ερινύες ορμούν και την ξεσκίζουν. Η Νέμεσις, θεά του μέτρου, όχι της εκδίκησης, αγρυπνεί. Τιμωρεί χωρίς οίκτο όσους ξεπερνούν τα όρια...
Ιδού γιατί είναι απρέπεια να διακηρύσσουμε σήμερα ότι είμαστε απόγονοι της αρχαίας Ελλάδας. Ή, τότε, είμαστε απόγονοι εξωμότες. Τοποθετήσαμε την ιστορία στο θρόνο του Θεού και βαδίζουμε προς τη θεοκρατία, όπως εκείνοι που οι Έλληνες τους αποκαλούσαν βαρβάρους και τους πολέμησαν μέχρι θανάτου στα νερά της Σαλαμίνας...
Το ν' αρνούμαστε το φανατισμό, να παραδεχόμαστε την άγνοια, τα όρια του κόσμου και του ανθρώπου, το αγαπημένο πρόσωπο, την ομορφιά τέλος, να λοιπόν το πεδίο όπου θα συναντηθούμε με τους Έλληνες. Κατά κάποιον τρόπο, το νόημα της μελλοντικής ιστορίας δεν είναι αυτό που πιστεύουμε. Βρίσκεται στην πάλη της δημιουργίας ενάντια στην αυθαιρεσία. Παρά το τίμημα που θα πληρώσουν οι καλλιτέχνες για τ' άδεια χέρια τους, μπορούμε να ελπίζουμε στη νίκη τους. Για μια ακόμα φορά η φιλοσοφία του σκοταδισμού θα διαλυθεί πάνω από την αστραφτερή θάλασσα. Ω, σκέψη του μεσημεριού, η τύχη του Τρωικού Πολέμου παίζεται πέρα απ' τα πεδία της μάχης! Κι αυτή τη φορά πάλι τα τρομερά τείχη της μοντέρνας πολιτείας θα πέσουν για να παραδώσουν, "ψυχή γαλήνια σαν τη νηνεμία της θάλασσας", την ομορφιά της Ελένης.
Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ (ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ)
The Mediterranean has a solar tragedy that has nothing to do with mists. There are evenings, at the foot of mountains by the sea, when night falls on the perfect curve of a little bay and an anguished fullness rises from the silent waters. Such moments make one realize that if the Greeks knew despair, they experienced it always through beauty and its oppressive quality. In this golden sadness, tragedy reaches its highest point. But the despair of our world— quite the opposite— has fed on ugliness and upheavals. That is why Europe would be ignoble if suffering ever could be.
We have exiled beauty; the Greeks took arms for it. A basic difference— but one that goes far back. Greek thought was based always on the idea of limits. Nothing was carried to extremes, neither religion nor reason, because Greek thought denied nothing, neither reason nor religion. It gave everything its share, balancing light with shade. But the Europe we know, eager for the conquest of totality, is the daughter of excess. We deny beauty, as we deny everything that we do not extol. And, even though we do it in diverse ways, we extol one thing and one thing alone: a future world in which reason will reign supreme. In our madness, we push back the eternal limits, and at once dark Furies swoop down upon us to destroy. Nemesis, goddess of moderation, not of vengeance, is watching. She chastises, ruthlessly, all those who go beyond the limit.
The Greeks, who spent centuries asking themselves what was just, would understand nothing of our idea of justice. Equity, for them, supposed a limit, while our whole continent is convulsed by the quest for a justice we see as absolute...
It was Christianity that began to replace the contemplation of the world with the tragedy of the soul. But Christianity at least referred to a spiritual nature, and therefore maintained a certain fixity. Now that God is dead, all that remains are history and power. For a long time now, the whole effort of our philosophers has been solely to replace the idea of human nature with the idea of situation, and ancient harmony with the disorderly outbursts of chance or the pitiless movements of reason. While the Greeks used reason to restrain the will, we have ended by placing the impulse of the will at the heart of reason, and reason has therefore become murderous.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου